Της Αγγελικής Κώττη
Όταν θέλεις κάτι πολύ, συνωμοτεί όλο το Σύμπαν και γίνεται» επιμένει ο Κοέλιο. Τελικά, όμως, κανείς, εκτός από κάτι ρομαντικούς εφήβους και αφελείς/αθώες δεσποινίδες, δεν πρόκοψε με τον Κοέλιο. Μόλις ενηλικιωθείς, συναισθηματικά και διανοητικά, ασπάζεσαι αυτό που έλεγαν οι πρόγονοί μας: συν Αθηνά, και χείρα κίνει. Δηλαδή, μαζί με την Αθηνά (της οποίας τη βοήθεια ζητούσε ο πιστός) κούνα και το χεράκι σου- κάνε κι εσύ κάτι.
Αφού ξεκινήσαμε με, ας πούμε, φιλοσοφικά ζητήματα, ας συμπληρωθεί πως το γνωστό ρεύμα του βολονταρισμού, πάει σετάκι με τον Κοέλιο, αφού το γνωστό απόφθεγμα αποτελεί την ποπ εκδοχή του. Βολονταρισμός σύμφωνα με το λεξικό είναι θέση που δίνει προτεραιότητα στη βούληση και στο συναίσθημα σε σχέση με τον νου και τη νόηση και συνήθως τον χρησιμοποιούμε όταν θεωρούμε ότι κάτι θα γίνει επειδή εμείς το θέλουμε. Τμήματα της αριστεράς διαπρέπουν στην τάση αυτήν και όσο πιο μειοψηφικά είναι στην κοινωνία τόσο περισσότερο βολονταριστικά γίνονται. Το αυτό ισχύει για την πεποίθηση ότι είναι κάτοχοι της μίας και μοναδικής αλήθειας. Δεν αναγνωρίζουν, μάλιστα, καν την πιθανότητα να υπάρχουν έστω ψήγματα σοβαρότητας και καταλληλότητας σε οποιαδήποτε άλλη αλήθεια. Συλλήβδην οι υπόλοιποι, η συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας δηλαδή, είναι αντεπαναστάτες, προδότες, ή…
Μια φορά κι έναν καιρό, λοιπόν, ήταν ένα μικρό και πτωχό κόμμα, που πότε έπιανε το εκλογικό όριο του 3% και έμπαινε στη Βουλή και πότε όχι. Διακήρυττε πως, σε αντίθεση με λοιπά κόμματα και οργανώσεις της αριστεράς, ήταν δημοκρατικό και ανεκτικό και πως όλες οι απόψεις (αριστερές εννοείται) χωρούσαν στο εσωτερικό του. Αυτά, last decade. Μεγάλωσε, ετοιμάστηκε για την εξουσία, την πήρε, και άλλαξε απόψεις- ή παρουσίασε το αληθινό του πρόσωπο: όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εναντίον μας.
Κοιτάζοντας να διορίσει τα δικά του παιδιά και να «Συριζοποιήσει» την κοινωνία, μόνο καλή δουλειά δεν προλάβαιναν να κάνουν. Ενώ στα χέρια τους το υπουργείο Πολιτισμού θα έπρεπε να έχει απογειωθεί, καθώς η αριστερά πάντοτε παινευόταν πως είχε τη συμπάθεια των καλλιτεχνών και των διανοουμένων, δεν κατάφερε και πολλά. Στην πορεία του για άνοδο στην εξουσία, πάντως, είχε εργαλειοποιήσει πολιτικά κάποια σοβαρά αρχαιολογικά ζητήματα, όπως ήταν οι αρχαιότητες του Ελληνικού και το βυζαντινό σταυροδρόμι στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό. Τα συγκεκριμένα θέματα περνούσαν και ξαναπερνούσαν από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, και εκείνο γνωμοδοτούσε υπέρ αυτού ή του άλλου, όπως καλούνταν, και εξ αυτών η προπαγάνδα περί απόλυτης προστασίας των αρχαίων πήγαινε σύννεφο.
Η αυτοαποθέωση των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, μελών της πολιτικής ηγεσίας και άλλων, και η συμπόρευσή τους με ομαδούλες πιο… επαναστατικές, καλά κρατούσε επί 4,5 χρόνια. Μετά έπεσε η κυβέρνηση και πρώτη κατέπεσε η υπόθεση του Ελληνικού. Δεν είναι της παρούσης το συγκεκριμένο, οπότε ας το προσπεράσουμε και ας πάμε στο Μετρό Θεσσαλονίκης και στη Βενιζέλου.
Δυστυχώς, μέχρι να φτάσουμε στην αλλαγή κυβέρνησης, μέσα στα συγχαρητήρια μεταξύ τους και την αυτοδιαφήμιση για το καλό έργο των προηγούμενων, ξηλώθηκαν σε μεγάλο βαθμό δυο πολύ σημαντικά αρχαία: δύο ημικυκλικές πλατείες, σχεδόν μοναδικές παγκοσμίως, που εντοπίσθηκαν στην Αγία Σοφία. Πάνε αυτές, κάτι τμήματά τους μόνο έμειναν. Και ας ήταν ίσες ή σημαντικότερες με το βυζαντινό σταυροδρόμι. Ναι, αλλά όπως είχε ειπωθεί από επίσημα χείλη, «σε αυτό είχε περπατήσει ο Άγιος Δημήτριος» (παλιά και σωτήρια υπόθεση το gps).
