Του Αντώνη Δαρζέντα*
Δεκαεννιάχρονος, που βρισκόταν για διακοπές στη Χίο, άφησε την τελευταία του πνοή λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Κυριακής, όταν μία μπασκέτα αποκολλήθηκε και έπεσε πάνω του. Είχε τοποθετηθεί στο γήπεδο τουλάχιστον πριν από 20 χρόνια και ήταν -σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία της έρευνας- στερεωμένη στο έδαφος με μερικά εκατοστά βάθος τσιμέντου, χωρίς να έχει βιδωθεί σε υποδαπέδια υποδομή, όπως θα έπρεπε σύμφωνα με τις προδιαγραφές...
«- Έχει κίνηση σήμερα. Πω πω. Χαμός. Δεν βρίσκω και πάρκινγκ ρε γαμώτο.
- Έλα ρε συ παρακαρησε για λίγο στο πεζοδρόμιο. Για λίγο θα είναι.
- Εντάξει μωρέ. Δεν πειράζει».
«Στερέωσε την καλά ρε συ. Βάλε λίγο τσιμέντο ακόμα και σφίξε καλά τη βίδα.
- Μια χαρά είναι.
- Εντάξει μωρέ. Δεν πειράζει».
«- Ας βάλω φωτιά να κάψω τα ξερόχορτα. Είπαν ότι θα έχει αέρα και με την ζέστη αυτή υπάρχει μεγάλη πιθανότητα φωτιάς.
- Σώπα ρε συ. Λίγα ξερόχορτα είναι.
- Εντάξει μωρέ. Δεν πειράζει».
Πριν λίγες μέρες μια νέα γυναίκα παρασύρθηκε από διερχόμενο όχημα καθώς κατέβηκε πεζή στον δρόμο από το πεζοδρόμιο που περπατούσε καθώς αυτό είχε καταληφθεί από κάποιον που είχε παρκάρει για λίγο πάνω σε αυτό.
Από κάποιον που είπε «Για λίγο, είναι εντάξει μωρέ δεν πειράζει»
Προχθές σκοτώθηκε ένα νέο παιδί από την πτώση μιας μπασκέτας η οποία ήταν πλημμελώς τοποθετημένη και βιδωμένη στο γήπεδο του Δήμου του.
Το καλοκαίρι του 2007 μια σειρά από δασικές πυρκαγιές σε πολλούς νομούς της Ελλάδας είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 84 άνθρωποι και να καούν 1.500 σπίτια και περισσότερα από 268.834 εκτάρια γης, 4,5 εκατομμύρια ελαιόδεντρα και 60.000 ζώα.
Η πυρκαϊά ξεκίνησε όταν μια γιαγιά ξεκίνησε στην αυλή της μια φωτιά για να βράσει κόλλυβα.
Πέρυσι το καλοκαίρι πάνω από 100 άτομα κάηκαν στο Μάτι σε μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές των τελευταίων ετών όταν κάποιος περίοικος ξεκίνησε την μοιραία εκείνη μέρα να καίει ξερόχορτα.
Το κόστος του ελληνικού «έλα μωρέ, δεν πειράζει» μερικές φορές είναι φανερό και απτό έχοντας άμεσες συνέπειες. Μερικές φορές όχι.
Ο κοινωνικός Ψυχολόγος Dan Ariely έχει κάνει εξαιρετικά πειράματα για να αναδείξει την σημασία και την βαρύτητα που έχει η συσσώρευση της μικροπαραβατικότητας στην κοινωνία.
Έβαλε πάρα πολλούς φοιτητές να λύσουν μέσα σε 5 λεπτά 20 μαθηματικές ασκήσεις και σε κάθε σωστή απάντηση θα έδινε ένα δολάριο. Είδε λοιπόν όταν διόρθωσε τα γραπτά ότι κατά μέσο όρο είχαν απαντήσει 4 ερωτήσεις σωστά.
Ξαναέκανε το ίδιο πείραμα αλλά τώρα είπε στους φοιτητές μόλις τελειώσουν να σκίσουν τα γραπτά τους σε έναν καταστροφέα εγγράφων και να πουν πόσες έλυσαν σωστά. Απάντησαν κατά μέσο όρο οι ίδιοι ότι έλυσαν 7 σωστά. Όταν μάλιστα ανέλυσαν τα αποτελέσματα (μπόρεσαν να το κάνουν γιατί επίτηδες είχαν πειράξει τον καταστροφέα να μην σκίζει τα χαρτιά) είδαν ότι λίγοι έκλεψαν πολύ (πχ κάποιοι είπαν ότι έλυσαν και τα 20, πράγμα αδύνατον) και οι περισσότεροι έκλεψαν λίγο.
Αλλά το κόστος της μικρής παραβατικότητας, δηλαδή αυτοί που έκλεψαν λίγο, ήταν πολλές χιλιάδες δολάρια παραπάνω. Γιατί η μικρή παραβατικότητα γίνεται από πολλούς. Δηλαδή το κοινωνικό κόστος των πολλών που κάνουν μικρά αδικήματα είναι πολλές φορές απείρως μεγαλύτερο από τους λίγους που κλέβουν πολλά.
Ένα από τα πράγματα που κρατούν την κοινωνία μας πίσω λοιπόν, είναι η ανοχή και στην μικρή παραβατικότητα.
Σίγουρα δεν είμαστε κράτος που το έχει υπολογίσει αλλά δείτε τα απτά παραδείγματα με τα οποία άρχισα το άρθρο.
Και εάν η καταδίκη της μεγάλης παραβατικότητας πρέπει να είναι αμείλικτη καθώς δίνει παραδείγματα στην κοινωνία η μικρή παραβατικότητα κοστίζει τελικά πολύ περισσότερο. Η ευνομία πρέπει να επεκταθεί και σε αυτό.
Πριν θρηνήσουμε και άλλες ζωές.
Το ελληνικό «έλα μωρέ, δεν πειράζει» κοστίζει ζωές και υπανάπτυξη.
*Ο κ. Αντώνης Δαρζέντας είναι παιδίατρος.
