Εάν στο Chicken Game που πρόκειται να παιχτεί ως τις εκλογές με την Ευρώπη, η Ιταλία δηλώσει πως εφόσον τα αιτήματά της δεν ικανοποιηθούν, εκείνη θα τα κάνει όλα «Κούγκι» - κατά την έκφραση γνωστού Έλληνα πολιτικού- τότε το «Κούγκι», όπως λέει ο Πάνος Τσακλόγλου, θα επισπευσθεί και μόνο με την αναγγελία της δήλωσης.
Ο καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών βλέπει ότι επειδή τα μεγέθη της ιταλικής οικονομίας και του ιταλικού χρέους είναι πολύ μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα ελληνικά, ο ESM θα δυσκολευθεί να παράσχει στη χώρα επαρκείς πόρους σε περίπτωση κρίσης.
Και εκτιμά ότι ότι η κλιμάκωση της αντιευρωπαικής ρητορείας ως τις ιταλικές εκλογές θα δημιουργήσει επικίνδυνες δεσμεύσεις για τη μετεκλογική περίοδο, δίχως να αποκλείει η κίνηση Ματαρέλα να φέρει τα χειρότερα. "Είναι πολύ πιθανό ότι η άρνηση του να δεχθεί την υπουργοποίηση Savonna να οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη πόλωση, ενίσχυση των λαϊκιστικών και εθνικιστικών ευρωσκεπτικιστικών δυνάμεων στη χώρα στις επόμενες εκλογές και, τελικά, σε αυξημένες πιθανότητες ρήξης της Ιταλίας με την Eυρωζώνη και έξοδο της χώρας από το ευρώ", σημειώνει χαρακτηριστικά.
Θεωρεί πιθανό ο ιταλικός εφιάλτης να αναγκάσει την κυβέρνηση Τσίπρα να επανεξετάσει τη στάση της για την προληπτική γραμμή στήριξης, και επισημαίνει ότι αν η ανάγκη αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, εκληφθεί ως προπομπός αναδιάρθρωσης του ιταλικού χρέους, κανείς δεν θα δεχτεί να κάνει παραχωρήσεις στην Ελλάδα σε αυτή τη φάση.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Τεράστιες ήταν χθες οι αναταράξεις στις ευρωπαϊκές αγορές, ενώ η απόδοση του ιταλικού ομολόγου εκτινάχθηκε κάποια στιγμή πάνω από 3,3%, το υψηλότερο επίπεδο από τις αρχές του 2014. Τι βλέπουν οι αγορές και τι φοβούνται;
Βλέπουν αυτό που από τα πρώτα χρόνια της ελληνικής κρίσης είχε γίνει φανερό, ότι το πραγματικό πρόβλημα στη Ευρωζώνη θα ανέκυπτε αν η ιταλική οικονομία βρισκόταν σε δύσκολη θέση.
Άλλωστε, μην ξεχνάτε ότι το όριο βιωσιμότητας χρέους που είχε τεθεί στην Ελλάδα το 2012, 120%, ήταν το ποσοστό χρέους της Ιταλίας εκείνη τη χρονιά.
Έκτοτε, παρά την οικονομική ανάπτυξη των τελευταίων ετών αλλά και της πολιτικής της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, το ιταλικό χρέος συνέχισε να αυξάνεται και έχει ξεπεράσει το 130% του ΑΕΠ.
Τα μέτρα οικονομικής πολιτικής που πρότεινε η συμμαχία του Κινήματος των Πέντε Αστέρων και της Λέγκας θα εκτόξευαν αυτό το χρέος σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα, ενώ κείμενό τους που διέρρευσε στον τύπο (αργότερα ανασκευάστηκε) περιείχε αναφορές σε απαίτηση ακύρωση χρέους της Ιταλίας που διακατέχει η ΕΚΤ, γεγονός που αναπόφευκτα θα οδηγούσε σε έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ. Παρόμοιες απόψεις είχε διατυπώσει και ο υποψήφιος Υπουργός Οικονομικών κος Savonna.
- Τελικά μήπως η κίνηση του Ιταλού προέδρου Ματαρέλα τροφοδότησε το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο; Μήπως έπρεπε να αφήσει τον λαϊκίστικο συνασπισμό να κυβερνήσει, και να χρεωθεί το βάρος της αποτυχίας του;
Είναι πολύ πιθανό ότι η άρνηση του προέδρου Ματαρέλα να δεχθεί την υπουργοποίηση του κου Savonna να οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη πόλωση, ενίσχυση των λαϊκιστικών και εθνικιστικών ευρωσκεπτικιστικών δυνάμεων στη χώρα στις επόμενες εκλογές και, τελικά, σε αυξημένες πιθανότητες ρήξης της Ιταλίας με την Ευρωζώνη και έξοδο της χώρας από το ευρώ.
Αυτοί νομίζω ότι είναι οι φόβοι των αγορών που τροφοδοτούν την εκτίναξη των επιτοκίων του ιταλικού χρέους.
