Του Δημήτρη Κούρκουλα*
Η Εσθονία ασκεί το τρέχον εξάμηνο την Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο της Προεδρίας της διοργανώνει διεθνές συνέδριο αφιερωμένο στη μνήμη των θυμάτων όλων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων. Το ακριβές θέμα του συνεδρίου στο οποίο προσεκλήθη ο κ. Κοντονής, ως αρμόδιος υπουργός Δικαιοσύνης, όπως και όλοι οι ευρωπαίοι ομόλογοί του, είναι «Διεθνές Συνέδριο για την ευρωπαϊκή ημέρα μνήμης των θυμάτων του ναζισμού και του κομμουνισμού». Το διεθνές συνέδριο θα λάβει χώρα στις 23 Αυγούστου: είναι η ημερομηνία που έχει προταθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σαν ημέρα μνήμης των θυμάτων του ναζισμού και του σταλινισμού.
Η άρνηση του Έλληνα υπουργού να παραστεί, σε αντίθεση με όλους τους άλλους ευρωπαίους συναδέλφους του, αποτελεί άλλη μια ακόμα εκδήλωση της ελληνικής ιδιαιτερότητας. Αυτό που εκπλήσσει δεν είναι μόνο η άρνηση αλλά κυρίως η επιχειρηματολογία και οι δικολαβικές ακροβασίες του κ. Κοντονή σε μια προσπάθεια να αποφύγει να μιλήσει «για το πάπλωμα». Διατυπώνει την άποψη ότι η φρίκη του ναζισμού είναι το απόλυτο κακό. Προσωπικά δεν διαφωνώ με αυτή την άποψη όπως πιστεύω ότι δεν διαφωνούν οι περισσότεροι δημοκρατικοί πολίτες. Είναι όμως τα μνημειώδη εγκλήματα του ναζισμού συγχωροχάρτι για τα εγκλήματα του κομμουνισμού και του σταλινισμού; Αναφέρεται επίσης στη συμβολή της ΕΣΣΔ στη νίκη των συμμάχων στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι η συμβολή αυτή συχωροχάρτι για όλα τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν εντός και εκτός ΕΣΣΔ πριν και μετά τον πόλεμο;
Για τον Έλληνα υπουργό ο κομμουνισμός είναι καλός γιατί, σε αντίθεση με τον ναζισμό «γέννησε δεκάδες ιδεολογικά ρεύματα, ένα εκ των οποίων υπήρξε ο ευρωκομουνισμός, ο οποίος γεννήθηκε μέσα σε κομμουνιστικό καθεστώς, την περίοδο της Άνοιξης της Πράγας με στόχο να παντρέψει τον σοσιαλισμό με την Δημοκρατία και την ελευθερία».
Ο υπουργός αποσιωπά το γεγονός ότι πριν από το αποτυχημένο συνοικέσιο του ευρωκομουνισμού είχαν ήδη διαπραχθεί πρωτοφανή εγκλήματα με εκατομμύρια θύματα. Αποσιωπά το γεγονός ότι τα εγκλήματα στο όνομα του κομμουνισμού συνεχίσθηκαν και μετά τον εικονικό γάμο τον οποίο ουδείς πλέον γνωρίζει ή αναγνωρίζει παγκοσμίως, πλην ορισμένων ευφάνταστων ιδεοληπτικών συνοδοιπόρων του. Διότι οι πάντες έχουν αντιληφθεί ότι ο κομμουνισμός είναι δομικά ασύμβατος με την πλουραλιστική δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου. Με άλλα λόγια, ο κομμουνισμός είναι ασύμβατος με τις θεμελιώδεις κατακτήσεις της Ευρώπης και του δυτικού κόσμου. Οι έντιμοι κομμουνιστές το αναγνωρίζουν και δεν διστάζουν να πουν ξεκάθαρα ότι το δικό τους όραμα, η δικτατορία του προλεταριάτου, περνάει πάνω από τα ερείπια της αστικής δημοκρατίας. Ο δικολάβος κύριος Κοντονής πιστεύει όμως ότι θα μας ξεγελάσει με τις αστειότητες περί ευρωκομουνισμού.
