Οι αγορές δεν κινούνται πάντα με την λογική. Ίσως και μην κινούνται ποτέ, με γνώμονα την λογική. Για αυτόν τον λόγο άλλωστε, υπάρχουν δείκτες και χρηματοοικονομικά εργαλεία που έχουν ονοματιστεί, με καθαρά όρους ψυχολογίας, όπως είναι ο περίφημος Αμερικανικός Δείκτης VIX, o οποίος ονομάζεται και δείκτης φόβου.
Ο δείκτης αυτός, υπολογίζει μέσω ενός πολύπλοκου αριθμητικού μοντέλου την αναμενόμενη μεταβλητότητα των αγορών, απεικονίζοντας με αυτόν τον τρόπο, την ανησυχία και την αίσθηση του φόβου στα χρηματιστήρια. Οι έντονες διακυμάνσεις των τιμών, όταν συνοδεύονται από μεταβλητότητα στην τάση, αποτελούν ένα περιβάλλον που εκτοξεύει τον Δείκτη Vix, από τις τιμές της ηρεμίας του που κυμαίνονται στην ζώνη του 11 - 12, σε τιμές που τις τελευταίες ημέρες ξεπέρασαν και τις 40 μονάδες.
Ο Vix ουσιαστικά λανσαρίστηκε τον Μάρτιο του 2004 ως επενδυτικό προϊόν στο Χρηματιστήριο Παραγώγων του Σικάγο (Chicago Board Options Exchange) με την μορφή ενός παράγωγου προϊόντος. Ο βασικός προορισμός του, ήταν η αντιστάθμιση του χρηματιστηριακού κινδύνου. Δηλαδή, κάποιος να μπορεί να καλύψει την βασική του θέση στις αγορές, έναντι μιας ξαφνικής αντίστροφης μεταβολής τους. Διότι όταν οι αγορές κινούνται ανοδικά, ο Vix παραμένει ακίνητος, ενώ όταν οι αγορές κινούνται καθοδικά, ο Vix κινείται ανοδικά με τρόπο εκρηκτικό. Αυτή η εκρηκτικότητα στην συμπεριφορά του, οδηγεί αρκετούς επενδυτές στο να χρησιμοποιούν τον Vix ως ένα καθαρό εργαλείο ακραίας κερδοσκοπίας.
O γνωστός Αμερικανικός όμιλος Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης CNN, έχει δημιουργήσει με τη σειρά του, έναν παρόμοιο πιο «λαϊκό», εύληπτο και προσιτό δείκτη. Ο δείκτης αυτός, μπορεί να μην είναι διαπραγματεύσιμος στα χρηματιστήρια, όμως παρουσιάζει τις τάσεις του θυμικού των επενδυτών και της συναισθηματικής τους φόρτισης, με ιδιαίτερα αξιόπιστο τρόπο. Ο δείκτης αυτός ονομάζεται "Fear & Greed Index" δηλαδή «Δείκτης Φόβου και Απληστίας». Ο Δείκτης Φόβου και Απληστίας, κινείται από το 0 έως το 100. Το 0 συμβολίζει τον απόλυτο φόβο, το 100 συμβολίζει την απόλυτη απληστία, ενώ το 50 συμβολίζει την ισορροπία ανάμεσα στους αγοραστές και στους πωλητές.
Χθες, που γραφόταν αυτό άρθρο ο συγκεκριμένος δείκτης ήταν στο 22. Πριν από δυο ημέρες ήταν στο 29. Πριν από μια εβδομάδα ήταν στο 51. Πριν από ένα μήνα ήταν στο 62 και πριν από ένα χρόνο, τέτοια ημέρα εκινείτο με άνεση στο 70, δηλαδή προς τα επίπεδα της απληστίας. Ας σημειώσουμε εδώ, ότι στις πρώτες χρηματιστηριακές συνεδριάσεις του 2020, προτού εμφανισθεί ο κίνδυνος από την επιδημία του covid-19, ο Δείκτης Φόβου και Απληστίας κατέγραφε την τιμή των 97 μονάδων, την υψηλότερη της τελευταίας πενταετίας. Κατέγραφε δηλαδή, μια εικόνα της απόλυτης αισιοδοξίας και απληστίας. Αυτό βέβαια είναι κάτι που άλλαξε ραγδαία μέσα στο δίμηνο που ακολούθησε.
Δίνοντας βάση στο παλαιό αμερικανικό χρηματιστηριακό ρητό “think globally, act locally”, που μας λέει πως πρέπει να σκεφτόμαστε με βάση τα διεθνή δεδομένα, πριν κινηθούμε σε τοπικό επίπεδο, παρουσιάζουμε τους βασικούς επιμέρους δείκτες του Fear & Greed Index του CNN, που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τους “ψαγμένους” εγχώριους επενδυτές και κερδοσκόπους.
Ο βασικός, είναι ο Κινητός Μέσος Όρος (ΚΜΟ) των 125 ημερών για τον δείκτη S&P 500. Όταν ο S&P 500 κινείται πάνω από τον ΚΜΟ των 125 ημερών η τάση είναι ανοδική και το αντίθετο συμβαίνει όταν ο S&P 500 διασπάσει καθοδικά τον KMO.
Ένας άλλος, είναι ο δείκτης που καταγράφει την διαφορά απόδοσης των «αξιόπιστων ομολόγων» από τα «ομόλογα σκουπίδια», τα γνωστά και ως junk bonds. Όσο μεγαλώνει η διαφορά της απόδοσης υπέρ των junk bonds, τόσο ενδυναμώνεται η τάση της αποχής από το ρίσκο και τον φόβο ότι τα ομόλογα αυτά κινδυνεύουν. Αντίθετα όταν η διαφορά συρρικνώνεται, τότε επικρατεί ηρεμία στις αγορές.
Μια σημαντική μετρήσιμη παράμετρος, είναι και αυτή του ποσοστού των μετοχών του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, που καταγράφουν νέα υψηλά τοπικά ακρότατα των τελευταίων 52 εβδομάδων, σε σχέση με αυτές που κατά γράφουν νέα χαμηλά ακρότατα.
Τέλος, ένας ακόμα αξιόπιστος δείκτης που παρουσιάζει τις μεταβολές των συναισθημάτων των επενδυτών, είναι η διαφορά ανάμεσα στις αποδόσεις των μετοχών και στις αντίστοιχες των ομολόγων κατά την διάρκεια των 20 τελευταίων συνεδριάσεων.
Έτσι ενώ τα τελευταία χρόνια η απληστία έκανε μόνη της περίπατο στις αγορές, σήμερα πλέον, η απληστία συνοδεύεται από τον φόβο, στις καθημερινές κινήσεις των επενδυτών στις αγορές. Με δεδομένο λοιπόν, ότι υπάρχει πλέον πλήρης ποσοτικοποίηση της μεταβολής των τάσεων, είναι άδικο για όλους μας, να κινούμαστε στις αγορές χωρίς να την λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας.
* Ο αρθρογράφος είναι οικονομικός αναλυτής, με ειδίκευση στο σχεδιασμό σύνθετων επενδυτικών στρατηγικών.
** Αποποίηση Ευθύνης: Το περιεχόμενο της στήλης, είναι καθαρά ενημερωτικό και πληροφοριακό και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή, ούτε υποκίνηση για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Ο αρθρογράφος δεν ευθύνεται για τυχόν επενδυτικές και λοιπές αποφάσεις που θα ληφθούν με βάση τις πληροφορίες αυτές.
