Της Κατερίνας Οικονομάκου
Οι μαρτυρίες για όσα συνέβαιναν, επί χρόνια, στις αίθουσες της φημισμένης Ακαδημίας Μπαλέτου της όπερας της Βιένης μοιάζουν να παραπέμπουν σε παιδαγωγικές μεθόδους που θα συναντούσε κανείς στην Ευρώπη τον 19ο αιώνα. Η υπόθεση σωματικής και ψυχικής κακοποίησης των εφήβων που προορίζονται να χορέψουν σε κάποιες από τις διασημότερες σκηνές της υφηλίου ήρθε στο φως τον περασμένο Απρίλιο, χάρη σε ένα ρεπορτάζ του εβδομαδιαίου αυστριακού περιοδικού «Falter». Προσβολές, ξύλο, γρατζουνιές ήταν στην ημερήσια διάταξη. Θύτης, μια νοσηρά φιλόδοξη δασκάλα. Οι αποκαλύψεις είχαν τότε προκαλέσει την άμεση αντίδραση της κρατικής εταιρείας που εποπτεύει την Όπερα της Βιένης, αλλά και του ίδιου του υπουργού Πολιτισμού.
Ο Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ είχε τότε μιλήσει για «σοκαριστικές συνθήκες». Με δική του εντολή σχηματίστηκε τριμελής ανεξάρτητη επιτροπή που ανέλαβε την αποστολή να διερευνήσει τις καταγγελίες, που είχαν κάνει στο περιοδικό μαθήτριες της Ακαδημίας. Την ίδια ώρα, τη διερεύνηση της υπόθεσης διέταξε και η Εισαγγελία. Οι μικρές είχαν μιλήσει στους δημοσιογράφους υπό τον όρο της ανωνυμίας, καθώς δήλωναν ότι φοβούνταν. Το περιοδικό από την πλευρά του είχε φροντίσει να διασταυρώσει τους ισχυρισμούς, για να καταλήξει σε συμπεράσματα που έφεραν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση όχι μόνο τη διευθύντρια της Ακαδημίας Σιμόνα Νόγια - Νέμπιλα, αλλά και τον διευθυντή της Οπερας της Βιέννης, τον Γάλλο Ντομινίκ Μέγερ, ο οποίος πρόκειται από τη νέα χρονιά να αναλάβει τη Σκάλα του Μιλάνου.
Τα μέλη της ανεξάρτητης επιτροπής δεν αρκέστηκαν να επιβεβαιώσουν το περιεχόμενο του ρεπορτάζ, αλλά εξέτασαν και τα μέτρα που έχει στο μεταξύ λάβει η Ακαδημία, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της κακοποίησης των παιδιών. Συνολικά 24 άτομα -μαθήτριες και διδακτικό προσωπικό- μίλησαν με την επιτροπή που οργάνωσε 16 ακροαματικές διαδικασίες. Το πόρισμα δημοσιεύτηκε στις 17 Δεκεμβρίου. Τρεις ημέρες αργότερα, ανακοινώθηκε ότι η Σιμόνα Νόγια - Νέμπιλα απαλλάχθηκε από τα καθήκοντά της. Οπως είπε η επικεφαλής της επιτροπής Σουζάνε Ράιντλ-Κράουσκοπφ, διαπιστώθηκε ότι η Ακαδημία παρείχε ανεπαρκή ιατρική φροντίδα στα παιδιά και επέδειξε χαρακτηριστική αδιαφορία για την καλή ψυχική και σωματική υγεία τους.
Δασκάλα - σαδίστρια
Αρνητική πρωταγωνίστρια του σκανδάλου είναι η Ρωσίδα δασκάλα Μπέλα Ρατσίνσκαγια. «Μια σαδίστρια», όπως την περιέγραψαν στο «Falter» οι μαθήτριες, η οποία συστηματικά τις χτυπούσε, πατούσε πάνω τους, τις κλωτσούσε. Όλα αυτά, για να διορθώσει τη στάση τους, να φέρει τα μέλη τους σε σωστή θέση. Πολύ συχνά, τις γρατζουνούσε κάνοντάς τες ακόμη και να ματώσουν. Ή τους τραβούσε τα μαλλιά, για να φέρει το κεφάλι στη θέση που το ήθελε να είναι. Και δεν ήταν μόνο τα σωματικά βασανιστήρια τα οποία όφειλαν, υποτίθεται, να υπομείνουν προκειμένου να κατακτήσουν την τελειότητα. Η Ρατσίνσκαγια τις ταπείνωνε, επίσης, με κάθε ευκαιρία. Τις φώναζε με το όνομα και το μέγεθος των ρούχων τους. Τις αποκαλούσε χοντρές και τις προέτρεπε να τρώνε όλο και λιγότερο. Σύμφωνα με μια μαθήτρια, την είχε διατάξει να περάσει τρεις ημέρες μόνο με νερό και ανανά. Ακόμη χειρότερα; Συμβούλευε τα κορίτσια να αρχίσουν το κάπνισμα, ώστε να διατηρήσουν χαμηλά το βάρος τους. «Με τσάκισε ψυχικά. Μου πήρε χρόνια να ξαναβρώ την αγάπη μου για το μπαλέτο», είπε μια πρώην μαθήτρια, η οποία επίσης μίλησε στο περιοδικό.
