Του Στυλιανού Πέτσα*
Το μείγμα πολιτικής της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ, που βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε αύξηση φόρων και εισφορών, είναι λανθασμένο, οικονομικά αναποτελεσματικό και κοινωνικά άδικο. Οικονομικά αναποτελεσματικό γιατί οι αυξήσεις φόρων και εισφορών, πρώτον, προκαλούν βαθύτερη ύφεση και καθυστερούν την ανάπτυξη σε σχέση με την περικοπή δαπανών και, δεύτερον, μεγάλο μέρος τους χάνεται στη χοάνη της φοροδιαφυγής. Κοινωνικά άδικο γιατί οι αυξήσεις φόρων επιβαρύνουν τους «ίδιους και τους ίδιους», συνεπείς φορολογούμενους και γιατί οι αυξήσεις στους έμμεσους φόρους πλήττουν δυσανάλογα τα φτωχότερα νοικοκυριά.
Η Νέα Δημοκρατία πιστεύει σε ένα άλλο μείγμα πολιτικής με μείωση φόρων και δαπανών. Και μας ρωτάνε: «Πως “θα” μειώσετε τους φόρους χωρίς να “πέσουν έξω” τα έσοδα; “Θα” το δεχτούν οι δανειστές;».
Απαντάμε, δεν “θα” το κάνουμε. Το κάναμε! Και θα το ξανακάνουμε! Ριζοσπαστικά, τολμηρά, καθολικά!
Ήταν Δεκέμβρης του 2012. Μετά τη συμφωνία με τους εταίρους και δανειστές της ΕΕ και του ΔΝΤ που είχε ενσωματωθεί στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ 2013-2016, ν. 4093/2012), η κυβέρνηση Σαμαρά επανεξέταζε μέτρα που είχαν συμφωνηθεί με την Τρόϊκα, αλλά εμφάνιζαν αστοχίες και δεν απέδιδαν όσα έσοδα είχαν προβλεφθεί. Ένα από αυτά τα μέτρα ήταν ο ΦΠΑ στην εστίαση. Αρχικά οι δανειστές μας ήταν ανένδοτοι. Δεν ήθελαν να ακούσουν για μείωση ενός φόρου που με τις ευλογίες τους είχε αυξηθεί το 2011. Πράγματι, από την 01.09.2011 είχε εφαρμοστεί η μετάταξη του Φ.Π.Α. στην εστίαση από τον «μειωμένο» (13%), στον «κανονικό» συντελεστή ΦΠΑ (23% τότε). Είχε προβλεφθεί από την κυβέρνηση Παπανδρέου και την Τρόϊκα ότι αυτό το μέτρο θα απέφερε επιπλέον έσοδα 1.000 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση, εκ των οποίων 300 εκατ. ευρώ το τελευταίο τετράμηνο του 2011 (ΜΠΔΣ 2012-2015).
Είπαμε στους δανειστές ότι πολύ ωραία αυτά τα νούμερα. Μόνο που δεν τα βλέπουμε. Και συστηματικά, αφού συλλέξαμε τα σχετικά στοιχεία, δείξαμε ότι το μέτρο δεν απέδιδε. Σύμφωνα με τα στοιχεία των συναρμόδιων Υπηρεσιών του Υπουργείου Οικονομικών, σε ετήσια βάση, συγκρίνοντας τα στοιχεία από 01.09.2010 έως 31.08.2011 (ΦΠΑ 13%), με τα αντίστοιχα της περιόδου από 01.09.2011 έως 31.08.2012 (ΦΠΑ 23%), από τις επιχειρήσεις με κύρια δραστηριότητα την εστίαση, εισπράχτηκαν παραπάνω 157 εκατ. ευρώ περίπου. Από τη σύγκριση αυτή, προκύπτει ότι τα ετήσια έσοδα που απεκόμισε το Ελληνικό Δημόσιο, ήταν υποπολλαπλάσια από τα αρχικώς προϋπολογισθέντα.
