Του Δρ. Χρίστου Βλαχοκώστα*
Πολλές φορές έχουμε ακούσει τον όρο «έξυπνες πόλεις», «έξυπνα κτίρια», «έξυπνα οχήματα» μέχρι και το πολύ επίκαιρο «έξυπνα εισιτήρια» στην Αθήνα. Χρησιμοποιείται σε τέτοιες περιπτώσεις υπό την έννοια της αποτελεσματικότερης/βέλτιστης λειτουργίας ενός συστήματος με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την αειφορία. Επιχειρώ να προβάλλω αυτόν τον όρο στην πολιτική μας ζωή με τη σημείωση ότι βελτίωση της ποιότητας ζωής στην Ελλάδα του - σχεδόν - 2018 απαιτεί επιστροφή στην κανονικότητα και προϋποθέτει, όχι μόνο να υλοποιηθούν όλες οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για να βγούμε από την κρίση, αλλά και να μπούμε σε έντονη αναπτυξιακή πορεία μετά από αυτή. Ελπίζω να συμφωνήσετε ότι είναι αναγκαίο να προωθήσουμε τη λογική ενός «έξυπνου» πολιτικού συστήματος στη χώρα μας. Αν και ο επιθετικός προσδιορισμός «έξυπνο» θα μπορούσε να συνδυαστεί με έννοιες όπως το σύνταγμα, ο κρατικός μηχανισμός, ο θεσμός, οι εξουσίες, η δημόσια διοίκηση, η πολιτική προστασία κτλ, εκτιμώ ότι τα βασικά συστατικά του «έξυπνου» πολιτικού συστήματος μπορούν να γενικευτούν σε: (i) «έξυπνες» διαδικασίες, (ii) «έξυπνους» πολιτικούς και (iii) «έξυπνους» πολίτες.
Η αξία του όρου «έξυπνες» διαδικασίες δε θα μπορούσε να αναδειχθεί καλύτερα παρά μόνο μέσα σε μια περίοδο σαν και αυτή που βιώνουμε. Η απάντηση στο βασικό ερώτημα «Τι απαιτείται για να βγούμε από την οικονομική κρίση και να μπούμε σε έντονη αναπτυξιακή πορεία μετά από αυτή;» έχει κατά την άποψή μου την εξής απάντηση: «Πρέπει να φτιάξουμε «έξυπνες» διαδικασίες, στην οργανωμένη πολιτεία μας, στη δημόσια διοίκηση, στη πολιτική μας ζωή, στην καθημερινότητά μας, οι οποίες θα επιταχύνουν τις επενδύσεις που απαιτούνται και γενικότερα ένα νέο - πραγματικά φιλελεύθερο - αναπτυξιακό και παραγωγικό μοντέλο. Για να μεταβούμε σε αυτό το μοντέλο απαιτούνται διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και παρεμβάσεις «έξυπνων» διαδικασιών. Μεταξύ αυτών, η αναβάθμιση τεχνολογικών υποδομών και προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης με απολογιστική ανάδραση και αξιολόγηση με στόχο τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, η άρση ρυθμιστικών, χωροταξικών και άλλων γραφειοκρατικών εμποδίων για την υλοποίηση επενδύσεων, η μείωση φορολογικών συντελεστών και η νομοθέτηση σταθερού μακροχρόνιου φορολογικού συστήματος, η επιτάχυνση στην απονομή της δικαιοσύνης και η τόνωση της ρευστότητας. Σε όλα αυτά η χρήση των νέων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας μπορεί να συνδράμει ουσιαστικά και αποτελεσματικά.
Οι «έξυπνες» διαδικασίες πρέπει να συνοδεύονται από «έξυπνους» πολιτικούς. Υπάρχει αξιόλογο πολιτικό δυναμικό σε αυτήν τη χώρα. Υπάρχουν άνθρωποι για να εργαστούν προς αυτήν την κατεύθυνση της έντονης αναπτυξιακής πορείας, αρκεί να αναδειχθούν λίγο παραπάνω σε ένα «έξυπνο» πολιτικό σύστημα. Είναι αυτοί που δεν έχουν μόνο καλές προθέσεις και πίστη στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις...αλλά από αυτούς είναι εκείνοι που μπορούν να κάνουν τη δουλειά σωστά, γρήγορα και αποτελεσματικά. Βασική προϋπόθεση για αυτό, ειδικά σε αυτές τις ανταγωνιστικές συνθήκες σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η έντονη τεχνοκρατική διάσταση στην προσωπικότητα του «έξυπνου» πολιτικού. Και διευκρινίζω ότι, κατά την άποψή μου, δε χρειαζόμαστε καθαρά τεχνοκράτες (αυτό το μοντέλο απέτυχε και σε άλλες χώρες), αλλά πολιτικούς με τεχνοκρατική αντίληψη. Μια αντίληψη που, αν μπολιαστεί παραπάνω στο πολιτικό μας σύστημα, είναι δυνατό να επιφέρει «έξυπνες» αλλαγές. Ωστόσο, η έννοια του «έξυπνου» πολιτικού έχει ευρύτατο σημασιολογικό περιεχόμενο