Η Ρατσίνσκαγια, η οποία πριν πάει στη Βιένη εργαζόταν στη Σκάλα του Μιλάνου, έχει στο μεταξύ απολυθεί από την Ακαδημία. Σύμφωνα με την εκτίμηση της ανεξάρτητης επιτροπής, όμως, η απόλυσή της άργησε αδικαιολόγητα. Διότι η διεύθυνση της σχολής ήταν ενήμερη για τις ανορθόδοξες μεθόδους διδασκαλίας που ακολουθούσε. Πριν από λίγα χρόνια, κάποιες μαθήτριες είχαν διατυπώσει τα παράπονά τους. Το 2016 η Σιμόνα Νόγια - Νέμπιλα είχε απευθύνει γραπτή προειδοποίηση στη Ρατσίνσκαγια. Όπως έμελλε να αποδειχτεί, η δασκάλα δεν θεώρησε ότι υπήρχε λόγος να μεταβάλει τη συμπεριφορά της. Και πράγματι, εάν δεν μεσολαβούσε το ρεπορτάζ του «Falter» τίποτε δεν θα είχε διαταραχτεί στην Ακαδημία. Απλώς η Ρατσίνσκαγια μετακινήθηκε κάποια στιγμή από την τάξη με τα 10χρονα και τα 11χρονα παιδιά, στις τάξεις με τις 16χρονες και τις 17χρονες.
«Μέρος της εξάσκησης»
Η είδηση για το σκάνδαλο που συγκλόνισε την αυστριακή κοινή γνώμη έκανε από την πρώτη στιγμή τον γύρο του κόσμου. Οταν οι «New York Times» προσπάθησαν να έρθουν σε επαφή με τη Ρατσίνσκαγια, προκειμένου να έχουν και τη δική της εκδοχή για όσα καταγγέλλουν οι μαθήτριες εναντίον της, έπεσαν σε τοίχο. Αλλά η δασκάλα έστειλε, μέσω της Ακαδημίας, μια γραπτή δήλωση: «Σε αυτό το επάγγελμα η σωματική επαφή είναι μέρος της εξάσκησης. Είναι απαραίτητη ώστε να γίνουν διορθώσεις μέσα στην τάξη, έτσι συμβαίνει παντού στον κόσμο. Ζητώ ειλικρινά συγγνώμη από τις μαθήτριες στις οποίες προκάλεσα πόνο. Ουδέποτε τραυμάτισα σκοπίμως οποιονδήποτε, ουδέποτε είχα κακή πρόθεση».
Είναι έτσι; Μιλώντας στους «New York Times», η εικοσάχρονη Λουίζα Σολοβιόβα, πρώην μαθήτρια της Ακαδημίας, είπε ότι πολύ συχνά η Μπέλα Ρατσίνσκαγια την κλωτσούσε -«σαν να ήμουν μπάλα ποδοσφαίρου». Η Σολοβιόβα είχε αρχίσει να παρακολουθεί μαθήματα στην Ακαδημία όταν ήταν έξι ετών. Οταν ήταν 14, η Ρατσίνσκαγια την είχε κλωτσήσει με τόση δύναμη στον αστράγαλο, που αναγκάστηκε να απέχει από τα μαθήματα επί δύο μήνες. «Παράτησα τη σχολή πριν από δύο χρόνια, δύο εβδομάδες πριν από τις εξετάσεις της αποφοίτησης», έλεγε τον περασμένο Απρίλιο στην αμερικανική εφημερίδα. «Δεν άντεχα άλλο».
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο Παρασκευής 3 Ιανουαρίου