Με βάση αυτό το επιχείρημα σχεδιάσαμε επαναφορά του συντελεστή στο 13%. Οι δανειστές ισχυρίστηκαν ότι θα χάσουμε ετήσια έσοδα της τάξης των 240 εκατ. ευρώ, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη, κατά πάγια τακτική τους, τις θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις. Εμείς δεχθήκαμε ότι θα χάσουμε έσοδα, τα οποία όμως θεωρούσαμε ότι, προϊόντος του χρόνου, θα αντισταθμίζονταν από την τόνωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας ως τουριστικού προορισμού, από τη μείωση του κινήτρου για φοροδιαφυγή και την αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης, από τη συνακόλουθη αύξηση του τζίρου των επιχειρήσεων του κλάδου καταλύματος και εστίασης (που αποτελεί και την αιχμή του δόρατος στο τουριστικό μας προϊόν), από τη διατήρηση θέσεων εργασίας αρχικά και αύξηση της απασχόλησης έπειτα, καθώς και από την πτώση των τιμών.
Χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των δανειστών προχωρήσαμε πιλοτικά στη μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες την περίοδο Αύγουστος-Δεκέμβριος 2013 (αρθ. 74§14 του ν. 4172/2013, όπως επεκτάθηκε μέχρι 31.12.2014 με το ν. 4224/2013). Αρχικά, ενσωματώσαμε απώλεια εσόδων ΦΠΑ ύψους 100 εκατ. ευρώ για το πεντάμηνο. Στα μέσα του 2014, όταν είχαμε τα πρώτα απολογιστικά στοιχεία από τις επιχειρήσεις που τηρούν βιβλία Β' και Γ' κατηγορίας, επιβεβαιώθηκε ότι η απώλεια εσόδων ήταν πολύ μικρότερη. Εκτιμήθηκε σε 53 εκατ. ευρώ στο πεντάμηνο και, με δύο διαφορετικές μεθόδους, από 106 έως 130 εκατ. € σε ετήσια βάση. Με στοιχεία του συνόλου του 2014 που ήταν διαθέσιμα μέσα στο 2015 απεδείχθη ότι η απώλεια εσόδων ήταν τελικά ακόμη μικρότερη, 70 εκατ. € περίπου ετησίως. Παράλληλα, τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. και των συνδέσμων των επιχειρήσεων του κλάδου, έδειχναν ότι οι ανωτέρω ευρύτεροι στόχοι που είχαμε θέσει (αύξηση τζίρου, μείωση τιμών, αύξηση απασχόλησης) επιτυγχάνονταν.
Δυστυχώς, τα θετικά αυτά αποτελέσματα χάθηκαν μέσα στο καταστροφικό 2015 από τις πράξεις και παραλείψεις της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ. Με αποτέλεσμα να ξαναυξηθεί ο ΦΠΑ δύο φορές, αρχικά από το 13% στο 23% και μετά από το 23% στο 24% αλλά και να καταργηθούν σταδιακά οι εκπτώσεις 30% του ΦΠΑ στα νησιά (ν. 4334 & 4336/2015 και ν.4389/2016).
Κατόπιν αυτών, αξίζει να δει κανείς πως συμπεριφέρθηκε ο τζίρος των επιχειρήσεων του κλάδου καταλύματος και εστίασης και να συγκρίνει τη συμπεριφορά που επέδειξε απέναντι σε δύο εκ διαμέτρου αντίθετες πολιτικές επιλογές. Η πρώτη αφορά τη μείωση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες ή 43,4% και η δεύτερη την αύξηση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες ή 77% του ΦΠΑ στην εστίαση. Το Διάγραμμα 1 είναι αποκαλυπτικό.
Διάγραμμα 1. Κύκλος Εργασιών στον Τομέα Καταλύματος και Εστίασης.
Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ, Δείκτης Κύκλου Εργασιών στον Τομέα Παροχής Υπηρεσιών Καταλύματος και Εστίασης (08.06.2016).
Όταν μειώθηκε ο ΦΠΑ εστίασης ο τζίρος εκτοξεύτηκε κατά 35,9% και 44,9%, έναντι των αντίστοιχων τριμήνων του προηγούμενου έτους (βλέπε Διάγραμμα 1, 4ο τρίμηνο 2013 και 1ο τρίμηνο 2014). Αντίθετα, όταν αυξήθηκε ο ΦΠΑ εστίασης, ο τζίρος βυθίστηκε κατά 9,1% και 11,7% σε σχέση με τα αντίστοιχα τρίμηνα της προηγούμενης χρονιάς (βλέπε Διάγραμμα 1, 4ο τρίμηνο 2015 και 1ο τρίμηνο 2016).
