Μία σημαντική νίκη στη μάχη για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων και των έμφυλων στερεοτύπων στην αγορά εργασίας έχει επιτύχει η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Το ποσοστό των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των μεγαλύτερων εισηγμένων εταιρειών έχει αυξηθεί στο 31% από 5% που ήταν το 2005. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να γίνουν, ενώ η πανδημία καθιστά ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη λήψης νέων στοχευμένων δράσεων.
Η συμμετοχή των γυναικών στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας έχει αυξηθεί καθώς αναλαμβάνονται θετικές πρωτοβουλίες, όπως η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την αύξηση της άδειας πατρότητας και της πατρικής γονικής άδειας, την ενσωμάτωση της οποίας στο ελληνικό δίκαιο ανακοίνωσε πρόσφατα η ελληνική κυβέρνηση.
Το ζήτημα της διαμόρφωσης των κατάλληλων συνθηκών έτσι ώστε οι γυναίκες να διεκδικούν θέσεις ευθύνης επί ίσοις όροις είναι κρίσιμο και σχετίζεται με διάφορες πτυχές της εύρυθμης λειτουργίας της κοινωνίας και της οικονομίας. Πρέπει λοιπόν να διευκολύνουμε τη συμμετοχή περισσότερων γυναικών στην αγορά εργασίας και να εξαλείψουμε κάθε ανισότητα, ώστε να έχουμε καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα.
Όπως αναφέρει σε εκτενή μελέτη της η Goldman Sachs, η αύξηση του αριθμού των γυναικών σε θέσεις ευθύνης σχετίζεται με τις επιδόσεις των επιχειρήσεων, τόσο σε επίπεδο αποτελεσμάτων όσο και χρηματιστηριακά. Η επίδραση των γυναικών θεωρείται τόσο σημαντική που η αμερικανική τράπεζα δημιούργησε ένα δείκτη-καλάθι μετοχών-εταιρειών που εμφανίζουν υψηλό ποσοστό γυναικών σε θέσεις ευθύνης.
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, η Ευρώπη εμφανίζει σήμερα μεγαλύτερη συμμετοχή γυναικών σε σύγκριση με τις ΗΠΑ σε κάθε ηλικία από τα 30 έως τα 59 χρόνια. Τα τελευταία 15 χρόνια έχει καταφέρει να ενισχύσει κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες τη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, όταν στις ΗΠΑ παραμένει σχεδόν αμετάβλητη. Όμως αν δούμε τα στοιχεία για τον αριθμό των γυναικών που κατέχουν ανώτερες θέσεις στις μεγαλύτερες εταιρείες της Ευρώπης και το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων θα καταλάβουμε ότι ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς για να μπορούμε να μιλάμε για ισότητα στην εργασία.
Το έμφυλο μισθολογικό χάσμα είναι μικρότερο σε όλες τις μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης απ’ ότι στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ έχει μειωθεί την τελευταία δεκαετία. Παρ’ όλα αυτά, το μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών παραμένει ένα σημαντικό πρόβλημα της σύγχρονης αγοράς εργασίας.
Στις μεγάλες χώρες της Ευρώπης διαμορφώνεται μεταξύ 12% και 18%. Μάλιστα, η Goldman Sachs επισημαίνει πως το μεγαλύτερο μέρος -τα 2/3 συγκεκριμένα- του μισθολογικού χάσματος δεν μπορεί εύκολα να εξηγηθεί από παράγοντες όπως η εργασιακή εμπειρία, ο κλάδος ή το είδος της εργασίας. Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες στην ΕΕ κερδίζουν περίπου 17 % λιγότερα χρήματα την ώρα από τους άνδρες. Οι διαφορές στις αμοιβές των δύο φύλων ποικίλλουν ανά την Ευρώπη. Είναι κατώτερες από 10 % σε Βέλγιο, Πορτογαλία, Σλοβενία, Πολωνία, Μάλτα και Ιταλία, αλλά υπερβαίνουν το 25 % στην Εσθονία και την Αυστρία . Παρότι το συνολικό μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων έχει περιοριστεί τα τελευταία δέκα χρόνια, σε ορισμένες χώρες το εθνικό μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων έχει ουσιαστικά διευρυνθεί. Στην Ελλάδα το μισθολογικό χάσμα κυμαίνεται στο 12,5%.
