«Και οι δύο αποφάσεις δεν μπορούν να παραβλέψουν την κατακραυγή και την αγανάκτηση για όσα εξακολουθούν να συμβαίνουν στα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια και προσπαθούν, ανεπιτυχώς, να ισορροπήσουν» δηλώνει στο liberal.gr η Βάσω Κιντή για τις αντιδράσεις των Συγκλήτων ΑΠΘ και Παντείου στα μέτρα για την ασφάλεια των ΑΕΙ.
Η καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Αθηνών τονίζει ότι «οι διοικήσεις των πανεπιστημίων που αντιδρούν ζητούν χρήματα από την κυβέρνηση για να προσλάβουν αυτοί φύλακες οι οποίοι θα καταλήξουν θυρωροί».
Στη συνέχεια αναφέρει ότι η κατάσταση που επικρατεί στα πανεπιστήμια δεν συμβαίνει πουθενά αλλού στον κόσμο κι εξηγεί ότι «εδώ συμβαίνει συνέχεια, το έχουμε συνηθίσει, έχουμε φτάσει να μην μας ενοχλεί. Προσπαθούμε να βολευτούμε μέσα σ' αυτή την κατάσταση και ο καθένας να κάνει τη δουλειά του. Δεν αναγνωρίζουμε ότι αυτό είναι πρωτοφανές, ότι δεν υπάρχει αλλού. Ντρεπόμαστε να πούμε αυτά τα συμβάντα και αυτές τις καταστάσεις σε συναδέλφους μας στο εξωτερικό».
Συνέντευξη στον Βασίλη Γαλούπη
Τόσο η Σύγκλητος του ΑΠΘ, όσο και της Παντείου αντιδρούν στα μέτρα για την ασφάλεια των ΑΕΙ. Πως σχολιάζετε αυτή την εξέλιξη μετά ειδικά από τα τελευταία γεγονότα; Τι μήνυμα περνούν οι Σύγκλητοι;
Πράγματι, οι αποφάσεις και των δύο Συγκλήτων είναι αρνητικές απέναντι στις πρωτοβουλίες που ανακοίνωσε η κυβέρνηση σχετικά με τη φύλαξη των πανεπιστημίων και την αντιμετώπιση της βίας και της παρανομίας. Εκφράζουν μια παγιωμένη αντίληψη που εθελοτυφλεί απέναντι στα πραγματικά δεδομένα και χρησιμοποιεί προσχήματα. Παρατηρώ, όμως, ότι και οι δύο αποφάσεις δεν μπορούν να παραβλέψουν την κατακραυγή και την αγανάκτηση για όσα εξακολουθούν να συμβαίνουν στα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια και προσπαθούν, ανεπιτυχώς, να ισορροπήσουν.
Έτσι η Σύγκλητος του Παντείου αναγνωρίζει ότι η φύλαξη των πανεπιστημίων είναι και ευθύνη της Πολιτείας (όχι μόνο των πανεπιστημιακών αρχών). Δέχεται ότι η αντιπαράθεση μπορεί να είναι «πολλές φορές αντισυμβατική» (ευφημισμός για κατάφωρες παρανομίες), αλλά σπεύδει να σημειώσει ότι πρέπει να είναι «μέσα σε καλώς εννοούμενα πλαίσια».
Η Σύγκλητος του ΑΠΘ θεωρεί ότι η φύλαξη είναι αρμοδιότητα του Πανεπιστημίου αλλά από την άλλη καλεί την Πολιτεία να αναλάβει κατ' αποκλειστικότητα την «παραβατικότητα ποινικής φύσεως». Και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ. Οι διοικήσεις των πανεπιστημίων που αντιδρούν ζητούν χρήματα από την κυβέρνηση για να προσλάβουν αυτοί φύλακες οι οποίοι, επειδή δεν μπορούν να έχουν αστυνομικές αρμοδιότητες, θα καταλήξουν θυρωροί. Δεν αντιμετωπίζεται έτσι το πρόβλημα που έχουμε. Οι πανεπιστημιακές αρχές πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους: πρώτον, να αναγνωρίσουν το πρόβλημα στις διαστάσεις του και δεύτερον να αναγνωρίσουν ότι δεν μπορούν οι ίδιοι να το λύσουν.
