Τέσσερα χρόνια από την μεγάλη κρίση του 2015, το Ελληνικό κράτος δεν έκανε απολύτως τίποτε για να προετοιμαστεί για μία κρίση που ήταν σίγουρο ότι δεν τελείωσε με την συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας δηλώνει στο liberal.gr o Kώστας Υφαντής σημειώνοντας πως τα μέτρα που προωθούνται είναι στη σωστή κατεύθυνση εν τούτοις το πρόβλημα δεν είναι συγκυριακό.
Σημειώνοντας πως το μήνυμα που εξέπεμψε τα προηγούμενα χρόνια η χώρα μας ήταν οτι «όποιος καταφέρνει και αποβιβάζεται παραμένει» ο ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο και επισκέπτης καθηγητής στο πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης επισημαίνει πως «η κυβέρνηση βρέθηκε να πρέπει να αντιμετωπίσει την νέα κρίση με έναν κρατικό μηχανισμό απροετοίμαστο και εν υπνώσει».
Όπως τονίζει « οι νομοθετικές αλλαγές είναι ένα σημαντικό όσο και απαραίτητο βήμα προς την σωστή κατεύθυνση, όπως και η αποσυμφόρηση των νησιών» αλλά διευκρινίζει ότι απαιτείται ολοκληρωμένος σχεδιασμός διότι το πρόβλημα δεν είναι συγκυριακό.
Παράλληλα κρούει και τον κώδωνα του κινδύνου για επανεμφάνιση ξενοφοβικών τάσεων δεδομένου ότι «Κοινότητες συνηθισμένες στην εσωστρέφεια τους δεν αργούν να νιώσουν απειλούμενες από την ανατροπή των κατεστημένων κοινωνικών ισορροπιών».
Τέλος σημειώνει ότι η προσπάθεια της Αθήνας να κινητοποιήσει τις άλλες πρωτεύουσες της Ε.Ε. θα είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Συνέντευξη στον Ανδρέα Ζαμπούκα
- Φοβάστε τάσεις εξτρεμισμού στην ελληνική κοινωνία αν συνεχιστούν οι εντάσεις στο Μεταναστευτικό;
Θεωρώ ότι υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας που εκδηλώνουν μάλλον εύκολα φοβικά αντανακλαστικά. Όπως συμβαίνει σε κάθε κοινωνία, οι πιέσεις που προκαλούν τέτοιας κλίμακας φαινόμενα έχουν ως αποτέλεσμα, σχεδόν πάντοτε, την εμφάνιση ξενοφοβικών τάσεων. Κοινότητες συνηθισμένες στην εσωστρέφειά τους δεν αργούν να νιώσουν απειλούμενες από την ανατροπή των κατεστημένων κοινωνικών ισορροπιών.
Στην περίπτωση μας, η αντιμεταναστευτική, ξενόφοβη αντίδραση εκδηλώθηκε και τα προηγούμενα χρόνια όταν σε συνδυασμό με την βαθιά οικονομική κρίση ανέδειξε τους νεοναζί της χρυσής αυγής ως σημαντική κοινοβουλευτική δύναμη και στην αντίληψη πολλών, δυστυχώς, Ελλήνων και Ελληνίδων νομιμοποίησε την ρατσιστική βία και τον ρατσιστικό λόγο. Ότι και να κάνουμε, πάντοτε θα υπάρχει ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας που θα παραμένει ευάλωτο και έτοιμο να ριζοσπαστικοποιηθεί. Όσο η κατάσταση φαίνεται να είναι ανεξέλεγκτη, τόσο θα αυξάνονται οι πιθανότητες να έχουμε αντιδράσεις πραγματικά βίαιες. Δεν μπορώ όμως να μην επισημάνω, ότι παρά τα μεγάλα προβλήματα του φετινού καλοκαιριού τα περιστατικά ρατσιστικής βίας παραμένουν μεμονωμένα. Τουλάχιστον μέχρι σήμερα.
- Διακρίνετε στην κυβέρνηση έλλειμμα αποφασιστικότητας στην διαχείριση του Προσφυγικού;
Νομίζω ότι αυτό που υπάρχει είναι ένα σάστισμα, παράγωγο της εκρηκτικής αύξησης των αφίξεων μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού που συνεχίζεται μέχρι σήμερα και δεν φαίνονται σημάδια μείωσης. Μία νέα κυβέρνηση, έτοιμη να προωθήσει την ατζέντα της σε πολλούς τομείς, δεν είχε διαμορφωμένη στρατηγική για το ενδεχόμενο αυτό. Ενώ υπήρχε ένας σχεδιασμός για την βελτίωση των άθλιων συνθηκών διαβίωσης στα κολαστήρια τύπου Μόρια που κληροδότησαν τέσσερα χρόνια εκούσιας ή ακούσιας αδιαφορίας, όλοι μας είχαμε επαναπαυθεί ότι με την συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας δημιουργήθηκε ένας μηχανισμός που θα κρατούσε το πρόβλημα σε διαχειρίσιμα επίπεδα.