Στις ΗΠΑ το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο. Το Ινστιτούτο Παγκόσμιων Αγορών της Goldman Sachs εκτιμά ότι αν συνεχιστεί η τρέχουσα τάση και μειώνεται το μισθολογικό χάσμα κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες κάθε 10 χρόνια (όπως συνέβη την περασμένη δεκαετία), τότε θα χρειαστούν 100 χρόνια για να φτάσουμε σε συνθήκες μισθολογικής ισότητας.
Όσο για την ανάληψη θέσεων ευθύνης από γυναίκες, το 31% των μελών στα διοικητικά συμβούλια εταιρειών του πανευρωπαϊκού χρηματιστηριακού δείκτη Stoxx 600 είναι σήμερα γυναίκες, έναντι 9% που ήταν το 2005. Η πρόοδος είναι αναμφισβήτητα αξιοσημείωτη και σε αυτό το μονοπάτι καλούμαστε να βαδίσουμε στο εξής. Εντούτοις, δεν έχει σημειωθεί ανάλογη πρόοδος και σε ό,τι αφορά την ανέλιξη γυναικών σε θέσεις διευθύνοντος συμβούλου, οικονομικού διευθυντή και γενικότερα διευθυντικές.
Η μελέτη της Goldman Sachs καταλήγει στο συμπέρασμα ότι περισσότερες γυναίκες σε ανώτερες θέσεις ή γενικότερα στο ανθρώπινο δυναμικό, συνεπάγεται καλύτερες χρηματιστηριακές επιδόσεις. Λίγο έως πολύ σε κάθε περίοδο από την παγκόσμια κρίση του 2008-09 έως σήμερα, η ύπαρξη γυναικών σε ανώτερες θέσεις μιας επιχείρησης συνοδεύεται με υπεραπόδοση της μετοχής της σε σύγκριση με τον κλάδο, με μόνη εξαίρεση τον κλάδο της τεχνολογίας.
Για την καλύτερη καταγραφή των επιδόσεων, η Goldman Sachs δημιούργησε τον δείκτη «Europe Womenomics Basket», που αποτελείται από μετοχές επιχειρήσεων που υπερβαίνουν τον μέσο όρο του κλάδου σε ποσοστό: α) απασχόλησης γυναικών, β) γυναικών διευθυντών και γ) γυναικών σε Διοικητικά Συμβούλια. Κατά μέσο όρο οι επιχειρήσεις του δείκτη εμφανίζουν ποσοστό απασχόλησης γυναικών 46%, ποσοστό γυναικών managers 40% και ποσοστό γυναικών σε Διοικητικά Συμβούλια 42%.
Εν κατακλείδι, βλέπουμε ότι παρά τις προσπάθειες που έχουν σημειωθεί, οι ανισότητες συνεχίζουν να υφίστανται και η πρόοδος είναι αργή. Αποδεικνύεται επίσης ότι η εξάλειψη των ανισοτήτων θα ωφελήσει σε όλα τα επίπεδα. Γι’ αυτό θα πρέπει να αναλάβουμε τώρα δράση και όχι να περιμένουμε εκατό χρόνια.
* Η κ. Σοφία Κουνενάκη Εφραίμογλου είναι Πρόεδρος του Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών (ΕΕΔΕΓΕ), Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού και Μέλος ΔΣ Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών.
** Πηγή στατιστικών στοιχείων: Goldman Sachs «Global Strategy Paper No45, Womenomics – Europe Moving Ahead», Εurostat.
