Η μετάλλαξη Λάμδα είναι η έβδομη που εμφανίζεται κατά σειρά και κάθε φορά που μία νέα μετάλλαξη του κορονοϊού κάνει την εμφάνισή της και διασπείρεται με ταχύτητα, η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα μπαίνει σε κατάσταση αυξημένης επαγρύπνησης. Πρόκειται για το στέλεχος που έχει γίνει κυρίαρχο στο Περού, με την παρουσία του να είναι αισθητή και στη Χιλή, καθώς και σε πολλές άλλες χώρες. Τι συνεπάγεται η διάδοση του νέου αυτού στελέχους και πόσο μας προστατεύουν τα εμβόλια, εξηγούν στο Liberal ο αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής και η επίκουρη καθηγήτρια μικροβιολογίας ΕΚΠΑ, Βασιλική Πιτυρίγκα.
Ποια είναι η μετάλλαξη Λάμδα και πού πρωτοεμφανίστηκε
Μετά τον κόκκινο συναγερμό που σήμανε σε όλη την ανθρωπότητα για τη διάδοση της μετάλλαξης Δέλτα το ενδιαφέρον των επιστημόνων τράβηξε ένα άλλο στέλεχος η μετάλλαξη Λάμδα η οποία έχει εξαπλωθεί πάρα πολύ στη λατινική Αμερική. Πρωτοεμφανίστηκε στο Περού όπου έχει γίνει το κυρίαρχο στέλεχος, ενώ η παρουσία του είναι ιδιαίτερα έντονη και στη γειτονική Χιλή αλλά και σε άλλες 27 χώρες καθώς στην εποχή της παγκοσμιοποίησης κανένα στέλεχος δεν μπορεί να περιχαρακωθεί. Επιστήμονες από διάφορους φορείς προβληματίζονται κυρίως για τις κάπως ασυνήθιστες μεταλλάξεις που φέρει πάνω του το στέλεχος το οποίο είχε αρχικά γίνει γνωστό με την κωδική ονομασία C.37.
Το στέλεχος Λάμδα ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά στο Περού το Δεκέμβριο του 2020 και έκτοτε έχει εξαπλωθεί σε 27 χώρες (και στην Ευρώπη). Η συγκεκριμένη μετάλλαξη πλέον αποτελεί περίπου το 82% των νέων κρουσμάτων στο Περού, από 50% το Μάρτιο και μόλις 0,5% στο τέλος του προηγούμενου έτους. Στη γειτονική Χιλή η Λάμδα αποτελεί πια σχεδόν το ένα τρίτο των νέων περιστατικών λοίμωξης Covid-19.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της μετάλλαξης Λάμδα
Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του ευρωπαϊκού κέντρου ελέγχου και πρόληψης λοιμωδών νοσημάτων ECDC το στέλεχος Λάμδα ανήκει στην κατηγορία των «στελεχών ενδιαφέροντος» και όχι στην κατηγορία των «στελεχών ανησυχίας» όπως ισχύει για τη γνωστή μετάλλαξη Δέλτα.
Ο μικροβιολόγος Πάμπλο Τσουκουγιάμα του Πανεπιστημίου Καγιετάνο Χερέδια της πρωτεύουσας του Περού Λίμα δήλωσε, σύμφωνα με τους «Financial Times», πως η ταχύτητα με την οποία το στέλεχος Λάμδα εξαπλώθηκε στη Λατινική Αμερική και έγινε κυρίαρχο σε κάποιες χώρες «δείχνει ότι η ταχύτητα μετάδοσης της Λάμδα είναι μεγαλύτερη σε σχέση με τις άλλες παραλλαγές».
Από την εγχώρια επιστημονική κοινότητα ο αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ Δημήτρης Παρασκευής επισημαίνει πως η μετάλλαξη Λάμδα φαίνεται μα έχει αυξημένη μεταδοτικότητα αλλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν στοιχεία που να επιβεβαιώνουν ότι σχετίζεται με βαρύτερες νοσήσεις ή ότι είναι φονικότερη.
«Ένας λόγος παραπάνω όμως ακριβώς επειδή δε γνωρίζουμε πάρα πολλά πράγματα για αυτήν να είμαστε σε επαγρύπνηση και να βάζουμε στόχο τον πλήρη εμβολιασμό όσο το δυνατόν πιο γρήγορα καθώς το μοναδικό όπλο που έχουμε για τις υπάρχουσες αλλά και για τις επόμενες μεταλλάξεις του κορονοϊού είναι ο εμβολιασμός» τονίζει Ο αναπληρωτής καθηγητής Δ. Παρασκευής.
