Ακούγονται φωνές στην Ελλάδα και το εξωτερικό που ζητούν από τις κεντρικές τράπεζες να τυπώσουν χρήματα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις έκτακτες συνθήκες που δημιουργούνται από την πανδημία του κορονοϊού.
Σε έκτακτες συνθήκες (πανδημίας, πολέμου κ.λπ.) το κράτος έχει ανάγκη χρημάτων για να αντιμετωπίσει την κρίση που δημιουργείται. Τρεις τρόποι υπάρχουν για να προμηθευτεί το κράτος χρήματα: τα δημόσια δάνεια, οι φόροι και η έκδοση χρήματος. Οι επιπόλαιοι πολιτικοί και οικονομολόγοι ρέπουν συνήθως στην τρίτη λύση, η οποία είναι και η πλέον καταστροφική.
Αυτό συμβαίνει γιατί με την εκτύπωση χρήματος το κράτος βρίσκει αμέσως άνευ τάχα αντιπαροχής τα ποσά που χρειάζεται χωρίς να αυξήσει τον δανεισμό του και χωρίς να αφαιρέσει από τους πολίτες μέρος των αγαθών τους με αύξηση της φορολογίας. Αλλά σε κάθε πολιτική επιλογή υπάρχουν οι αόρατες συνέπειες και στην περίπτωση της εκτύπωσης από τις κεντρικές τράπεζες χρήματος αυτές είναι πάντοτε οδυνηρές για όλους.
Πιο συγκεκριμένα: Το πρώτο μεγάλο κακό που συμβαίνει όταν το κράτος τυπώνει χρήμα σε μεγάλη έκταση είναι ένας καταστρεπτικός και αχαλίνωτος πληθωρισμός, με αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών. Οπως και στις περιπτώσεις της παράνομης κιβδηλείας, έτσι και στη θεσμοθετημένη κιβδηλεία του κράτους εφαρμόζεται ο νόμος του Γκρέσαμ, το κακό νέο νόμισμα περιορίζει το καλό. Στη συνέχεια προκαλείται αστάθεια στην αγορά, η αύξηση των εισοδημάτων δεν ακολουθεί την αύξηση των τιμών, με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν και τα φορολογικά έσοδα. Αλλά και η επίπτωση στους φορολογουμένους είναι μεγάλη, τόσο στο εισόδημα όσο και στην περιουσία τους. Ο Λόιντ Τζορτζ στην αρχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου χαρακτήριζε την εκτύπωση χρημάτων από το κράτος «τη χείριστη μορφή φορολογίας». Ακόμη και οι φτωχότερες τάξεις θα θιγούν στο τέλος, από την έμμεση φορολογία με την μεγάλη αύξηση των τιμών.
Η αλήθεια είναι, δυστυχώς, ότι μια έμμεση μορφή εκτύπωσης χρήματος υιοθέτησε η ΕΚΤ με την πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης εδώ και πέντε χρόνια. Διότι τι άλλο από έμμεση έκδοση χρήματος είναι η αγορά ομολόγων-«σκουπιδιών» που κανείς άλλος δεν επιθυμεί να αγοράσει εκτός από την ΕΚΤ.
Το κακό είναι ότι οι καταστροφικές συνέπειες της εκτύπωσης χρήματος δεν αναφαίνονται αμέσως. Αυτή είναι για τα κράτη ό,τι η μορφίνη για τον ασθενή. Καταπραΰνει τον πόνο χωρίς να θεραπεύει την ασθένεια, εξασθενίζοντας ταυτόχρονα τον οργανισμό και προκαλώντας του πολλαπλές βλάβες. Με το πέρασμα του χρόνου, ο εθισμένος στη μορφίνη χρειάζεται όλο και μεγαλύτερες δόσεις για να αντιμετωπίσει τον πόνο. Αντιστοίχως, τα κράτη με την εκτύπωση χρήματος αναγκάζονται για να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές συνέπειες να εκδώσουν περισσότερο χρήμα, με κάθε φορά χειρότερα αποτελέσματα από την προηγούμενη.
- Και τι θα πρότεινες, θα αντιλέξει κάποιος, για να αντιμετωπίσουμε τις βαρύτατες συνέπειες της πανδημίας στην οικονομία;
Η απάντηση δόθηκε απρόσμενα από την Ε.Ε. ενώ γράφονταν αυτές οι γραμμές. Η Ε.Ε. θα καταφύγει σε έκτακτο δανεισμό για να αντιμετωπίσει τις έκτακτες επιπτώσεις της πανδημίας. Από νομισματικής και δημοσιονομικής απόψεως ο δανεισμός είναι η ενδεδειγμένη λύση. Υπό έναν όρο: να μην κατασπαταληθούν τα χρήματα από την τάση για σπατάλη που χαρακτηρίζει σχεδόν το σύνολο του πολιτικού συστήματος και αντιθέτως να χρηματοδοτηθεί αποκλειστικά η πλευρά της προσφοράς της οικονομίας, οι βιώσιμες επιχειρήσεις που τόσα χρόνια άντεξαν την οικονομική κρίση και στάθηκαν στα πόδια τους ακόμη και τώρα την περίοδο της πανδημίας και να γίνουν επενδύσεις.
Υπό την παραπάνω προϋπόθεση, η έκτακτη επιχορήγηση της ευρωπαϊκής οικονομίας μπορεί, σε συνδυασμό με πολιτικές απελευθέρωσης της οικονομίας από τον κρατικό εναγκαλισμό, να οδηγήσει σε μακροχρόνια ανάπτυξη.
*Αναδημοσίευση από τον «Φιλελεύθερο» που κυκλοφόρησε στις 30 Μαίου
