Toυ Λέανδρου Ρακιντζή*
Το κύκνειο άσμα της προηγουμένης Βουλής ήταν η εσπευσμένη και μονομερής από την κυβερνητική πλειοψηφία με αποχή της αντιπολίτευσης ψήφιση των νέων Ποινικού Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Σαφώς η εσπευσμένη ψήφιση των κωδίκων είχε συγκεκριμένους πολιτικούς, ιδεολογικούς και ταξικούς στόχους και κατά το σημείο αυτό η προηγουμένη κυβέρνηση πέτυχε τον σκοπό της.
Οι Εγγλέζοι όμως, λένε don't cry over the split milk, μην κλαις πάνω από το χυμένο γάλα. Ας ξεχάσουμε λοιπόν τι έγινε και ας προσπαθήσουμε να διασώσουμε και να επανορθώσουμε κατά το δυνατόν κάποιες διατάξεις, που είναι απαραίτητες για τη προστασία της έννομης τάξης με τη καλύτερη και πιο αποτελεσματική λειτουργία της δικαιοσύνης.
Πόσο επίκαιρη όμως αποδεικνύεται η περίπτωση της Χρυσής Αυγής! Η εισαγγελέας του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου της Αθήνας, επικαλούμενη διατάξεις του νέου Ποινικού Κώδικα για την υπόθεση της επίθεσης μελών της ΧΑ σε βάρος του κοινωνικού χώρου «Συνεργείο» το 2013 στην Ηλιούπολη, πρότεινε την απαλλαγή όλων των κατηγορουμένων, χωρίς να εξεταστεί η ουσία της υπόθεσης, και για πολιτικά στελέχη της Χρυσής Αυγής. Με λίγα λόγια, ζήτησε για τον ευρωβουλευτή Ι. Λαγό και τον πρώην βουλευτής Νικ. Μίχο, την παύση της ποινικής δίωξης.
Πιο συγκεκριμένα, ανέφερε τα εξής: «Επειδή είμαστε σε μεταβατικό στάδιο με τον νέο Ποινικό Κώδικα εξαντλώ την πρότασή μου στο δικονομικό σκέλος της υπόθεσης», τόνισε η εισαγγελέας και πρόσθεσε: «Θεωρώ πως δεν χρειάζεται να αναφερθώ σε πραγματικά περιστατικά. Ο νέος Ποινικός Κώδικας και ο νέος Κωδικας Ποινικής Δικονομίας έφεραν μεγάλες διαφοροποιήσεις και αλλαγές. Το κατά ποσό θα είναι επιτυχημένα θα φανεί στην πράξη»...
Η απρόκλητη φθορά ξένης ιδιοκτησίας έχει καταργηθεί, και το αδίκημα θα πρέπει να μετατραπεί σε απλή φθορά ξένης ιδιοκτησίας και να κηρυχθεί απαράδεκτη η ποινική δίωξη αφού η έγκληση δεν υποβλήθηκε από τον ιδιοκτήτη του χώρου αλλά τον πολιτικώς ενάγοντα.
Ορισμένες διατάξεις κυρίως του Ποινικού Κώδικα έχουν προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων εκ μέρους του νομικού κύκλου, γιατί δεν μπορούν να εφαρμοστούν και είναι δυσλειτουργικές. Ήδη η κυβέρνηση με πράξη νομοθετικού περιεχομένου ανάστειλε τις διατάξεις του Π.Κ. για την παροχή κοινωφελούς εργασίας ως ποινής και ο Υπουργός Δικαιοσύνης ανέπεμψε στη με μερική ανασύνθεση νομοπαρασκευαστική επιτροπή κάποιες διατάξεις του Π.Κ. για αναθεώρηση. Επιπλέον η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων έχει προγραμματίσει συνέδριο για τις 7-8 Σεπτεμβρίου για συνολική εξέταση του θέματος με τη συμμετοχή των εισηγητών των ποινικών κωδίκων, που ελπίζω να δώσουν πειστικές εξηγήσεις για τη ratio των αλλαγών των διατάξεων των κωδίκων , η δε Ένωση Εισαγγελέων υπέβαλλε υπόμνημα προς τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την αναθεώρηση κάποιων διατάξεων.
Υποθέτω, ότι οι προτάσεις της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής δεν θα λαμβάνονται ομόφωνα, γιατί τα παλιά μέλη της επιτροπής θα υπερασπίζονται το δημιούργημα τους, οπότε εάν σε κάποια διάταξη υπάρχει ισχυρή μειοψηφία , τότε ο Υπουργός Δικαιοσύνης θα πρέπει να συμβουλευθεί τον Πρόεδρο και Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου περί της ορθότητας της διατάξεως , πριν υποβάλλει στη Βουλή τις τροποποιήσεις των κωδίκων προς ψήφιση. Οι τροπολογίες των κωδίκων πρέπει να συζητηθούν στη Βουλή κατά τη τακτική διαδικασία και όχι με τη διαδικασία των κωδίκων, γιατί πρόκειται για τροποποίηση νόμου.