πέρα από την τεχνοκρατική διάσταση στην προσωπικότητά του. Το προφίλ των «έξυπνων» πολιτικών περιλαμβάνει ανθρώπους που καταλαβαίνουν ότι δεν υπάρχουν πια θεοί στην πολιτική, αλλά απεναντίας ότι η μεταρρυθμιστική πολιτική στη χώρα μας και η αναπτυξιακή πορεία αποτελούν ομαδική προσπάθεια. Ανθρώπους που καταλαβαίνουν ότι το «είναι» είναι σημαντικότερο του «φαίνεσθαι», και δίνουν βαρύτητα στην «αθόρυβη» ουσία. Ανθρώπους που αν και δεν μπορούν να συμφωνούν σε όλα, να «συγκατοικούν» για την επίλυση του προβλήματος και το καλό της πατρίδας. Ανθρώπους που δεν θα είναι «αποστειρωμένοι», αλλά θα έχουν επαφή με τους χώρους εργασίας, την αγορά, το πεζοδρόμιο, τα καφενεία. Ανθρώπους που ξέρουν «πότε να κρεμάνε τη φανέλα» κατανοώντας ότι ουδείς αναντικατάστατος και ότι πάντα υπάρχει ένα μετερίζι, αν θέλουμε πραγματικά να συνεισφέρουμε στο κοινωνικό σύνολο. Ανθρώπους που κατανοούν ότι όλοι οι κύκλοι νομοτελειακά κλείνουν, οπότε μεγάλη σημασία έχει τι προσφέρεις, αλλά πολύ μεγαλύτερη τι αφήνεις πίσω σου. Ανθρώπους που θα προωθήσουν τις δημόσιες σχέσεις, αλλά θα ποινικοποιήσουν τις πελατειακές…
Όλα τα παραπάνω πρέπει να συνοδεύονται από «έξυπνους» πολίτες, το πιο βασικό συστατικό του «έξυπνου» πολιτικού συστήματος, μιας και από εκεί ουσιαστικά πηγάζουν τα άλλα δύο ως άνω βασικά χαρακτηριστικά. «Έξυπνοι» πολίτες με την έννοια των «Ενεργών Πολιτών», πολίτες ευαισθητοποιημένοι που θα ερμηνεύουν τα γεγονότα, ενδυναμωμένοι που θα αντιλαμβάνονται τις κοινωνικές αλλαγές, πολίτες με έντονη συμμετοχικότητα στις κοινωνικές διαδικασίες, πολίτες που θα αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους με στόχο «έξυπνους» πολιτικούς οργανισμούς που θα αναδεικνύουν «έξυπνους» πολιτικούς, θα επιδιώκουν και θα εφαρμόζουν «έξυπνες» διαδικασίες, μέσα σε ένα «έξυπνο» πολιτικό σύστημα. Ωστόσο, κατά κοινή ομολογία η κρίση επηρέασε πολύ το μοντέλο πολιτικής συμπεριφοράς στην κοινωνία μας. Κάποιοι συμπολίτες μας βρίσκονται σε ιδεολογική και πολιτική σύγχυση, κάποιοι έχουν χάσει εντελώς την εμπιστοσύνη τους στο πολιτικό σύστημα και μηδενίζουν τα πάντα, και κάποιοι απλά από αποστροφή επιλέγουν πλέον να μην έχουν καμία επαφή με τη δημόσια συζήτηση και γενικότερα με τα κοινά. Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η αναστροφή αυτού του κλίματος και απαιτείται προσπάθεια προσωπικά από τον καθένα μας. Ας μην ξεχνάμε ότι η όποια κρίση αφορά και στη δική μας στάση, τη δική μας βιοθεωρία. Είναι αλήθεια ότι συζητάμε πολύ λιγότερο τις ατομικές μας ευθύνες και σχεδόν καθόλου πώς πραγματικά θα επιτευχθούν σε επίπεδο κοινωνίας αυτά που απαιτούνται για να βγούμε από την κρίση και να επιστρέψουμε στην κανονικότητα και την ανάπτυξη.
Σε κάθε περίπτωση, η αναστροφή αυτής της κατάστασης, απαιτεί πολιτική τεχνογνωσία από μια σοβαρή και αξιόπιστη κυβέρνηση. Μια κυβέρνηση που θα προωθήσει «έξυπνες» διαδικασίες που θα εκσυγχρονίσουν τον κρατικό μηχανισμό και θα προσαρμόσουν την ελληνική οικονομία στις παγκόσμιες ανταγωνιστικές συνθήκες. Μια κυβέρνηση που θα επιδιώξει τη μετάβαση σε ένα «έξυπνο» πολιτικό σύστημα για τη χώρα μας. Αυτά δεν πρόκειται ποτέ να έρθουν με μια κυβέρνηση χωρίς τεχνογνωσία και πολλαπλών σουρεαλιστικών καταστάσεων, όπως αυτή που έχουμε σήμερα. Ευτυχώς δεν είναι όλοι ίδιοι…Βαθιά πεποίθησή μου αποτελεί ότι θα πορευτούμε προς αυτήν την κατεύθυνση μόνο με έναν πολιτικό οργανισμό· τη Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη, ενός, κατά την άποψή μου, πραγματικά «έξυπνου» πολιτικού.
* Ο Δρ. Χρίστος Βλαχοκώστας είναι Μηχανολογος Μηχανικός, Αν. Γραμματέας Οργανωτικού Αξιολόγησης & Επιμόρφωσης στελεχών Νέας Δημοκρατίας μέλος ΕΔΙΠ, Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ.