Τι μαθαίνουμε από το Περού, εκεί που η μετάλλαξη Λαμδα είναι κυρίαρχη
Το Περού έχει τη μεγαλύτερη θνητότητα στον κόσμο λόγω Covid-19, όμως οι επιστήμονες δεν έχουν στοιχεία ότι οι μεταλλάξεις που φέρει το στέλεχος Λάμδα την καθιστούν όντως πολύ πιο μεταδοτική ή πιο θανατηφόρα. «Προς το παρόν δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι είναι πιο επιθετική από ό,τι άλλες παραλλαγές. Είναι πιθανό ότι έχει μεγαλύτερο βαθμό μεταδοτικότητας, αλλά χρειάζεται περισσότερη έρευνα επ' αυτού», δήλωσε ο δρ Χάιρο Μέντεζ Ρίκο του Παναμερικανικού Οργανισμού Υγείας, κάτι που προσυπογράφει και ο αναπληρωτής καθηγητής Δ. Παρασκευής.
Σε τι διαφέρει η μετάλλαξη Λάμδα από τις άλλες μεταλλάξεις
Στις 23 Ιουνίου η Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας της Αγγλίας χαρακτήρισε τη Λάμδα παραλλαγή υπό διερεύνηση «λόγω της διεθνούς εξάπλωσής της και των αρκετών αξιοσημείωτων μεταλλάξεών της». Πρόσθεσε πάντως πως δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Λάμδα προκαλεί πιο σοβαρή νόσο ή καθιστά τα εμβόλια λιγότερο αποτελεσματικά.
Ο δρ Τζεφ Μπάρετ του βρετανικού Ινστιτούτου Γενετικής Wellcome Sanger διευκρίνισε ότι «ένας λόγος που είναι δύσκολο να προσδιοριστεί η απειλή από τη Λάμδα, με τη χρήση υπολογιστικών και εργαστηριακών δεδομένων, είναι ότι έχει μια μάλλον ασυνήθιστη γκάμα μεταλλάξεων, σε σύγκριση με άλλες παραλλαγές».
Η Λάμδα, που έχει «βαφτιστεί» και αυτή με βάση το νέο σύστημα ονοματοδοσίας με τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου, είναι η έβδομη που έχει τραβήξει το ενδιαφέρον του ΠΟΥ. Θεωρείται μικρότερη πηγή ανησυχίας σε σχέση με τις τέσσερις βασικές Άλφα, Βήτα, Γάμμα και Δέλτα (που αντίστοιχα ανιχνεύθηκαν αρχικά σε Βρετανία, Νότια Αφρική, Βραζιλία και Ινδία), αλλά παρατηρείται με προσοχή για το πώς θα εξελιχθεί.
Πόσο μας προστατεύουν τα εμβόλια από τη μετάλλαξη Λάμδα
Ο αν. καθηγητης Δημήτρης Παρασκευής εξηγεί ότι είναι νωρίς για να έχουμε στα χέρια μας οποιοδήποτε στοιχείο για το πώς δουλεύουν συγκριτικά τα εμβόλια απέναντι στη μετάλλαξη Λάμδα, αλλά γνωρίζουμε πως οι μηχανισμοί προστασίας που επάγει ο εμβολιασμός αποδεικνύονται αποτελεσματικοί ακόμα κι αν υπάρξει μειωμένη παραγωγή εξουδετερωτικών αντισωμάτων έναντι κάποιου στελέχους.
Το γεγονός αυτό το υπογραμμίζει από την πλευρά της και η επίκουρη καθηγήτρια Μικροβιολογίας ΕΚΠΑ Βασιλική Πιτυρίγκα, λέγοντας: «Η κυτταρική ανοσία, δηλαδή αυτός ο μηχανισμός που εμπλέκει τα Τ-λεμφοκύτταρα και που είναι συμπληρωματικός μηχανισμός ανοσίας πέραν των εξουδετερωτικών αντισωμάτων όπου εμπλέκονται τα Β λεμφοκύτταρα έχει μεγάλη διάρκεια. Η κυτταρική ανοσία φαίνεται να κρατάει περισσότερο και από δύο χρόνια, χρονική περίοδος μετά από την οποία δεν ανιχνεύονται εξουδετερωτικά αντισώματα. Επιπλέον, στην κυτταρική ανοσία ένα πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η ανοσία που προκαλείται από τις διασταυρούμενες λοιμώξεις δηλαδή από την έκθεση του οργανισμού σε άλλους κορονοϊούς του κοινού κρυολογήματος».
Όλα αυτά τα στοιχεία συνηγορούν στο ότι ο εμβολιασμός με τους ποικίλους μηχανισμούς που επάγει προσφέρει μία προστασία η οποία είναι και μακροχρόνια και σφαιρική και ακόμα κι αν παρατηρηθεί με κάποιο στέλεχος μειωμένη παραγωγή αντισωμάτων, το μήνυμα που πρέπει να στείλουμε στην κοινωνία είναι ότι η μικρή μείωση στην παραγωγή αντισωμάτων δεν καθιστά το εμβόλιο ανενεργό. Αντίθετα μέσα από την πολυδιάστατη προστασία που προσφέρουν τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά απέναντι σε όλες τις υπάρχουσες μεταλλάξεις και ελπίζουμε ότι θα είναι αποτελεσματικό απέναντι και σε μελλοντικές μεταλλάξεις, όπως υπογραμμίζει ο Δ. Παρασκευής.