Είχαμε δυο γεγονότα την Τετάρτη. Την αστυνομική επιχείρηση σε 27 χώρους που τελούσαν υπό κατάληψη στην Φοιτητική Εστία του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και την γνωστοποίηση ότι στις 8 Ιανουαρίου θα απολογηθούν τελικά οι οκτώ κατηγορούμενοι για την πρωτοφανή επίθεση σε βάρος του πρύτανη, Δ. Μπουραντώνη. Εκτιμάτε ότι, συνδυαστικά με τη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, υπάρχει ελπίδα κάποια στιγμή να φτάσουμε και στην Ελλάδα να συζητάμε για πανεπιστήμια που θα κάνουν μόνο έρευνα και θα έχουν ένα ελκυστικό εκπαιδευτικό περιβάλλον;
Τα πανεπιστήμια κάνουν ήδη προφανώς έρευνα και διακρίνονται σε πολλούς τομείς. Και θα μπορούσαν να διακριθούν σε πολύ περισσότερους, αν το κλίμα ήταν πιο ακαδημαϊκό και πιο ενισχυτικό της ερευνητικής προσπάθειας. Διότι ενέργειες όπως οι μακροχρόνιες καταλήψεις χώρων και οι έκτακτες καταλήψεις που γίνονται αυθαίρετα, η παρεμπόδιση των μαθημάτων, ο αποκλεισμός κτιρίων στα οποία γίνεται έρευνα ή ο αποκλεισμός των server όπως είχε γίνει παλαιότερα ή ότι ακόμη το βράδυ στην πανεπιστημιούπολη δεν κυκλοφορεί κανείς εύκολα, όλα αυτά αν εκλείψουν, θα δημιουργήσουν ένα κλίμα πιο υποστηρικτικό της ερευνητικής δουλειάς των πανεπιστημίων.
Και πρέπει επιτέλους αυτά να λυθούν. Να τα αφήσουμε πίσω μας. Δεν τα αντιμετωπίζει κανένα άλλο πανεπιστήμιο στον κόσμο. Θα είναι ένα βήμα ώστε να μπορέσουμε να ανταγωνιστούμε τα διεθνή πανεπιστήμια. Μόνο αν δεν μας κρατάνε πίσω τέτοια βαρίδια που δεν συναντούμε πουθενά αλλού, θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στον ρόλο που έχουμε.
Έχετε γνώση και για το τι συμβαίνει σε άλλες χώρες. Έχετε δει πουθενά αλλού να επικρατεί παρόμοια κατάσταση στα πανεπιστήμια επί σειρά τόσων ετών και δεκαετιών;
Όχι βέβαια. Πουθενά αλλού στον κόσμο δεν συμβαίνει αυτό. Εδώ συμβαίνει συνέχεια το έχουμε συνηθίσει, έχουμε φτάσει να μην μας ενοχλεί. Προσπαθούμε να βολευτούμε μέσα σ' αυτή την κατάσταση και ο καθένας να κάνει τη δουλειά του. Δεν αναγνωρίζουμε ότι αυτό είναι πρωτοφανές, ότι δεν υπάρχει αλλού. Ντρεπόμαστε να πούμε αυτά τα συμβάντα και αυτές τις καταστάσεις σε συναδέλφους μας στο εξωτερικό. Αλλά κι όταν τους τα λέμε δεν μπορούν να καταλάβουν. Μας κοιτάνε με απορία. Δεν μπορούν να πιστέψουν ότι συμβαίνουν αυτά.
