Του Γιώργου Στεργίου*
«
Pacta sunt servanda». Πρόκειται για έναν νομικό όρο (ο οποίος όμως έχει τις ρίζες του στο έργο του Πλάτωνα) και σημαίνει «τα συμφωνηθέντα πρέπει να τηρηθούν». Αποτελεί τον θεμέλιο λίθο των σύγχρονων κοινωνιών και της ελεύθερης οικονομίας και όταν παραβιάζεται συστηματικά δημιουργεί ανυπολόγιστους κινδύνους όχι για τους έχοντες αλλά για τους αδύναμους και απροστάτευτους πολίτες.
Εκφάνσεις αυτής της νέας πραγματικότητας βιώνουμε ήδη στη χώρα μας αφού μετά από 8 και πλέον χρόνια βίαιης οικονομικής συρρίκνωσης ένας σημαντικά υψηλός αριθμός συμπολιτών μας αθετεί τις υποχρεώσεις του έναντι των συνεργατών του, των διαφόρων πιστωτών του, του δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων ακόμη και για το ρεύμα, το νερό και τα κοινόχρηστα. Προφανώς και το μεγαλύτερο ποσοστό όσων οφείλουν δεν σταμάτησε να πληρώνει από επιλογή. Έτσι γιατί ξαφνικά έγιναν όλοι «μπαταχτσήδες».
Την ίδια περίοδο όσοι παραμένουν συνεπείς ή όσοι δεν πήραν δάνεια (περίπου οι 3 στους 5) επιβαρύνονται όλο και περισσότερο άμεσα ή έμμεσα εξαιτίας όσων αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους, αντιμετωπίζοντας περισσότερους φόρους, αυξημένες ασφαλιστικές εισφορές απαγορευτικά επιτόκια δανεισμού.
Η θεσμική παρέμβαση κρίνεται απαραίτητη προκειμένου να επανέλθουμε σύντομα σε μία στοιχειώδη κανονικότητα όπου η παραβίαση του βασικού κανόνα δικαίου θα αποτελεί εκ νέου την εξαίρεση.
Πρέπει λοιπόν να δοθεί σε εκείνους που δοκιμάζονται λόγω της κρίσης μία ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα, εφόσον όμως και αυτοί από την μεριά τους αναλάβουν την αποπληρωμή, από εδώ και στο εξής, ενός μέρους των οφειλών τους. Άλλωστε είναι ο μόνος τρόπος για να ελαφρυνθεί και το βάρος που επωμίζονται οι συνεπείς
Η σημερινή κυβέρνηση αμέσως μετά το τελευταίο Eurogroup και μετά από πολύμηνη επεξεργασία, έθεσε σε διαβούλευση σχέδιο νόμου με τον τίτλο "Εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων".
Κατ' αρχήν είναι θετικό ότι εκείνοι που παρότρυναν, όχι πολύ καιρό πριν, τους δοκιμαζόμενους πολίτες να σταματήσουν να πληρώνουν, εις βάρος, όπως αποδεικνύεται, κυρίως όσων τους άκουσαν, προετοίμασαν έναν μηχανισμό που αν μη τι άλλο λειτουργεί στο πλαίσιο της συντεταγμένης πολιτείας. Όχι στο πεζοδρόμιο και χωρίς τζάμπα μαγκιές. Είναι όμως αρκετό;
Ατυχώς επιβεβαιώνεται για άλλη μία φορά η φράση που χαρακτηρίζει όλες τις πρωτοβουλίες της σημερινής κυβέρνησης: πολύ λίγο, πολύ αργά.
Αφού δαπάνησαν 25 περίπου μήνες καλλιεργώντας προσδοκίες για μαγικές λύσεις ναρκοθετώντας κάθε προηγούμενη προσπάθεια, κατέληξαν σε ένα κείμενο που δεν τηρεί ούτε καν τις βασικές δικές τους δεσμεύσεις, όπως περιγράφονται στη σχετική ανακοίνωση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής, στις 12/10/2016. Ότι δηλαδή θα περιλαμβάνει «όλες τις επιχειρήσεις, χωρίς να αποκλείονται οι ατομικές και οι ελεύθεροι επαγγελματίες» και ότι για τις λύσεις «δεν θα υπάρχουν περιορισμοί». Χρειάστηκαν περίπου 120 μέρες εσωτερικής ζύμωσης για να αποκλείσουν τελικά εκείνους που επλήγησαν περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο από την κρίση δηλαδή τους ελεύθερους επαγγελματίες και να επιβάλλουν σειρά περιοριστικών προϋποθέσεων στερώντας σε βιώσιμες επιχειρήσεις μία δεύτερη ευκαιρία.