- Αναλυτές χαρακτηρίζουν ανοικτά πλέον την Ιταλία ως τη «μεγάλη απειλή για την Ευρώπη», και εξηγούν ότι δεν είναι Ελλάδα, δηλαδή έχει πολύ μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη από εμάς. Βλέπετε ως τις εκλογές να παίζεται το γνωστό μας «Chicken Game»; Υπάρχει ο κίνδυνος να μην υποχωρήσει καμία πλευρά και να χάσουν στο τέλος και οι δύο;
Πράγματι, τα μεγέθη της ιταλικής οικονομίας και του ιταλικού χρέους είναι πολύ μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα ελληνικά – εξ ου και η πιθανή αδυναμία του ESM να της παράσχει επαρκείς πόρους σε περίπτωση κρίσης. Αυτό είναι ταυτόχρονα η δύναμη αλλά και η αδυναμία της Ιταλίας.
Αν η Ιταλία δηλώσει στα πλαίσια του «Chicken Game» ότι εφόσον δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά της, θα τα κάνει όλα «Κούγκι» - κατά την έκφραση γνωστού Έλληνα πολιτικού- τότε το "Κούγκι" είναι πιθανό να επισπευσθεί και μόνο με την αναγγελία της δήλωσης.
Εν πάσει περιπτώσει, νομίζω ότι τις αμέσως επόμενες ημέρες θα δούμε μία προσπάθεια από όλες τις πλευρές να πέσουν κάπως οι τόνοι. Όμως, κατά την περίοδο μέχρι τις εκλογές, που μπορεί, όπως ακούγεται, να πραγματοποιηθούν στα τέλη Ιουλίου, είναι πολύ πιθανό ότι η αντιευρωπαϊκή ρητορεία θα κλιμακωθεί, δημιουργώντας επικίνδυνες δεσμεύσεις για τη μετεκλογική περίοδο.
- Τελικά, επιβεβαιώνονται όλοι όσοι προειδοποιούσαν τόσα χρόνια ότι η Ελλάδα έχασε την χρυσή τριετία 2015-2017, και ετοιμάζεται να πάρει εξιτήριο από τα μνημόνια στη χειρότερη δυνατή για αυτήν συγκυρία. Τα σενάρια για προληπτική γραμμή στήριξης φουντώνουν ξανά. Τι βλέπετε να συμβαίνει στο δρόμο για την έξοδο μας ;
Ακόμα και χωρίς τις εξελίξεις στη γειτονική μας χώρα νομίζω ότι, όντως, η Ελλάδα έχασε τη μεγάλη ευκαιρία μετά το 2014. Η οικονομία έδειχνε ισχυρά σημάδια ανάκαμψης, όλοι οι πρόδρομοι δείκτες προμήνυαν δυναμική ανάπτυξη την επόμενη χρονιά και, όπως επισημαίνετε, οι διεθνείς συνθήκες τα επόμενα χρόνια ήταν σχεδόν ιδανικές. Άφθονη ρευστότητα, χαμηλή τιμή πετρελαίου, χαμηλή ισοτιμία του ευρώ και ανάπτυξη σε όλο τον πλανήτη.
Οι άλλες χώρες που βγήκαν από Προγράμματα Σταθεροποίησης εκμεταλλεύτηκαν αυτή τη συγκυρία, ενώ η χώρα μας θα προσπαθήσει να προσεγγίσει τις αγορές κεφαλαίου σε πολύ περισσότερο αρνητικές συνθήκες.
Επιπρόσθετα, οι υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για τα επόμενα χρόνια στην πραγματικότητα συνιστούν ένα ακόμα Πρόγραμμα. Το μόνο που λείπει είναι η φτηνή χρηματοδότηση των Προγραμμάτων, που θα μπορούσαμε να λάβουμε αμέσως ή εμμέσως με την προληπτική γραμμή πίστωσης (την οποία, όμως, θεωρώ ότι προς το παρόν δεν είναι διατεθειμένοι να μας παράσχουν οι εταίροι μας).
- Υπό την πίεση όλων αυτών των εξελίξεων, αποκλείετε η ελληνική κυβέρνηση να επανεξετάσει τη στάση της;
Με την αναταραχή στην Ιταλία, και τη συνακόλουθη αύξηση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, ίσως η ελληνική κυβέρνηση να θελήσει να επανεξετάσει τη στάση της.
Επιπρόσθετα, η αναταραχή στην Ιταλία είναι δίκοπο μαχαίρι για την υπόθεση της αναδιάρθρωσης του Ελληνικού χρέους. Γίνεται πλέον αντιληπτό από όλους ότι αυτή η αναδιάρθρωση είναι αναγκαία.
Όμως, αν αυτό εκληφθεί ως προπομπός αναδιάρθρωσης του ιταλικού χρέους, κανείς δεν θα είναι διατεθειμένος να κάνει παραχωρήσεις στην Ελλάδα σε αυτή τη φάση.
