Toυ Ανδρέα Ζαμπούκα
Ο κόσμος όλο και στενεύει για τους φιλελεύθερους. Έτσι κι αλλιώς, πάντα ήταν μια ισχνή αδέσμευτη μειονότητα μέσα στις μάζες των πολλών. Ανένταχτοι και έκθετοι, δυσνόητοι και προκλητικοί, μπροστά στα στίφη των «ταυτοτικών». Αυτών που πάντα ψάχνουν το φυσικό τους καταφύγιο στην «ταυτότητα» και στη υπεράσπιση της «ετικέτας»…
Το 2017 θα είναι μια πολύ δύσκολη χρονιά, μέσα και έξω από τη χώρα. Στην Αμερική ο Τραμπ θα είναι πρόεδρος και στην Ευρώπη, έχουμε πολλές εκλογικές αναμετρήσεις. Ο φονταμενταλισμός, η ξενοφοβία, ο ισλαμικός εξτρεμισμός, ο ολοκληρωτισμός του Ερντογάν και πάνω από όλα, ο «πατερούλης» Πούτιν με τα δίκτυά του. Και εντός των τειχών, ο άτυπος συνασπισμός των κρατιστών που θα αισθανθούν την ανάγκη της κοινής άμυνας απέναντι στην απειλή της κατάρρευσης του πελατειακού κράτους.
Εκτός όμως από την πολιτική, υπάρχουν οι ιδεολογίες, τα σύνδρομα της μαζικής φοβίας, ο εθνολαϊκισμός, η ασφάλεια και αδυναμία για συναίνεση στην αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων.
Αν λοιπόν, οι κοινωνίες επιμείνουν στην συρρίκνωσή τους σε όλο και μικρότερες ελεγχόμενες ομάδες ταυτότητας, ποια θα είναι η τύχη του φιλελευθερισμού;
Η μόνη λύση είναι η επίθεση. Θα ήταν άλλωστε εντελώς, αντιφατικό να περιμένει κανείς πως το οποιοδήποτε σύστημα θα προστάτευε του φιλελεύθερους. Η τους φοβάται ή τους αγνοεί επειδή δεν κατανοεί την χρησιμότητά τους. Επομένως, το μόνο που μένει είναι να μπουν δυναμικά στο παιχνίδι και να ριχτούν σε μια άνιση και δύσκολη μάχη απέναντι στα θηρία. Η «αλητεία» της μονοδιάστατης σκέψης δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με επικλήσεις στον Στιούαρτ Μιλ και στον Χάγιεκ. Θέλει πόλεμο με τα ίδια όπλα. Με φιλελεύθερη «αλητεία», με επιθέσεις επιχειρημάτων και βιωμάτων από την καθημερινή μας ζωή.
Το παγκόσμιο πρόβλημα του αντιφιλελευθερισμού σε πανεπιστήμια, σε κυβερνήσεις και αγορές, πρέπει να αποκαλυφθεί. Είναι καλό να μιλάμε περισσότερο γι αυτό παρά να εστιάζουμε μόνο στις ειδικές περιστάσεις που μας αφορούν. Είναι φανερό ότι το ζήτημα δεν είναι μόνο ο κρατισμός στην Ελλάδα, ο εθνολαϊκισμός στην Ιταλία ή ο νεοφασισμός στη Γαλλία. Οι τάσεις είναι παγκόσμιες και αφορούν την αντιπαράθεση μεταξύ δύο κόσμων: Του φιλελεύθερου και του «ταυτοτικού». Του κόσμου που ακολουθεί τις αξίες του Διαφωτισμού και της ανεξάρτητης ανθρώπινης φύσης και του κόσμου που αναζητά πάλι τις ρίζες του και επενδύει στον τόπο, στην παράδοση και στο έθνος.
Η χρονιά που ανατέλλει μπροστά μας είναι βέβαιο ότι θα μας ζητήσει πολλά. Και δεν μπορούμε να μείνουμε απαθείς. Η γκρίνια και η καταγγελία των αγκυλώσεων θα ανοίξουν μεγαλύτερους δρόμους στον ολοκληρωτισμό και στους θριάμβους του. Η «αχίλλειος πτέρνα» βρίσκεται ήδη στον φιλελευθερισμό των κοινωνιών που επιτρέπει στον ίδιο τον αντίπαλο να αναπτυχθεί ανενόχλητος.
Να σώσουμε τον φιλελεύθερο άνθρωπο πριν είναι πολύ αργά. Και για να το κάνουμε, το μόνο όπλο που έχουμε είναι η νομιμότητα. Να ταράξουμε τις δυτικές κοινωνίες στη νομιμότητα και να πατάξουμε κάθε ολοκληρωτισμό που δεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κανένα έλεος και καμία ανοχή σε όποιον δεν κατανοεί την ανεκτικότητα, την ελευθερία, την ανεξιθρησκία και την αμοιβαιότητα στον δημοκρατικό τρόπο ζωής. Κανέναν οίκτο και ανοχή στον φανατισμό, στην απολυτότητα και στην βαναυσότητα των πράξεων. Είτε πρόκειται για δεδηλωμένη τάση φονταμενταλισμού είτε θρησκευτικού φανατισμού είτε «αντιεξουσιαστικού» ολοκληρωτισμού.
Κι όσο για τη φιλελεύθερη φύση του καθενός, έχει σίγουρα χρέος να γίνει περισσότερο ενεργητική, αφήνοντας πίσω τον «ναρκισσισμό» της πνευματικής ανωτερότητας και του ελιτίστικου ύφους. Αν αρκεστούμε στην χλεύη της κοινωνίας που χάνεται, αργά ή γρήγορα θα μας πάρει η μπόρα κι εμάς. Κι ας μην ξεχνάμε πως η αδράνεια της ποιότητας είναι που δίνει χώρο πάντα, στην ανεξέλεγκτη δυναμική της ποσότητας…