Οι βασικές αδυναμίες του προτεινόμενου μηχανισμού είναι δύο. Θεμελιώδεις όμως και οι δύο.
- Ενώ χαρακτηρίζεται ως εξωδικαστικός, καταλήγει σχεδόν αναπόφευκτα σε δικαστική κρίση, γεγονός που θα προσθέσει ένα σημαντικό αριθμό υποθέσεων στα ήδη υπερφορτωμένα Δικαστήρια. Οι 200.000 εκκρεμείς υποθέσεις του Νόμου Κατσέλη προφανώς δεν προβλημάτισαν τους συντάκτες του σχεδίου. Τα κριτήρια μάλιστα βάσει των οποίων η Δικαιοσύνη θα ασκήσει τον απαραίτητο έλεγχο είναι τόσο ασαφή που θα επιβραδύνουν σίγουρα και τη διαδικασία έκδοσης αποφάσεων. Ακόμα λοιπόν και εάν κάποιοι καταφέρουν να ολοκληρώσουν τα διάφορα στάδια του μηχανισμού θα εγκλωβιστούν περιμένοντας την εκδίκαση της υπόθεσής τους με απροσδιόριστο επιπλέον κόστος για τους ίδιους και όλους τους άλλους εμπλεκόμενους. Ένας εξωδικαστικός μηχανισμός που καταλήγει σε δικαστική εμπλοκή για οφειλέτες και πιστωτές.
- Εξομοιώνει από άποψη διαδικασίας μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις. Η θέσπιση ενός τέτοιου μηχανισμού για τις μικρές επιχειρήσεις έχει νόημα μόνο εάν είναι εξαιρετικά απλός, γρήγορος και ουσιαστικός, άρα σε μεγάλο βαθμό αυτοματοποιημένος. Αντί αυτού η κυβερνητική πρωτοβουλία, αφού εξαιρεί όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους στέλνει στο νόμο Κατσέλη, (επίλυση δηλαδή μετά από 3-4 χρόνια στην καλύτερη περίπτωση) αναγκάζει και τις μικρές εταιρείες να ακολουθήσουν μία μακρόσυρτη διαδικασία που απαιτεί τη συμμετοχή και τη συναίνεση πολλών εμπλεκομένων χωρίς μάλιστα να εξασφαλίζει την ουσιαστική ελάφρυνση στις βασικές οφειλές σε τράπεζες, εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία. Χάσιμο πολύτιμου χρόνου δηλαδή στην προσπάθεια επιβίωσής τους.
Αλλά και για τις μεγάλες ο προτεινόμενος μηχανισμός μάλλον είναι άνευ σημασίας. Πιστεύει δηλαδή κανείς ότι περιπτώσεις εταιρειών όπως αυτές που τράβηξαν τα φώτα της δημοσιότητας τελευταία θα διευθετούσαν ποτέ τις οφειλές τους μέσω ενός συντονιστή και ενός εμπειρογνώμονα;
Αλλά και το πολυδιαφημισμένο κούρεμα των κύριων οφειλών προς το δημόσιο χάθηκε στη μετάφραση αφού το επίμαχο άρθρο 15 παρ. 2 του σχεδίου νόμου παραπέμπει στο άρθρο 9 στο οποίο όμως δεν γίνεται καμία σχετική αναφορά.
Με την κυβερνητική πρωτοβουλία, εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία, δικαστήρια, συντονιστές, εμπειρογνώμονες, εκτιμητές και φυσικά οφειλέτες και πιστωτές εμπλέκονται σε αχρείαστες γραφειοκρατικές και επικίνδυνα χρονοβόρες διαδικασίες, έτσι χωρίς πρόγραμμα. Μεταθέτουν τη δυνατότητα ρύθμισης σε βάθος χρόνου περιορίζοντας τις όποιες πιθανότητες επιβίωσης βιώσιμων επιχειρήσεων και δίνοντας στους στρατηγικούς κακοπληρωτές τη δυνατότητα εκμετάλλευσης της καθυστέρησης.
ΥΓ. Η ΝΔ από τον Οκτώβριο του 2016 παρουσίασε μία ολοκληρωμένη πρόταση για τη Δεύτερη Ευκαιρία http://nd.gr/deltia-tipou/deyteri-eykairia-gia-yperhreomena-noikokyria-kai-epiheiriseis
*Ο κ. Γιώργος Στεργίου είναι Γραμματέας Προγράμματος Νέας Δημοκρατίας.
