Του Γιώργου Μυλωνά
Σπανίως τα έργα των ευεργετών έχουν καλή τύχη μετά τον θάνατό τους. Κι αυτό είτε γιατί η Πολιτεία γίνεται ανάδοχος με τα γνωστά αποτελέσματα, είτε γιατί οι επίγονοι δεν έχουν ούτε τη φλόγα, ούτε το όραμα των εμπνευσμένων πατεράδων τους. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ ευτύχησε και στα δύο: αφενός είδε τους κόπους του να καρποφορούν, αφετέρου οι συνεχιστές του κράτησαν το καντηλάκι του αναμμένο, προσδίδοντας με τη σειρά τους αίγλη στο οικογενειακό όνομα που συνδέθηκε με την αναγέννηση του νεότερου ελληνισμού. Ο ευπατρίδης, μαγεμένος από το φυσικό κάλλος της γενέτειρας των Αβέρωφ, έχτισε στο Μέτσοβο μια από τις πιο σημαντικές πινακοθήκες του τόπου. Και τα παιδιά του, η Τατιάνα Αβέρωφ και ο Σωτήρης Ιωάννου, συνεχίζουν, όχι απλώς ως διαχειριστές, αλλά έχοντας τον ίδιο ανοιχτό ορίζοντα που έχει το κτίριο-τοπόσημο στη σύγχρονη τέχνη.
«Από τα μπαλκόνια και τα παράθυρα βλέπεις το ωραιότερο τοπίο που μπορεί να σου δείξει το Μέτσοβο, με πράσινα δάση από οξιά – που κοκκινίζουν το φθινόπωρο -, με μαύρα δάση από πυκνά έλατα, με λιβάδια, με κάθε λογής φυτεία. Και όλα στεφανωμένα από γκρίζες αιχμηρές κορυφές, όμοιες με τους δολομίτες της Βόρειας Ιταλίας. Και αραδιασμένες όπως είναι στο βάθος οι πλαγιές και οι κορυφές, έχεις την εντύπωση πως τα βουνά σέρνουν έναν υπερκόσμιο χορό» γράφει ο Αβέρωφ.
Τρεις δεκαετίες μετά, σημαντικοί Έλληνες καλλιτέχνες μοιράστηκαν το βίωμά του καθώς περπάτησαν, αφουγκράστηκαν και γεύτηκαν όλα όσα συγκεντρώνει μοναδικά ο ηπειρώτικος τόπος. Η ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια Λίνα Τσίκουτα απηύθυνε πρόσκληση σε καλλιτέχνες, παλιούς γνώριμους της Πινακοθήκης, αλλά και σε νεότερους δημιουργούς, να εμπνευστούν και να ζυμώσουν το δικό τους έργο, μέσα από το μικροκλίμα και την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της περιοχής.
Έτσι το ονειρεύτηκαν οι διοργανωτές και βγήκε μια νέα παραγωγή έργων, σαν το περίφημο κρασί που βγάζει ο τόπος, το γνωστό «Κατώγι». Το γεγονός έχει και ξεχωριστό συμβολισμό γιατί εξήντα χρόνια πριν φυτεύτηκαν τα πρώτα κλήματα Cabernet Sauvignon στην Ελλάδα, στις απόκρημνες και άγονες, τότε, πλαγιές τις Πίνδου. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ, έχοντας ανακαλύψει σε ένα κατάστιχο του 1732 πως οι πλαγιές αυτές έδιναν κάποτε πολλές οκάδες κρασί, συνέλαβε το όραμα της αναμπέλωσης του ερημωμένου τόπου και της δημιουργίας ενός εκλεκτού κρασιού κατά τα γαλλικά πρότυπα. Έκτοτε, το «Κατώγι» έγινε πρωτοπόρο στην ελληνική βιομηχανία οίνου, που ήταν ακόμα στα σπάργανα. Και οι προσπάθειες της οικογένειας έκαναν αυτόν τον απόμακρο τόπο να ανθίσει ξανά, στρέφοντας το ενδιαφέρον των κατοίκων του σε σύγχρονες μεθόδους καλλιέργειας και κτηνοτροφίας (για να θυμηθούμε το τυρί Μετσοβόνε). Με δικά του έξοδα σπούδασαν παιδιά στο εξωτερικό και μαζί με την τεχνική και τα οφέλη της παραγωγής, κληροδότησε στον τόπο του ένα υπόδειγμα Πινακοθήκης, ένα φυτώριο καλλιτεχνικής παιδείας στην άγονη ηπειρώτικη γη.