Είναι δυνατόν να αγνοεί ο κ. Κοντονής και οι όμοιοί του ότι κομμουνιστικά καθεστώτα έχουν διαπράξει μαζικές δολοφονίες και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ατομικές και συλλογικές δολοφονίες, θανάτους σε στρατόπεδα συγκεντρώσεων, εξορίες, βασανισμούς, καταναγκαστική εργασία και άλλες μορφές φυσικής τρομοκρατίας, διώξεις για λόγους εθνικούς ή θρησκευτικούς, παραβιάσεις της ελευθερίας της συνείδησης, της σκέψης και της έκφρασης, για να αναφέρουμε μερικά από όσο συνέβησαν από κομμουνιστικά καθεστώτα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και βεβαίως και στην Εσθονία στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου; Και βάσει ποιας λογικής τα ακόμα φρικτότερα εγκλήματα του ναζισμού μπορούν να χρησιμοποιούνται σαν άλλοθι; Η συζήτηση και η διαφωνία για τη φύση των ολοκληρωτικών καθεστώτων, για τις ομοιότητες και διαφορές μεταξύ φασισμού και κομμουνισμού, σταλινισμού και ναζισμού διαρκεί χρόνια και θα συνεχισθεί. Προσωπικά συμφωνώ με την ανάλυση της Hannah Arendt που διατυπώνεται στο εξαιρετικό βιβλίο της «Το Ολοκληρωτικό Σύστημα» που γράφτηκε το 1951 αλλά παραμένει επίκαιρο. Η Arendt αναλύει τη μορφή εκείνη των καθεστώτων που καταστρέφουν τον κοινωνικό ιστό και μετατρέπουν τον πολίτη σε εξατομικευμένο, αποξενωμένο μαζάνθρωπο. Ο κίνδυνος για την ανθρωπότητα από καθεστώτα αυτού του είδους είναι εφιαλτικός, όχι τόσο γιατί αύριο μπορεί να εμφανισθεί ένας νέος Χίτλερ ή Στάλιν, αλλά γιατί το μικρόβιο του ολοκληρωτισμού δρα ακόμα και μέσα στις «δημοκρατικές» κοινωνίες μας. Υπάρχουν βεβαίως και αναλυτές, και μάλιστα αξιόλογοι, που διαφωνούν και αρνούνται να αναλύσουν σαν παράλληλα φαινόμενα φασισμό και κομμουνισμό, ναζισμό και σταλινισμό. Η αντιπαράθεση όμως αυτή δεν πρέπει και δεν μπορεί, όπως άκομψα επιχειρεί να κάνει ο κ. Κοντονής, να αποκρύψει το βασικό ερώτημα: είναι ο κομμουνισμός ολοκληρωτικό σύστημα και άρα ασύμβατος με τη δημοκρατία;
Προσπαθεί ο κ. Κοντονής να αποκρύψει, πίσω από μια αντι-ναζιστική ρητορεία, ότι ο ίδιος, το κόμμα του και η κυβέρνησή του είναι θεράποντες μιας ολοκληρωτικής ιδεολογίας. Αυτή είναι άραγε η «άλλη» Ευρώπη που υπόσχονταν στις ξένοιαστες εποχές της παραμυθένιας περιόδου 2010-15; Την Ευρώπη των γκούλαγκ, των ομαδικών εκτελέσεων, της υποταγής της δικαιοσύνης στις βουλές του κόμματος, της φυσικής εξόντωσης των αντιπάλων, της εξαφάνισης ολόκληρων κοινοτήτων και λαών που δεν ενστερνίστηκαν το κομμουνιστικό όραμα, της καταπίεσης των θρησκευτικών ελευθεριών, της κατάργησης της ελευθερίας της έκφρασης, της πολυφωνίας και του πολυκομματισμού;
Όχι κ. Κοντονή, η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού όχι μόνο δεν θέλει μια τέτοια Ευρώπη, αλλά θα παλέψει, όπως και στο παρελθόν, ώστε ο εφιάλτης αυτός να μην ξαναγίνει πραγματικότητα, ούτε στην Ευρώπη αλλά ούτε στην Ελλάδα. Είναι βαθιά προσβολή προς το δημοκρατικό συναίσθημα του ελληνικού λαού να γίνεσθε επίσημος απολογητής ολοκληρωτικών καθεστώτων που βρίσκονται ξεκάθαρα εκτός των ευρωπαϊκών αρχών και αξιών ισχυριζόμενος μάλιστα ότι εκφράζετε τον ελληνικό λαό. Είναι απολύτως αναγκαίο οι Έλληνες πολίτες, η πλειοψηφία του ελληνικού λαού που πιστεύουμε στις αρχές και τις αξίες της ευρωπαϊκής δημοκρατίας να καταστήσουμε σαφή, και σε ευρωπαϊκό επίπεδο την διαφωνία μας με κάθε προσπάθεια αναβίωσης ή δικαίωσης οποιουδήποτε ολοκληρωτισμού.
Η χώρα μας βρίσκεται ήδη στο περιθώριο των ευρωπαϊκών εξελίξεων, απαξιωμένη και ανήμπορη όσο ποτέ στο παρελθόν. Ας μην αφήσουμε τα θλιβερά ιδεολογικά κατάλοιπα μιας ξοφλημένης και καταδικασμένης ιδεολογίας να μας διασύρουν ακόμα περισσότερο.
* Ο Δημήτρης Κούρκουλας ήταν υφυπουργός Εξωτερικών υπεύθυνος για ευρωπαϊκές υποθέσεις, την περίοδο Ιούνιος 2012-Ιανουάριος 2015. Υπήρξε στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και διετέλεσε Πρέσβης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Λίβανο, στη Βουλγαρία και στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Το 2016 ίδρυσε τον εκδοτικό οίκο ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ.
Κεντρική φωτογραφία από Wikimedia Commons by Engramma.it (Engramma.it, n. 64, agosto 2008): Διαδηλωτές περικυκλώνουν τα σοβιετικά τανκς, τις πρώτες ημέρες της εισβολής της ΕΣΣΔ στην Τσεχοσλοβακία
