Του Κώστα Μήλα*
Κάθε φορά που επανέρχεται η πολιτική αβεβαιότητα, μειώνονται και οι καταθέσεις, ειδικά όταν άστοχες κυβερνητικές δηλώσεις (βλέπε, για παράδειγμα, Ν. Ξυδάκης) επαναφέρουν στο προσκήνιο την ένδοξη Δραχμή. Σύμφωνα με την Καθημερινή, οι καταθέσεις βρίσκονται, Ιανουάριο και Φεβρουάριο, σε πτώση. Πρόκειται για μία εξαιρετικά αρνητική εξέλιξη καθώς οι καταθέσεις (σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας) είχαν αναθαρρήσει κάπως το τελευταίο τρίμηνο του 2016 παρουσιάζοντας αύξηση 2,4% σε ετήσια βάση.
Σε κάθε περίπτωση, η πιθανή και μαζική απόσυρση των καταθέσεων (και η μεταφορά τους είτε στο εξωτερικό ή κάτω από τα...στρώματα) μόνο καταστροφική κίνηση θα αποδειχθεί για τις επιχειρήσεις και τους αποταμιευτές. Γιατί όμως αυτό;
Kάθε τράπεζα, παρακρατεί ένα σχετικά μικρό ποσοστό των καταθέσεών της (γνωστό και ως ποσοστό διαθεσίμων) και το υπόλοιπο επιστρέφεται στην οικονομία με τη μορφή δανείων από την τράπεζα προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Με άλλα λόγια, μέσω των τραπεζών, δημιουργείται χρήμα και συνεπώς επηρεάζεται η ρευστότητα της οικονομίας μας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τον πρώτο τρίμηνο του 2012 (όταν σε εξέλιξη βρίσκονταν οι συζητήσεις για κούρεμα ή χρεοκοπία), οι καταθέσεις και τα ρέπος των κατοίκων εσωτερικού σημείωσαν μείωση 20% (σε ετήσια βάση). Περαιτέρω μείωση 19% (σε ετήσια βάση) σημειώθηκε το δεύτερο τρίμηνο του 2012 (την περίοδο των διπλών εκλογών). Το κλίμα άλλαξε για πρώτη φορά το πρώτο τρίμηνο του 2013, περίοδο κατά την οποία οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 2,3% (σε ετήσια βάση). Το καλοκαίρι του 2015, όταν οι κυβερνώντες έπαιξαν το φαεινό χαρτί του Δημοψηφίσματος, οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 27,5% σε ετήσια βάση. Με άλλα λόγια, οι αυτοσχεδιασμοί Τσίπρα έσπειραν πολύ μεγαλύτερο πανικό στους καταθέτες από ότι η χρεοκοπία (γιατί περί τέτοιας επρόκειτο) του 2012!
Καθώς λοιπόν η κυβέρνηση και πάλι «σκληρά» αγωνίζεται να αντιμετωπίσει τις απαιτήσεις της Τρόικα για περαιτέρω μέτρα, «εκβιάζοντας» παράλληλα του δανειστές με το χαρτί των πρόωρων εκλογών, η ανησυχία των πολιτών θα επιτείνεται με αποτέλεσμα περαιτέρω μείωση των καταθέσεων. Με τον τρόπο αυτό, η κυβέρνηση καταφέρνει να βγάλει τόσο τα δικά της μάτια (κάτι το οποίο βέβαια καθόλου δεν μας ενδιαφέρει) όσο και τα δικά μας μάτια! Πράγματι, βάσει ενός ένα απλού οικονομετρικού μοντέλου το οποίο αναλύει την σχέση αιτιότητας μεταξύ του ρυθμού μεταβολής των καταθέσεων και της οικονομικής μας ανάπτυξης (επιτρέποντας επίσης την «εξωγενή» επίδραση του ρυθμού ανάπτυξης στην Ευρωζώνη), εκτιμάμε ότι μια άτακτη μείωση των καταθέσεων κατά 20% (ανάλογη δηλαδή της μείωσης που παρατηρήθηκε στα μέσα του 2012) θα «κόψει» από το ΑΕΠ του 2017 τουλάχιστον μία ποσοστιαία μονάδα κάτι που βέβαια, σε συνδυασμό με την αύξηση του spread (λόγω πολιτικού ρίσκου), θα «καθηλώσει» την οικονομία μας όταν αυτή προσπαθεί να πάρει κάπως κεφάλι. Υπάρχει, άραγε, ίχνος ωριμότητας μεταξύ των κυβερνώντων έτσι ώστε να αποφύγουμε τα χειρότερα;
*Ο Κώστας Μήλας είναι καθηγητής και πρόεδρος του Ερευνητικού Τομέα στο Τμήμα Οικονομικών, Χρηματοοικονομικών και Λογιστικής, University of Liverpool.