Κοντά στα μεγάλα έργα του 19ου και 20ου αιώνα, η Λίνα Τσίκουτα έχει στήσει στην Πινακοθήκη ένα τοπόσημο της ζώσας καλλιτεχνικής σκηνής. Η έκθεσή της προτάθηκε ως συνέχεια, μία εξέλιξη της παλιότερης έκθεσης που είχε γίνει το 2002 με τίτλο «Διαγράφοντας το σήμερα το αύριο το χθες, Σύγχρονοι έλληνες καλλιτέχνες, Αφιέρωμα στον νομό Ιωαννίνων». Τότε ξεναγήθηκαν στο Γιάννενα 51 καλλιτέχνες ώστε να εμπνευστούν να δημιουργήσουν το έργο τους ένα χρόνο μετά. Ήταν μία σημαντική στιγμή για την καταγραφή και την ιστορία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, καθώς για πρώτη φορά στον τόπο, σημαντικοί καλλιτέχνες από όλες τις γενιές συναντήθηκαν και παρουσίασαν έργα από ζωγραφική, γλυπτική, βίντεο, εγκαταστάσεις, φωτογραφίες, επιτοίχια, φωτεινά κουτιά, περιβάλλοντα, animations. Το γεγονός που ήρθε από ιδιωτική πρωτοβουλία, πρόσφερε στο γύρισμα του 21ου αιώνα, μία καταγραφή της πολυμορφίας του σύγχρονου ελληνικού εικαστικού δυναμικού. Σήμερα, 17 χρόνια μετά, η παρούσα έκθεση διατηρεί τα ίδια χαρακτηριστικά, έμπνευση από τον τόπο, περιλαμβάνει μεγάλο μέρος των καλλιτεχνών της πρώτης έκθεσης, ενώ ενσωματώνει μεγάλο αριθμό και νέων δημιουργών. Όπως και τότε οι καλλιτέχνες που το επιθυμούσαν, φιλοξενήθηκαν στο Μέτσοβο για να εμπνευστούν. Στη συνέχεια προχώρησαν στην προσωπική έρευνά τους σε διάφορα επίπεδα και δημιούργησαν το έργο τους.
Κάποιοι καλλιτέχνες ασχολήθηκαν με τον ίδιο τον Αβέρωφ, άλλοι με την ιδιαίτερη φύση του τόπου, τα κλήματα, τα αμπέλια, τα ζώα, τις αρκούδες, τα αχανή τοπία, την παράδοση, τα έθιμα και τις συνήθειες, τον ρόλο της γυναίκας στην περιοχή, τα υφαντά, τα στολίδια, τα κεντήματα, τα κρασιά, την ιστορία, τις ιδιαίτερες παραδόσεις. Στην επιλογή του θέματος έχουν παίξει ρόλο τόσο η εικόνα, όσο και το εννοιολογικό πλαίσιο. Ενδιαφέρον έχει η αντίθεση του συνδυασμού της παράδοσης με σύγχρονες τεχνικές, ενώ στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται και τρεις performances που δεν υπήρχαν στην παλαιότερη.
Η εκθεσιακή πρόταση στο Μέτσοβο μέσα στο υποβλητικό κλίμα της περιοχής, συνιστά μια ανάταση. Οι καλλιτέχνες που έχουν επιλεγεί με ωραίο βάσανο από τη Λίνα Τσίκουτα, έχουν αφήσει έργα που σε ακολουθούν, σε μία μοναδική ώσμωση με το παραδοσιακό μετσοβίτικο περιβάλλον. Και μπορεί η υψηλή τουριστική ανάπτυξη να «φορτώνει» με κόσμο τα καλντερίμια και την ιστορική πλατεία με τον πλάτανο, αλλά είναι μία έκθεση με πολλούς χυμούς, με αρώματα που δεν τα ξεχνάς, όπως το κρασί που μας χάρισε ο Ευάγγελος Αβέρωφ.
Έργα τους παρουσιάζουν οι: Αδαμάκος Γιάννης, Βελώνης Κωστής, Βενετόπουλος Μπάμπης, Γεροδήμος Βασίλης, Γκαβαϊσέ Βάσω, Γουλάκος Περικλής, Γραμμένος Κορνήλιος, Γυπαράκης Γιώργος, Δαμοπούλου Γεωργία, Ζαμπούρα Μαριλένα, Ζαφειρόπουλος Θεόδωρος, Ζαφειροπούλου Κατερίνα, Ζαχαριουδάκης Μανώλης, Ζουρούδης Δημήτρης, Indoors (Κάσση Μαριγώ, Νομίδου Βάλλυ, Πολίτη Σπυριδούλα, Χρηστέα Μαίρη), Καρατζά Άντζυ, Capten (Κωτσούλας Χρήστος), Κλιάφα Πέγκυ, Κριθαρά Ρίκα, Κωστής (Τριανταφύλλου), Λίτη Αφροδίτη, Μακαρούνας Νίκος, Μανουσάκης Μιχάλης, Ματσούκη Ειρήνη, Μισούρας Τάσος, Μπέτσου Βίκη, Μπήτσικας Ξενοφών, Μπονάτσος Σταύρος, Μπουρονίκος Χρήστος, Mυτιληναίου Ευφροσύνη, Ξαγοράρης Ζάφος, Παπαδημητρίου Νίκος, Παπαδόπουλος Κρίτων, Παπαζήση Κατερίνα, Παπαηλιάκης Ηλίας, Πατσουράκης Ευτύχης, Προδρομίδης Θοδωρής, Ραυτόπουλος Θεόδωρος, Ρόρρης Γιώργος, Σάββα Ανδρέας, Σαχίνης Ξενής, Σκούρτης Άγγελος, Σπηλιόπουλος Μάριος, Σπύρου Έφη, Στράτου Δανάη, Τρανός Νίκος, , Τσακίρης Γιώργος, Τσώλης Κώστας, Φάρος Μάκης, Χαλυβοπούλου Έφη, Χανδρής Παντελής, Χαραλάμπους Πάνος, Χαρβαλιάς Γιώργος, Χαρίσης Χρήστος, Χάρος Μανώλης, Χατζηαργυρού Έρση, Χατζηγεωργίου Γιούλα, Χιώτη Θάλεια, Χριστόπουλος Κώστας, Χριστούλη Βιβέττα, Ψυχούλης Αλέξανδρος.
Διάρκεια έως 12/1/2020. Χορηγός καταλόγου Alpha Bank
Share
