Του Κώστα Παπουτσάκη*
Η προχτεσινή (11.09.2018) συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο και η χτεσινή (12.09.2018) ευρωπαϊκή απόφαση για ενεργοποίηση του άρθρου 7 κατά της Ουγγαρίας αποτελούν ευκαιρία για να αρχίσουν οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας να διασαφηνίζουν το όραμά τους για την Ευρώπη. Ο δημόσιος διάλογος με αντικείμενο το ευρωπαϊκό όραμα δεν είναι ποτέ πρόωρος για να ξεκινήσει. Μπορεί να γίνει και τώρα, 8 μήνες πριν τις ευρωεκλογές.
Τα δυο τελευταία 24ωρα έφεραν στο φως πλούσιες και ενδιαφέρουσες ειδήσεις. Πρώτον και κύριο, η Ευρώπη γιορτάζει μια νίκη στον αγώνα για υπεράσπιση του κράτους δικαίου. Η ενεργοποίηση των διατάξεων του άρθρου 7 κατά της κυβέρνησης Ορμπάν προασπίζει τις θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αρχές. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με την απόφασή του αυτή, στηλιτεύει αθέμιτες, ασύμβατες με το ευρωπαϊκό ιδεώδες, πρακτικές, στις οποίες είχε καταφύγει ο Ορμπάν. Τέτοιες ήταν η κατασπατάληση ευρωπαϊκών κονδυλίων μεταξύ των ημετέρων του, παρέμβαση στο έργο της Δικαιοσύνης με περιορισμό των αρμοδιοτήτων του Συνταγματικού Δικαστηρίου, φίμωση πολιτικών αντιπάλων και ανεξάρτητης δημοσιογραφίας, χειραγώγηση Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Οι 448 ψήφοι υπέρ των κυρώσεων είναι 448 ΝΑΙ για μια φιλελεύθερη, δημοκρατική, αλληλέγγυα Ευρώπη.
Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια απόφαση που η γενναιότητα της λήψης της επιφέρει και κινδύνους. Από εδώ και στο εξής, η μάχη φιλευρωπαϊστών-ευρωσκεπτικιστών αναμένεται να ενταθεί σε οξύτητα. Ήδη η Ουγγαρία ανακοίνωσε ότι θα αναζητήσει νομικούς τρόπους για να αμφισβητήσει την απόφαση. Ο Ούγγρος υπουργός Εξωτερικών, αμφισβητώντας την τήρηση κανόνων ευρωπαϊκών συνθηκών κατά τη διαδικασία λήψης της απόφασης, κάνει λόγο για μικροπρεπή εκδίκηση σε βάρος της Ουγγαρίας από πολιτικούς που τάσσονται υπέρ της μετανάστευσης.
Σε μια τέτοια στιγμή, τα πολιτικά κόμματα οφείλουν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να διαμορφώσουν μια ευρωπαϊκή ατζέντα που θα καθιστά σαφές στην κοινή γνώμη τι Ευρώπη θέλουν να οικοδομήσουν. Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), εκφραστής της Κεντροδεξιάς στα έδρανα του Ευρωκοινοβουλίου, βρίσκεται σε αμυνόμενη θέση, καλούμενο να αντεπεξέλθει στις κατηγορίες που το θέλουν να έχει διχαστεί ως προς τη στάση που έχει κρατήσει έναντι του Ορμπάν. Ιδιαίτερα η μέχρι τώρα συμπερίληψη του Βίκτορ Ορμπάν στις τάξεις του ΕΛΚ ρίχνει μια μελανή σκιά στο ευρωπαϊκό όραμα της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς.
Μια τέτοια εξέλιξη είναι εύλογο να επιφέρει αναταράξεις και στην ελληνική πολιτική σκηνή. Η Νέα Δημοκρατία, η οποία ανήκει στην οικογένεια του ΕΛΚ, σωστά συντάχθηκε υπέρ της απόφασης ενεργοποίησης του άρθρου 7. Δεν έλειψαν όμως φωνές που μίλησαν για «ορμπανοποίηση» της Νέας Δημοκρατίας, καθώς και για μια διάσταση απόψεων μεταξύ του ευρωβουλευτή κ. Γιώργου Κύρτσου και του προέδρου κ. Κυριάκου Μητσοτάκη (για το κατά πόσο ακροδεξιός είναι ο Βίκτορ Ορμπάν).
Δεδομένου ότι οι Ευρωεκλογές δεν θα αργήσουν πολύ και μια που έχουμε ήδη μπει σε παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, κεντροδεξιές και φιλελεύθερες δυνάμεις, όπως επίσης και η Αριστερά, μπορούν από τώρα να επεξεργάζονται τις προτάσεις που θα παρουσιάσουν στο τραπέζι του ευρωδιαλόγου. Η Νέα Δημοκρατία έχει ανακοινώσει ότι «κλείδωσε» η τοποθέτηση του κ. Βαγγέλη Μεϊμαράκη ως επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου της.