Για λόγους που δεν μπορούσε σε καμία περίπτωση να ελέγξει η Ελλάδα, ο μηχανισμός σταμάτησε να λειτουργεί το ίδιο αποτελεσματικά, ως προς τον έλεγχο από πλευράς Τουρκίας των ροών. Το πραγματικό ζήτημα, όμως είναι ότι για τέσσερα χρόνια από την μεγάλη κρίση του 2015, το Ελληνικό κράτος δεν έκανε απολύτως τίποτε για να προετοιμαστεί για μία κρίση που ήταν σίγουρο ότι δεν τελείωσε με την συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας. Κανένα σχέδιο δεν εκπονήθηκε, καμία πρόνοια δεν ελήφθη για την πιθανότητα νέας κρίσης. Καμία ουσιαστική ενίσχυση των ικανοτήτων επιτήρησης. Καμία προσπάθεια δεν έγινε για να καταστήσει λειτουργικό ένα σύστημα απονομής ασύλου σε εύλογο χρόνο σε εκείνους και εκείνες που το δικαιούνται και ελέγχου και επιστροφής των παράτυπων μεταναστών σύμφωνα με τις προβλέψεις της συμφωνίας. Το τελευταίο θα έστελνε και ένα μήνυμα ότι πέρα από εκείνους που οφείλουμε να υποδεχθούμε, να περιθάλψουμε, να προστατεύσουμε και να προσφέρουμε ελπίδα, οι υπόλοιποι θα επέστρεφαν στην Τουρκία. Αντίθετα το μήνυμα που εκπέμψαμε ήταν ότι όποιος καταφέρνει και αποβιβάζεται παραμένει.
Η κυβέρνηση βρέθηκε να πρέπει να αντιμετωπίσει την νέα κρίση με έναν κρατικό μηχανισμό απροετοίμαστο και εν υπνώσει. Η νομοθετικές αλλαγές είναι ένα σημαντικό όσο και απαραίτητο βήμα προς την σωστή κατεύθυνση, όπως και η αποσυμφόρηση των νησιών. Όλα αυτά όμως αν δεν συνοδευθούν από έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό – έναν σχεδιασμό που άργησε τέσσερα χρόνια – δεν θα αμβλύνουν τις επιπτώσεις παρά μόνο πρόσκαιρα. Λυπάμαι που το λέω, αλλά ο χειμώνας ίσως είναι το τελευταίο παράθυρο ευκαιρίας να προχωρήσει μία ολοκληρωμένη στρατηγική. Το πρόβλημα δεν είναι συγκυριακό.
- Υπάρχει ενδεχόμενο να δημιουργηθούν εστίες προσηλυτισμού σε ομάδες μεταναστών και προσφύγων από τζιχαντιστές;
Κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Με βάση την ιστορική εμπειρία, θα πρέπει να θεωρούμε σχεδόν βέβαιο ότι θα γίνουν προσπάθειες στρατολόγησης. Όμως, και πάλι με βάση εμπειρικές έρευνες, το ποσοστό αυτών που «γοητεύονται» και στελεχώνουν ακραίες ομάδες είναι πολύ μικρό. Βεβαίως με δεδομένο ότι ένα μέρος των μεταναστών και των προσφύγων θα παραμείνουν και με τις σχετικές πολιτικές ένταξης – ας ελπίσουμε – θα ενσωματωθούν στην ελληνική κοινωνία, θα υπάρξει η ανάγκη σχετικής κινητοποίησης από τις ελληνικές υπηρεσίες ασφαλείας. Και δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτού του είδους η επαγρύπνηση δεν θα είναι προσωρινή. Στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες με ιστορικό ριζοσπαστικοποίησης στις κοινότητες των μεταναστών, η στρατολόγηση αφορά σε πολλές περιπτώσεις δεύτερης ή τρίτης γενιάς άτομα. Επαναλαμβάνω, όμως, ότι μιλάμε για ένα πολύ μικρό ποσοστό και δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε να στοχοποιηθούν ολόκληρες κοινότητες.
- Έχετε ενδείξεις ότι η Ευρώπη πρόκειται να ξυπνήσει προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα;
Πρώτα από όλα δεν υπάρχει Ευρώπη σε αυτό το ζήτημα. Υπάρχουν ευρωπαϊκά κράτη που κρατάνε όμηρο την όποια προοπτική από κοινού αντιμετώπισης και έμπρακτης αλληλεγγύης. Οι ευρωπαϊκοί εθνικισμοί εξακολουθούν να υπάρχουν, όπως υπάρχουν και εθνικές κυβερνήσεις που «ευημερούν» εκμεταλλευόμενες αρχέγονες φοβίες των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Η άνοδος των ακροδεξιών πολιτικών σχηματισμών σημαίνει ότι δύσκολα θα αλλάξει στο ορατό μέλλον ο κατακερματισμός της Ευρώπης.
Με αυτό το δεδομένο, η προσπάθεια της Αθήνας να κινητοποιήσει τις άλλες πρωτεύουσες θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Η Επιτροπή είναι ο καλύτερος σύμμαχός μας και θα πρέπει οι προσπάθειές μας να επικεντρωθούν στην αύξηση των διαθέσιμων κονδυλίων, στην απορρόφησή τους και στην αποτελεσματική – επιτέλους – επένδυσή τους. Επίσης, να υπάρξει ακόμη μεγαλύτερη κινητοποίηση σε διμερές επίπεδο έτσι ώστε να δημιουργήσουμε τις απαραίτητες συμμαχίες εντός της Ένωσης έτσι ώστε να μπορούμε να επηρεάσουμε την ενδοευρωπαϊκή διαπραγμάτευση.
