Του Δημήτρη Καμπουράκη
Το 1982, νεαρός φοιτητής ήμουν, βρέθηκα άθελα μου μπροστά σ' ένα πολύ διδακτικό περιστατικό για τον τρόπο λειτουργίας του ελληνικού δημοσίου. Είχα επισκεφθεί έναν γνωστό μου που ήταν σύμβουλος υπουργού, όταν ξαφνικά εισέβαλε στο γραφείο ένας έξαλλος γενικός διευθυντής, ζητώντας τον λόγο για μια εξαγγελία που είχε κάνει ο υπουργός δίχως να έχει πάρει την γνώμη των υπηρεσιακών.
Εγώ τότε, άσχετος με τις κρατικές λειτουργίες και τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, έκατσα σε μια γωνιά και παρακολουθούσα την έντονη συζήτηση του συμβούλου με τον διευθυντή. Το αντικείμενο της κουβέντας ήταν απλό: Ο υπουργός σε μια συνέντευξη του είχε εξαγγείλει την κατάργηση τριών υπογραφών από κρατικές υπηρεσίες για δοθεί κάποια άδεια που αφορούσε –αν θυμάμαι καλά- το στήσιμο επιχειρήσεων εστίασης.
Η αντιπολίτευση πήρε την συνέντευξη, έκανε ερώτηση στην Βουλή και το έγγραφο πήγε υπηρεσιακώς στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου για να τροφοδοτήσουν με στοιχεία τον υπουργό ώστε να δώσει απάντηση. Ο γενικός διευθυντής λοιπόν, ως ο ανώτερος των υπηρεσιακών μπούκαρε στο γραφείο του συμβούλου και ακολούθησε ένας διάλογος που με άφησε κατάπληκτο:
Διευθυντής: Μα πως εξαγγέλλει ο κύριος υπουργός κατάργηση υπογραφών και μάλιστα τριών μαζί, δίχως να μας ρωτήσει; Τι νομίζει ότι είναι οι υπογραφές των υπηρεσιών; Απλό πράγμα;
Σύμβουλος: Εντάξει, δεν είναι απλό πράγμα, αλλά το σύστημα χρειάζεται κάποια απλοποίηση. Πόσες υπογραφές χρειάζονται συνολικά για ν' ανοίξει μια επιχείρηση αυτού του είδους;
Διευθυντής: Γύρω στις πενήντα πέντε (!) συνολικά.
Σύμβουλος: Είδατε; Είναι δυνατόν;
Διευθυντής: Ναι, αλλά κάθε υπογραφή μπαίνει για κάποιο λόγο. Για την εφαρμογή όλων των νόμων και για την εξασφάλιση του κράτους. Δεν θεσπίστηκαν τυχαία. Κάποιος λόγος υπήρχε. Και αν γίνει απότομη κατάργηση τους θα δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα. Χάνεται η συνέχεια των υπηρεσιών, δημιουργούνται κενά εφαρμογής των νόμων, θα ζητηθούν ποινικές ευθύνες υπαλλήλων σε περιπτώσεις ατυχημάτων, θα έχουμε προσφυγές σε δικαστήρια κα πολλά άλλα προβλήματα.
Σύμβουλος (μπαϊλντισμένος ελαφρά): Εντάξει, τα καταλαβαίνω όλα αυτά, αλλά ο υπουργός θεωρεί ότι πενήντα πέντε υπογραφές για ν' ανοίξει ένα μαγαζί είναι πάρα πολλές και θέλει να τις μειώσει. Να διευκολύνει λίγο τον κόσμο.
Διευθυντής (με πρόθυμο ύφος): Είπα εγώ να μην τις μειώσει; Φυσικά και πρέπει να διευκολύνει τους ανθρώπους. Αλλά να το κάνει μελετημένα, με σχέδιο, με προετοιμασία, αφού πρώτα κλείσει τις τρύπες που θα δημιουργηθούν. Έτσι γίνονται οι δουλειές, όχι με συνεντεύξεις. Εγώ για παράδειγμα, πέρυσι κατάργησα μία υπογραφή και δεν άνοιξε μύτη. Ούτε μία παρενέργεια δεν εμφανίστηκε.
Σύμβουλος (ανακουφισμένος): Πολύ ωραία. Αφού λοιπόν το έχετε κάνει, θα ακολουθήσουμε την δική σας μέθοδο…
Διευθυντής: Ναι… αλλά για να καταργηθεί αυτή η υπογραφή, μου πήρε …πέντε χρόνια.
Σύμβουλος (με γουρλωμένα μάτια): Πόσα;
Διευθυντής (ατάραχος): Πέντε χρόνια. Τόσος χρόνος χρειάζεται. Άντε, αν καταφέρουμε να επιταχύνουμε τις διαδικασίες να τα κάνουμε τέσσερα, που πολύ αμφιβάλω.
Σύμβουλος (σε έξαλλη κατάσταση): Δηλαδή για να καταργηθούν τρεις υπογραφές, θέλουμε δεκαπέντε χρόνια;
Διευθυντής: Δεν γίνεται αλλιώς…
Σύμβουλος (με βλέμμα ημίτρελου): Δηλαδή για να καταργήσουμε και τις πενήντα πέντε, θέλουμε δυόμισι αιώνες;
Διευθυντής (ακόμα πιο ατάραχος): Ε, δεν θα τις καταργήσουμε κι όλες. Τότε θα καταργούσαμε το κράτος.
Αυτά έγιναν μπροστά μου πριν σαράντα χρόνια. Θαρρείτε πως άλλαξαν πολλά από τότε; Κι αν τα τριπλότυπα καταργήθηκαν και πήραν την θέση τους τα κομπιούτερς, οι κρατικές νοοτροπίες δεν άλλαξαν διόλου. Ίδιες και απαράλλακτες. Καταθέτω την ταπεινή εμπειρία μου, επειδή ακούω για θαύματα που θα γίνουν με την Πολιτική Προστασία μέσα σε λίγες βδομάδες, δίχως να έχουν αλλάξει το παραμικρό μέσα στο ίδιο το κράτος. Κούνια που τους (και μας) κούναγε.
Για την ιστορία, υπουργός ήταν ο Γιώργος Γεννηματάς κι ο σύμβουλος του ο Γιώργος Κανελόπουλος, μετέπειτα επικεφαλής του ΣΔΟΕ. Ο πρώτος έχει πεθάνει από χρόνια, ο δεύτερος υποθέτω ότι δεν θα θυμάται καν το περιστατικό που μου έκανε τόση εντύπωση. Άλλωστε είναι τόσο συνηθισμένο μέσα στο ελληνικό κράτος…
