Του Ανδρεα Ζαμπούκα
Ένας καλός φίλος που ταξιδεύει συχνά, μου έστειλε μήνυμα, στις 23 Σεπτεμβρίου: «Είμαι στην Κεντρική Ασία. Το Ισλάμ επελαύνει ακάθεκτο, ακόμη και στις χώρες που κάποτε ήταν απόλυτα κοσμικές λόγω σοβιετικής κληρονομιάς (π.χ. Κιργισία, Καζαχστάν). Και δεν επελαύνει με κραυγές, αλλά αθόρυβα - στο επίπεδο της τροφής ("χαλάλ"), των ηθών, της συμπεριφοράς... Βλέπω τη νεολαία να συμμετέχει σε διαγωνισμούς, με έπαθλο βιβλία για τις αξίες του Ισλάμ...».
Το ανησυχητικό δεν είναι τι συμβαίνει σήμερα, εκεί αλλά το ότι τα πάντα είναι πολύ χειρότερα από αυτά που ίσχυαν πριν πενήντα χρόνια. Τότε, για διάφορους λόγους, υπήρχε λιγότερος φονταμενταλισμός, λιγότερο μίσος, περισσότερα δικαιώματα και μεγαλύτερη αισιοδοξία των ανθρώπων για το μέλλον. Όχι μόνο στις περιφερειακές χώρες της Τουρκίας αλλά και στο Ιράν, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και σε πολλές άλλες.
Όλα πάνε ανάποδα στην ιστορική αφήγηση, αν υποθέσουμε ότι ο εξανθρωπισμός είναι το ζητούμενο για τις κοινωνίες. Αν συμφωνήσουμε δηλαδή, πως ό τι στέκεται σε δύο πόδια και μιλάει κάποια γλώσσα, είναι άνθρωπος και έχει τα εφόδια να το αποδείξει στον διπλανό του.
Και αν αυτά συμβαίνουν στην Ασία, με ή χωρίς το ΙSIS, θα πρέπει να μας απασχολήσει το τι συμβαίνει και σ΄εμάς. Δίνω σημασία σε τρία τελευταία δείγματα ανησυχίας: Το πρώτο είναι οι «σουρεαλιστικές» εικόνες των Παλαιοημερολογιτών από τη Λαμία που περιέφεραν τον νεκρό Μητροπολίτη τους καθήμενο σε θρόνο, στους δρόμους. Το δεύτερο, οι συνεχείς απειλές του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου για τον χωρισμό κράτους και Εκκλησίας. Το τρίτο και το πιο επικίνδυνο, οι ολοένα και πιο πυκνές «αποφασιστικές» δηλώσεις του πιο μορφωμένου μητροπολίτη της Ιεράς Συνόδου, Μεσογαίας Νικόλαου- του πιο πιθανού διαδόχου του Ιερώνυμου.
Από παντού, φαίνεται να εγείρονται δείγματα πρωτογονισμού στην κοινωνία, απειλές εναντίον του ελληνικού κράτους και σαφείς ενδείξεις ότι ευφυέστατοι θρησκευτικοί ηγέτες είναι έτοιμοι να συσπειρώσουν τον πάντα προδομένο λαό εκτός πολιτεύματος.
Όπως και στην Ασία, έτσι και σε μας, τηρουμένων των αναλογιών, η οποιαδήποτε μαζική αντίδραση υπέρ των θρησκειών, οφείλεται κατά βάση, στο έλλειμμα δημοκρατίας και στην αποτυχία της Εκπαίδευσης. Από την μία, οι αρκετοί οδηγούνται εύκολα στον μηδενισμό εξαιτίας της προδοσίας τους από τα πολιτικά συστήματα και από την άλλη, δεν κατανοούν την αξία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην παιδεία που τους παρέχεται από το σύστημα. Το αποτέλεσμα είναι πολιτισμικά, να καταφεύγουν σε μεταφυσικές αναζητήσεις, όταν η κοινωνία πολιτικά, οικονομικά και ηθικά, δεν τους ικανοποιεί.
Είναι προφανές ότι ο μεγάλος κίνδυνος έρχεται από την ανατολή. Εκεί οι μάζες μπορούν να γίνουν πιο ανεξέλεγκτες και καταστροφικές. Κι εδώ όμως, η κατάσταση δεν είναι πολύ εύκολη. Η επικείμενη φτωχοποίηση της ελληνικής κοινωνίας - και η Αριστερά και η Εκκλησία την ονειρεύονται - θα μπορούσε να δημιουργήσει απελπισμένες μάζες που θα έψαχναν παρηγοριά στον κάθε «προφήτη» (ρασοφόρο ή κόκκινο δικτάτορα).
Και στην «θρησκευόμενη Δύση» και στην φονταμενταλιστική Ασία, οι μειοψηφίες είναι αυτές που στην αρχή, δημιουργούν τους πυρήνες της θεοκρατίας. Και οι ηγέτες τους βρίσκουν ευκαιρία να τις επικαλεστούν δήθεν ως πλειοψηφικές. Και πριν ακόμα γιγαντωθούν οι «καρκίνοι» του μίσους στην κοινωνία, χρειάζεται ταχεία επέμβαση της δημοκρατίας για να τους κόψει τις ρίζες. Αν, ας πούμε, η ελληνική πολιτεία τολμούσε τώρα, ένα δημοψήφισμα – για άλλα ξέρει να κοροϊδεύει τον κόσμο- που θα έθετε τον διαχωρισμό κράτους και Εκκλησίας, θα έμπαιναν τα πράγματα στη θέση τους. Γιατί το πιο πιθανό είναι πως ο Αρχιεπίσκοπος, που τόσο πολύ αναφέρεται στη στήριξη του «λαού», θα εισέπραττε μία βροντερή άρνηση και θα συνειδητοποιούσε πως η δύναμη του κοσμικού κράτους είναι πολύ πιο δραστική από την «μεταφυσική» επιρροή της θρησκείας.
Όσο αυτό δεν γίνεται και το κράτος δειλιάζει, φοβούμενο να αντιπαρατεθεί, τόσο θα διογκώνονται οι πυρήνες που ακόμα δεν έχουν απλωθεί στα μεγάλα στρώματα.
«Οι θρησκείες θα αφανίσουν τον άνθρωπο γιατί διδάσκουν χωρίς την φερεγγυότητα της επιστήμης. Θεμελιώνουν απάνω στη ανεξέλεγκτη φαντασία». Τα λόγια του δασκάλου μου, στο πανεπιστήμιο, του Δημήτρη Λιαντίνη είναι προφητικά για αυτό που γεννιέται σήμερα στον κόσμο. Γιατί ο κίνδυνος μεγαλώνει περισσότερο, εκεί που οι περισσότεροι νομίζουν ότι προοδεύουν με την τεχνολογία αλλά ταυτόχρονα βυθίζονται στο σκοτάδι και στην αδυναμία.
Όσο η δημοκρατία θα φοβάται να επιληφθεί, τόσο οι θρησκείες θα γιγαντώνονται απειλώντας την ανθρωπότητα. Όσο οι άνθρωποι θα ψάχνουν απεγνωσμένοι το θεό, τόσο πιο πολύ θα μισούν τον συνάνθρωπό τους…