Τον Αύγουστο του 2013, λοιπόν, δεν έγινε κάποιο θαύμα, ούτε ξαφνικά αυξήθηκε τόσο πολύ η οικονομική δραστηριότητα. Πάρθηκε μια γενναία και ορθή απόφαση οικονομικής πολιτικής. Μειώθηκε πολύ το κίνητρο για φοροδιαφυγή, με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις του κλάδου να φέρουν στο φώς προηγουμένως «μαύρα εισοδήματα». Σε αυτό συνέβαλε η στάση των καταναλωτών που ζητούσαν αποδείξεις, ανταποκρινόμενοι και στη σχετική επικοινωνιακή καμπάνια των συνδέσμων του κλάδου. Ο τζίρος αυξήθηκε, θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν, οι τιμές έπεσαν, και όλα αυτά χωρίς να καταρρεύσουν τα δημόσια έσοδα.
Αντίθετα, τον Αύγουστο του 2015, πάρθηκε άλλη μια λάθος απόφαση οικονομικής πολιτικής. Η τεράστια αύξηση του ΦΠΑ, θέριεψε τα κίνητρα για φοροδιαφυγή και η οικονομική δραστηριότητα «ξαναμαύρισε» ταχύτατα. Παράλληλα, οι προβλέψεις των πρόσθετων εσόδων που θα έφερνε η αύξηση του ΦΠΑ αποδείχθηκαν παντελώς λανθασμένες. Συγκεκριμένα, τον Ιούλιο 2015, σύμφωνα με την Έκθεση του ΓΛΚ (αριθμ. 99/21/2015/14.07.2015) που συνόδευε τον ν. 4334/2015, η ετήσια αύξηση εσόδων που θα προκαλούσε η μετάταξη προϊόντων και υπηρεσιών από το συντελεστή 13% στο 23% και από το 6,5% στο 13% (ξενοδοχεία), υπολογιζόταν σε 2.390 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 795 εκατ. ευρώ για το 2015. Λίγους μήνες αργότερα, το Νοέμβριο 2015, στην Εισηγητική Έκθεση του Κρατικού Προϋπολογισμού 2016, η απόδοση του μέτρου της τεράστιας αύξησης του ΦΠΑ «προσγειώθηκε» απότομα στα 1.310 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση και στα 427 εκατ. ευρώ για το 2015 (Πίνακας 3.37).
Φευ, το «κλείσιμο» του 2015 έδειξε ότι τα έσοδα ΦΠΑ λοιπών προϊόντων (εξαιρουμένων δηλαδή των πετρελαιοειδών και του καπνού), αυξήθηκαν κατά μόλις 283 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2014 (Δελτίο Εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού Δεκέμβριος 2015). Δηλαδή, 512 εκατ. ευρώ ή 64% χαμηλότερα από ότι είχε αρχικά προβλεφθεί!
Υπό το φώς αυτής της μικρής σύγχρονης οικονομικής ιστορίας και της σύγκρισης δύο διαφορετικών πολιτικών επιλογών, επιβεβαιώνεται ότι η μείωση των φόρων αυξάνει τη φορολογική συμμόρφωση και μειώνει τη φοροδιαφυγή, αποκαλύπτει πρώην «κρυφά», αδήλωτα, εισοδήματα, συμβάλλει στη με βιώσιμο τρόπο αύξηση του ΑΕΠ, φέρνει έσοδα. Και δείχνει το δρόμο που θα ακολουθήσει η Νέα Δημοκρατία για μια φορολογική επανάσταση, ικανή να προκαλέσει το θετικό σοκ επενδύσεων και οικονομικής ανάπτυξης που έχει ανάγκη η Πατρίδα μας.
* Ο κ. Στυλιανός Πέτσας είναι Σύμβουλος Δημοσιονομικής Πολιτικής του Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας κ. Κ. Μητσοτάκη.
