Του Θανάση Διαμαντόπουλου*
Τα 45 χρόνια από την ίδρυση του Κινήματος συμπληρώθηκαν προ ημερών και η επέτειος έδωσε την αφορμή σε άλλους μεν για εξιδανικευτικές νοσταλγικές αναπολήσεις και σε άλλους για κάθε λογής οιμωγές («3 του Σεπτέμβρη θα λες και θα κλαις», έγραψε χαρακτηριστικά η πρώην επικεφαλής των ευρωβουλευτών του Μαριλένα Κοππά).
Προσωπικά ευρισκόμενος στο εξωτερικό δεν αναφέρθηκα στο γεγονός. Και μάλλον δεν θα το έκανα εάν ένας διορατικός συνήθως, φιλελεύθερος διανοούμενος, ονόματι Ιπποκράτης Χατζηαγγγελίδης, δεν σχολίαζε άρθρο μου στο Κυριακάτικο Βήμα της 8ης Σεπτεμβρίου, («Ο λογισμός της Φώφης»), όπου επέκρινα τους χειρισμούς της Κας Γεννηματά στο άσυλο και τις Πρέσπες, για να χαρακτηρίσει το κόμμα ως περίπου το συνονθύλευμα όλων των διεφθαρμένων στοιχείων και μεθόδων και πρακτικών και νοοτροπιών της Μεταπολίτευσης.
Λοιπόν πιστεύω και εγώ πως έχει δίκαιο: Το Κίνημα, που εκτός των άλλων υπονόμευσε μακροχρόνια τη δημοσιονομική ευρωστία της χώρας, ήταν πράγματι -συνειδητά χρησιμοποιώ χρόνο παρελθοντικό, διότι επί της ουσίας πλέον ανήκει στην ιστορία- φαύλο, διεφθαρμένο, φθοροποιό, επιρρεπές στον αυριανισμό, όπως και στον εκμαυλισμό και τη διαβουκόληση της κοινωνίας (τι α πρωτοθυμηθεί κανείς από της «κατάργηση» των εισαγωγικών για τα πανεπιστήμια μέχρι την ακύρωση της ιδιωτικοποίησης των αστικών συγκοινωνιών…).
Δεν ήταν, όμως, μόνον αυτό.
Ήταν, επίσης, το ΑΣΕΠ του Πεπονή, με τον περιορισμό του ρουσφετιού και της κομματικής κατάληψης της δημόσιας διοίκησης, το ΕΣΥ του Αυγερινού και του Γεννηματά, με την αποκέντρωση και τη διασπορά ανά τη χώρα δομών πρωτοβάθμιας περίθαλψης, η αποποινικοποίηση της μοιχείας από τον Μαγκάκη, με την κατοχύρωση του δικαιώματος ερωτικής αυτοδιάθεσης των ανθρώπων, ο (επακριβώς εκτελεσθείς) ισοσκελισμένος προϋπολογισμός του Αλέκου Παπαδόπουλου, τα έργα της περιόδου Σημίτη με προεξάρχουσα τη ζεύξη Ρίου-Αντίριου, η ένταξη στη ζώνη του ευρώ - η οποία τελικά μας έσωσε από Λαφαζάνη-Ζωή-Βαρουφάκη – του Γιάννου Παπαντωνίου (που δείχνει ότι και ένα ς απατεώνας, αν αποδειχθεί πως πράγματι ήταν τέτοιος, μπορεί να λειτουργεί αποτελεσματικά), η εισδοχή της Κύπρου στην ΕΕ εν πολλοίς επίτευγμα του ακραία αθυρόστομου Πάγκαλου, η αφαίρεση από τον Βαγγέλη Βενιζέλο της δυνατότητας της κάθε κυβέρνησης να πηγαίνει σε εκλογές με τον εκλογικό νόμο που την βολεύει κοκ…
Τελικά, λοιπόν, στο ερώτημα «τι ήταν πράγματι το ΠΑΣΟΚ», η απάντηση πιστεύω πως μπορεί εμμέσως να εξαχθεί από κάτι που γράφει στη «Σκιά της πεταλούδας» ο φίλος μου Ισίδωρος Ζουργός. Εκεί ο συγγραφέας βάζει τον μυθιστορηματικό ήρωα να ρωτάει αν ο ελασίτης θείος του ήταν φονιάς ή ήρωας. Και ένας σύντροφος του θείου απαντάει στον ανιψιό, που δεν είχε βιώματα από την περίοδο, «κείνα τα χρόνια αυτά τα δύο ταυτίζονταν».
Αναλογικά, λοιπόν, θα μπορούσε κανείς να δει το ΠΑΣΟΚ ως δύναμη εκσυγχρονισμού και εκμαυλισμού ταυτόχρονα της ελληνικής κοινωνίας, παράγοντα ανόρθωσης και κατεδάφισης. Με τα δύο να έχουν συγχωνευθεί σε αξεδιάλυτο ΕΝΑ.
Άλλωστε και ο Καζαντζάκης έλεγε «το καλό και το κακό είναι οχτροί, αυτό είναι το πρώτο στάδιο της μύησης. Το καλό και το κακό είναι φίλοι, αυτό είναι το δεύτερο στάδιο της μύησης. Το καλό και το κακό είναι ένα, αυτό είναι το υπέρτατο στάδιο της μύησης». Ένα, όπως το ΠΑΣΟΚ. Ένα, όπως η ελληνική κοινωνία, την οποία αυτό σχεδόν επί μισό αιώνα εξέφρασε…