Εκτιμάτε ότι μπορεί να γίνει πλέον ένα βήμα για να λυθεί έστω ένα μέρος του προβλήματος;
Νομίζω ότι είναι πιο ώριμη πια η κατάσταση. Και η κοινωνία έχει καταλάβει ότι αυτά δεν είναι δημοκρατικά. Μάλιστα, ορισμένοι από αυτούς που κάνουν αυτές τις ενέργειες λένε ρητά ότι «εμείς δεν είμαστε δημοκράτες». Η κοινωνία έχει πλέον καταλάβει τι συμβαίνει. Αλλά και η πλειονότητα των φοιτητών δυσανασχετεί. Φοβούνται, όμως, να αντιδράσουν σ' αυτή την κατάσταση. Επικρέμαται πάντοτε η απειλή της βίας εναντίον φοιτητών και καθηγητών. Ο καθένας προσπαθεί να τελειώνει μια ώρα αρχύτερα τη δουλειά του μέσα σ' αυτό το κλίμα.
Επειδή λοιπόν είναι πιο ώριμη η κοινωνία και η ακαδημαϊκή κοινότητα, πιστεύω ότι θα βρουν έδαφος ευνοϊκό αυτές οι πρωτοβουλίες. Είναι σίγουρο, όμως, ότι θα αντιμετωπίσουμε στα πανεπιστήμια πάλι σφοδρή αντίδραση από μειοψηφίες, που φροντίζουν να κάνουν την παρουσία τους αισθητή. Κι έχει ξεκινήσει ήδη η αντίδραση με αυτές τις μειοψηφίες να παρομοιάζουν τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης που ακόμη δεν έχουν οριστικοποιηθεί με το σπουδαστικό της ασφάλειας, με χούντα κλπ. Εντελώς ανιστόρητα πράγματα και προκλητικά.
Ποιον συμφέρει αυτή η βία τελικά; Ποιοι «κερδίζουν» από αυτή την κατάσταση;
Οι εχθροί του πανεπιστημίου κερδίζουν. Πρώτοι απ' όλους αυτοί που παρανομούν και ασκούν βία χωρίς κόστος για τους ίδιους. Οι πανεπιστημιακές αρχές θα έπρεπε να αναλάβουν πρωτοβουλίες ώστε αυτά τα φαινόμενα να μην γίνονται ανεκτά. Δεν μπορούν να το κάνουν αυτό οι καθηγητές μεμονωμένα γιατί φοβούνται πως την άλλη μέρα θα προπηλακιστούν, θα βρουν το αυτοκίνητό τους με σχισμένα λάστιχα ή θα καταστραφεί το γραφείο τους. Αυτά έχουν συμβεί. Οι πανεπιστημιακές αρχές πρέπει να προστατεύσουν την ακαδημαϊκή κοινότητα. Δεν πρέπει να ανέχονται αυτά τα φαινόμενα Ούτε να τα κρύβουν. Διότι αυτό γίνεται συχνά.
Έχουν ευθύνες οι πανεπιστημιακές αρχές;
Προφανώς έχουν. Επί δεκαετίες η πανεπιστημιακή κοινότητα έκρυβε αυτά τα γεγονότα. Δεν ήθελε να τα εμφανίσει. Ακόμα και τώρα στην ΑΣΟΕΕ μάθαμε τι έγινε από τους δράστες. Αυτοί το δημοσιοποίησαν. Παλαιότερα υπήρχε επίσης μια διελκυστίνδα ευθυνών μεταξύ αστυνομίας και πανεπιστημιακών αρχών.
Ο λόγος είναι ο φόβος;
Δεν είναι τόσο ο προσωπικός φόβος, όσο ότι έχουμε συνηθίσει αυτήν την κατάσταση και προτιμούμε να κάνουμε όπως μπορούμε τη δουλειά μας επειδή πιστεύουμε αυτά τα προβλήματα δεν λύνονται και αν τυχόν επιχειρήσουμε αλλαγές μπορεί να έχουμε μεγαλύτερες φασαρίες. Αυτή είναι μια λάθος τάση. Πρέπει να τελειώσουμε μ' αυτά τα φαινόμενα. Δεν μας αξίζουν.