Τολμώ λόγω της πείρας μου από τη μακρά θητεία μου ως δικαστής και γενικός επιθεωρητής δημοσίας διοίκησης και έχοντας αντιμετωπίσει καταστάσεις από όλες τις πλευρές να προτείνω κι'εγώ κάποιες συγκεκριμένες τροποποιήσεις των νέων κωδίκων ,αλλά με αιτιολογία για τη ορθότητα των σκέψεων μου και με τη φρούδη ελπίδα, ότι θα συζητηθούν κατά τις συνεδριάσεις της επιτροπής και θα αποτυπωθούν στα πρακτικά. Την επιφύλαξη μου στηρίζω, στο ότι κατά τη διαβούλευση , που προηγήθηκε της ψήφισης των κωδίκων υποβλήθηκαν σωρεία σχολίων προτάσεων και παρατηρήσεων, όπως και δημοσιεύθηκαν σωρεία άρθρων και έγιναν δημόσιες συζητήσεις, αλλά ελάχιστα ελήφθησαν υπόψη από την επιτροπή..
Δεν μπόρεσα ποτέ να αντιληφθώ, γιατί τα πταίσματα, που είναι μικρής ποινικής απαξίας αδικήματα, που επέσυραν ποινές κρατήσεως η προστίμου και περιγράφονται λεπτομερώς στον προηγούμενο ποινικό κώδικα. Προβλέπονται δε ως ποινικά αδικήματα από τον Ποινικό Νόμο του 1835 και είχαν προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στην εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης και αποτροπή των αυτοδικιών, καταργήθηκαν ως ποινικά αδικήματα. Συνεπώς μπορεί πλέον καθένας ατιμωρητί να ρυπαίνει τους τοίχους [περίπτωση Ρουβίκωνα] ή να διαταράσσει ηχητικά τις ώρες της νυκτερινής ησυχίας [ηχορύπανση] ή να πετάει πέτρες [αρθ.437 Π.Κ.]κλπ ,γιατί έτσι έδοξε στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή. Το επιχείρημα, ότι οι παραβάσεις αυτές θα αντιμετωπίζονται με διοικητικά πρόστιμα είναι έωλο, γιατί κανένας δεν φοβάται τα διοικητικά πρόστιμα.
Το άρθρο 82 του παλιού Π.Κ. προέβλεπε τη μετατροπή των περιοριστικών της ελευθερίας ποινών σε χρηματικές υπό όρους και τις προϋποθέσεις . Το σύστημα αυτό λειτούργησε ικανοποιητικά, γιατί αφενός επιτελούσε τον ειδικό σκοπό της ποινής δηλαδή να αποτρέψει το δράστη από τη τέλεση νέων αξιοποίνων πράξεων, αφετέρου ήταν μια πολύ σημαντική πηγή δημοσίων εσόδων για τις ανάγκες της Δικαιοσύνης και του ΤΑΧΔΙΚ.
Με το νέο Π.Κ. το άρθρο αυτό καταργήθηκε και αντ' αυτού προβλέπεται η μετατροπή των ποινών φυλακίσεως στη ποινή της παροχής κοινωφελούς εργασία, αλλά η ισχύς των διατάξεων, που την προβλέπουν έχει ανασταλεί. Τα δικαστήρια βρίσκονται προ αδιεξόδου γιατί δεν μπορούν να αναστείλουν όλες τις ποινές μέχρι τριών ετών φυλάκισης, που επιβάλλουν, ούτε να τις μετατρέψουν σε παροχή κοινωφελούς εργασίας με συνέπεια οι καταδικαζόμενοι να εγκλείονται στις φυλακές πολλές φορές για ελαφράς απαξίας αδικήματα. Η μόνη λύση είναι η άμεση νομοθετική θέσπιση της μετατροπής των στερητικών της ελευθερίας ποινών σε χρηματικές, που πρέπει να γίνει πριν τη λήξη των θερινών διακοπών των δικαστηρίων.
Επίσης καταργούνται οι διατάξεις του παλιού Π.Κ. για αυστηρότερη ποινική αντιμετώπιση των καθ' έξη και υπότροπων εγκληματιών δηλαδή οι έννοιες υπότροπος και καθ' έξη εγκληματίας παύουν να υπάρχουν στην ελληνική έννομη τάξη.
Τα παραπάνω αναφέρονται στο γενικό μέρος του Ποινικού Κώδικα, που περιλαμβάνει γενικές διατάξεις που εφαρμόζονται σε όλα τα εγκλήματα, οι αστοχίες όμως του Π.Κ. για τα επί μέρους αδικήματα, που αναφέρονται στο ειδικό μέρος του Π.Κ. και οι προτάσεις για αναμόρφωση τους, όπως και των διατάξεων του Κ.Ποιν.Δ. θα εξετασθούν λόγω μεγέθους σε επόμενο άρθρο.
* Ο Λέανδροος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.