Ο κ. Μεϊμαράκης, στη μάχη για την προεδρία της ΝΔ το 2016, εντυπώθηκε στα μάτια της κοινής γνώμης ως εκφραστής της «λαϊκής δεξιάς» έναντι του κ. Μητσοτάκη που εξέφρασε το φιλελεύθερο ρεύμα της Νέας Δημοκρατίας και που παρουσιάστηκε πιο αποφασισμένος για μεταρρυθμιστικές αλλαγές μέσα στο κόμμα. Τα μέλη της ΝΔ αποφάσισαν, μεταξύ των δύο υποψηφίων προέδρων, να δώσουν την ευκαιρία στον κ. Μητσοτάκη για την προώθηση μιας φιλελεύθερης ατζέντας. Συνεπώς, μια πρώτη αρχή στην έναρξη της προεκλογικής μάχης εν όψει Ευρωεκλογών, θα ήταν να ακούσει ο κ. Μεϊμαράκης το αίτημα σημαντικής μερίδας πληθυσμού για περισσότερο φιλελευθερισμό εντός της Ε.Ε. και να σκεφτεί πώς αυτό το αίτημα θα μπορέσει από ευχή να το μετατρέψει σε πραγματικότητα. Το εκλογικό σώμα είναι αυτό που θα αποφασίσει αν ο κ. Μεϊμαράκης θα ανταποκριθεί με επιτυχία σε αυτή την προσπάθεια.
Τι εννοούμε όμως λέγοντας ότι θέλουμε «περισσότερο φιλελευθερισμό για την Ευρώπη»; Πού συγκλίνουν φιλελεύθερες φωνές που τις βρίσκουμε διάσπαρτες σε όλα τα κόμματα, είτε αριστερά είτε δεξιά; Αποσαφηνίζω τα πιο βασικά σημεία μιας φιλελεύθερης πρότασης στην ευρωπαϊκή ατζέντα.
Πρώτο και κύριο, η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί για τους εκπροσώπους του κλασικού φιλελευθερισμού μια αδιαπραγμάτευτη κατάκτηση. Δε νοείται έξοδος από αυτήν. Ο λόγος είναι ότι ο βαθμός οικονομικής ελευθερίας αυξάνεται όταν η χώρα παραμένει ενταγμένη στους ευρωπαϊκούς κόλπους. Για να το πούμε απλά, THERE IS NO ALTERNATIVE. Μόνο παραμονή στην ΕΕ.
Η φιλελεύθερη αρχή τονίζει ότι είναι εφικτό η δημοσιονομική προσαρμογή και η μείωση του μέσου όρου δημοσίων ελλειμμάτων να γίνει χωρίς να στραγγαλιστεί η ανάπτυξη. Πολύ απλά, μειώνοντας τις δημοσιονομικές δαπάνες αντί αυξάνοντας τους φόρους.
Ο φιλελευθερισμός θέτει το δημόσιο λόγο για την Ευρώπη σε μια νέα βάση συζήτησης. Το καίριο ερώτημα δεν είναι αν θέλουμε «λιγότερη ή περισσότερη Ευρώπη». Το κύριο διακύβευμα είναι αν το τελικό ισοζύγιο του κράτους και του κρατισμού θα είναι μικρό στην Ευρώπη που σχεδιάζουμε να αναμορφώσουμε. Οι φιλελεύθεροι δεν τάσσονται αναφανδόν υπέρ οποιουδήποτε είδους ομοσπονδιοποίησης της Ε.Ε. Δεν ασπάζονται το όραμα του Ιταλού κομμουνιστή και φανατικού φεντεραλιστή Αλτιέρο Σπινέλι, ο οποίος έθετε την εξάλειψη του οικονομικού ανταγωνισμού των κρατών μελών ως προϋπόθεση για το ξεπέρασμα των εθνικών ανταγωνισμών. Αντίθετα, ο οικονομικός ανταγωνισμός, με τη μορφή του ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των κρατών-μελών, είναι συμβατός με τις φιλελεύθερες αρχές. Οι ενισχυμένες οικονομικές σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών, απαλλαγμένες από τον οικονομικό προστατευτισμό, θωρακίζουν την ειρήνη στην Ευρώπη.
Ποιο λοιπόν θα μπορούσε να ήταν το σύνθημα για την Ευρώπη εν όψει Ευρωεκλογών; Ίσως να είναι αυτό: ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ, ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΥΠΕΡΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΣΜΟ (υπερσυγκεντρωτισμός υπό τη μορφή μιας υπερκρατικής γραφειοκρατίας). Η 'περισσότερη Ευρώπη' γεννά ερωτήματα στα οποία θα πρέπει να βρεθεί ικανοποιητική απάντηση. Ένα από αυτά π.χ. είναι αν η κοινή ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική θα συνοδευτεί με κατάργηση ή διατήρηση των εθνικών στρατών, με διατήρηση ή μείωση των εθνικών αμυντικών δαπανών.
Η μάχη για τις ευρωπαϊκές προεκλογικές θέσεις μόλις ξεκινάει. Οι φιλελεύθερες φωνές θα χτίσουν γέφυρες επικοινωνίας με τα κόμματα που είναι αποφασισμένα να τολμήσουν ρηξικέλευθες ευρωπαϊκές τομές. Αν δε βρουν αποφασισμένους συμμάχους, θα δώσουν μόνες τους ένα σκληρό μα και ωραίο ευρωπαϊκό αγώνα.
* O Κώστας Παπουτσάκης είναι μέλος της Φιλελεύθερης Συμμαχίας
Φωτογραφία: APImages