Πόσο μας έχει κοστίσει, σαν σύνολο κοινωνίας και σαν ανθρώπινο δυναμικό στην Ελλάδα, το γεγονός ότι επί πολλά χρόνια έμπαιναν στα πανεπιστήμια ως φοιτητές άνθρωποι με βαθμούς πολύ κάτω από τη βάση; Πρακτικά, για να το «καταφέρεις» αυτό υπολείπεσαι σε στοιχειώδεις γνώσεις για πολλά βασικά. Πέρα από το αν τελικά αποφοιτούν σε λογικό χρόνο ή συμβαδίζουν με το επίπεδο κάθε σχολής, ποιες είναι οι γενικότερες συνέπειες;
Πολλές βασικές γνώσεις πρέπει να τις παίρνουμε στο λύκειο. Και το λύκειο δεν θα πρέπει να είναι προσανατολισμένο μόνο στις πανελλαδικές εξετάσεις. Θα πρέπει να δίνει βασικές γνώσεις στα παιδιά που αποφοιτούν, διότι δεν πηγαίνουν όλα τα παιδιά στα πανεπιστήμια. Δεύτερον, η μαζική εκπαίδευση σε όλο τον κόσμο είναι μια κατάκτηση και δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω σε μια ελίτ τριτοβάθμια εκπαίδευση, δηλαδή για πολύ λίγους, μόνο για να γίνουν γιατροί, δικηγόροι και να στελεχώσουν το κράτος. Αυτά ανήκουν στον 19ο αιώνα. Τώρα έχουμε μαζική εκπαίδευση σε όλο τον κόσμο. Αλλά είναι αλήθεια ότι στην Ελλάδα εισάγονται στα πανεπιστήμια σχεδόν όλοι όσοι αποφοιτούν. Ναι μεν έχουμε αδιάβλητες εξετάσεις, αλλά όχι ουσιαστικές.
Όλα τα τεχνολογικά ιδρύματα έχουν γίνει πανεπιστήμια, με την απόφαση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, οπότε μπαίνουν σχεδόν όλοι και μάλλον με τυχαίο τρόπο σε διάφορα τμήματα. Από τη στιγμή, λοιπόν, που μπαίνουν σχεδόν όλοι στο πανεπιστήμιο με τις πανελλαδικές, προφανώς θα μπουν και παιδιά που έδωσαν σχεδόν λευκή κόλλα. Και μπαίνουν σε ορισμένα απαιτητικά τμήματα, όπως π.χ., τμήματα μαθηματικών. Στη συνέχεια δεν μπορούν να αποφοιτήσουν διότι είναι προφανές ότι δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα. Όταν έχουμε μαζική εκπαίδευση δεν γίνεται να παρακολουθείς στενά έναν-έναν φοιτητή, που έτσι κι αλλιώς δεν έρχονται στα μαθήματα, για να τον ενισχύσεις ειδικά. Κι έτσι αυτοί οι φοιτητές μένουν πίσω, με συνέπεια να έχουμε το φαινόμενο των «αιώνιων» σε τόσο μεγάλη έκταση, φαινόμενο που δεν οφείλεται βέβαια μόνο στις χαμηλές βάσεις εισαγωγής.
Το πρόβλημα των «αιωνίων» επιβαρύνει γενικά το ίδρυμα, όχι διότι είναι ζήτημα άμεσου χρηματικού κόστους, αλλά διότι υπάρχει μια διαρκής μέριμνα και επιβάρυνση με τον προγραμματισμό των πολλαπλών προγραμμάτων σπουδών, πολλαπλών εξετάσεων, επιτηρητών κλπ. Με δεδομένο ότι λόγω της οικονομικής κρίσης έχουμε και μείωση του προσωπικού, γίνεται μια υπερπροσπάθεια από τους καθηγητές που εργάζονται ακόμη και περισσότερες ώρες απ' όσες υποχρεούνται για να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις του πανεπιστημίου. Αλλά είναι πολλά τα προβλήματα και έτσι φθάνουμε να έχουμε αποφοίτους που δεν είναι καταρτισμένοι όπως θα έπρεπε επαγγελματικά ή από τη σκοπιά της γενικής μόρφωσης.
Η Βάσω Κιντή είναι καθηγήτρια Φιλοσοφίας - ΕΚΠΑ