Υποτίθεται όμως πως όλα αυτά τα χρόνια, οι τότε πολιτικές ηγεσίες του ΥΠΠΟΑ έκαναν τα πάντα για να εξασφαλιστεί η παραμονή του βυζαντινού σταυροδρομιού κατά χώραν. Πέρασαν μελέτες, συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας, γίνονταν απανωτές συνεδριάσεις για την εκπόνηση μελετών προστασίας και ανάδειξης των αρχαιοτήτων. Τουλάχιστον, γινόταν δουλειά.
Και ερχόμαστε στην αποφράδα 18η Δεκεμβρίου 2019, οπότε όλοι έχουν συγκεντρώσει τα βέλη κατά του υπουργείου Πολιτισμού και του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου που θέλει, λέει, να ξηλώσει/καταστρέψει ή δεν ξέρω τι, το βυζαντινό σταυροδρόμι. Αποφράς, διότι μέχρι το ξημέρωμα, όσοι άκουγαν με προσοχή και δεν ήταν «τυφλοί τα τ' ώτα τον τε νουν τα τ' όμματ'» διαπίστωναν με ολοένα και μεγαλύτερη κατάπληξη πως ο Κοέλιο τους είχε πάρει στον λαιμό του και η μάχη δινόταν για ένα αδειανό πουκάμισο. Επί πέντε ώρες η Αττικό Μετρό προσπαθούσε να απαντήσει στα αγωνιώδη ερωτήματα των μελών του συμβουλίου: πού είναι οι μελέτες; Και γιατί δεν υπάρχουν;
Οι λόγοι είναι πολύ απλοί. Διότι δεν υπήρξε ποτέ μηχανικός που να θέλησε να αναλάβει την ευθύνη μιας μελέτης για την προστασία των αρχαιοτήτων, η οποία δεν υπήρχε περίπτωση να εφαρμοστεί. Διότι στην αρχική μελέτη, που συνόδευε την υπουργική απόφαση, δεν υπήρξαν ποτέ σχέδια με υπογραφές μηχανικών. Διότι η προφορική εντολή ήταν μεν, όπως είπε ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό Ν. Ταχιάος να μείνουν κατά χώραν τα αρχαία, πλην όμως ουδείς μηχανικός θεώρησε ότι αυτό μπορεί να συμβεί με ασφάλεια. Ο βολονταρισμός, που λέγαμε. Και η μη συμμόρφωση με τη σοφία των προγόνων. Κανείς δεν κίνησε το χέρι του να γίνει μια μελέτη εφαρμόσιμη και ασφαλής. Τα περίμεναν όλα από την… Αθηνά. Η οποία αρνήθηκε την Ύβρι.
Κατόπιν, μπήκαν φορείς, σύλλογοι, ο τέως Δήμαρχος Θεσσαλονίκης και άλλοι πολλοί. Όλοι αγνοούσαν την έλλειψη μελετών, αλλά και δεν ήθελαν να ακούσουν. Ο καθένας έλεγε το «ποίημά» του και έμενε αμετακίνητος. Ούτε απορίες, ούτε αμφιβολίες. Άλλα λόγια ν'' αγαπιόμαστε από τους κατόχους της μίας και μοναδικής αλήθειας. Συνήθως επιθετικοί, αγενείς, με γλώσσα ασύμβατη για επιστήμονες και διαμαρτυρόμενους. Κι ενώ τίποτα δεν συνεισέφεραν στη συνεδρίαση, παρά μόνο τις δικές τους εμμονές, κατόπιν μίλησαν για άθλια διαδικασία. Και έκαναν κριτική γιατί επί πέντε ώρες το ΚΑΣ προσπαθούσε να καταλάβει από την Αττικό Μετρό τι συνέβαινε και πώς θα προχωρήσει το έργο, ενώ οι ίδιοι μίλησαν λιγότερο…
Ο Δήμαρχος, ο Περιφερειάρχης, οι εκπρόσωποι της ομοσπονδίας των εργαζομένων στο υπουργείο Πολιτισμού, ήταν σαφείς και κατατοπιστικοί για τις θέσεις τους. Η άλλη πλευρά, όχι. Κανείς δεν μπόρεσε να εξηγήσει γιατί επί 4,5 χρόνια στη Βενιζέλου δεν έγινε καμία εργασία, παρά μονάχα η κατάχωση των αρχαιοτήτων. Κόπτονταν, απλώς, για την ανωτερότητα των γνώσεων και επιχειρημάτων τους. Τους τη χάλασε λίγο η ΠΟΕ- ΥΠΠΟ που εκπροσωπεί το 75% των εργαζομένων στο υπουργείο, λέγοντας πως αυτοί αγωνίζονται για τις αρχαιότητες αλλά ταυτοχρόνως τοποθετούνται υπέρ των έργων πνοής όπως το Μετρό Θεσσαλονίκης. Και ότι σέβονται και τιμούν τα γνωμοδοτικά συμβούλια του υπουργείου και δεν υπαγορεύουν σε κανέναν τι να ψηφίσει, ούτε λοιδορούν κανέναν για ό,τι ψηφίζει.
Η ιστορία μας δεν έχει χάπι- εντ. Η μία και μοναδική αλήθεια ντύθηκε τον μανδύα της προστασίας των αρχαιοτήτων αυτή τη φορά. Κανείς δεν παραδέχτηκε πως η προηγούμενη κυβέρνηση, υπήρξε, απλώς, ανίκανη και σε αυτό. Έχουμε δει να συκοφαντούνται άνθρωποι και να σπιλώνονται υπολήψεις κατά συρροήν από τους φανατικούς. Το στοίχημα πλέον, είναι να δούμε και τον σταθμό του Μετρό με την επαναφορά των αρχαίων στη Βενιζέλου. Δεν θα καταλάβουν τίποτα. Αυτή την ήττα τους, ωστόσο, τη χρειάζεται ο τόπος.
