«Σήμερα νομίζω πως όλοι ακολουθούν δρομολόγια με τερματικούς σταθμούς που γράφουν ''''επιβίωση'''' με όρους ψυχρής οικονομίας. Μόνο ένα μικρό ποσοστό ρομαντικών μεταναστεύει για να βρίσκεται κοντά στον ήλιο και σε μια ιδεατή ερημική παραλία, αλλά αυτό ακούγεται σαν ανέκδοτο». Με αφορμή το καινούργιο του βιβλίο «Εγώ, ο Σίμος Σιμεών» που γεννήθηκε κατά λάθος και ονειρεύεται να φύγει, ο Γιάννης Ξανθούλης μας μιλά για τη δική του επιθυμία φυγής, αναρωτιέται μαζί μας αν είμαστε παιδιά της συγκυρίας και σκιαγραφεί τους Σίμους Σιμεών της εποχής, εκπαιδευμένους να ελπίζουν απελπισμένα.
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
-«Ανέκαθεν οι άνθρωποι, άλλοτε από απελπισία κι άλλοτε από περιέργεια, μετανάστευαν κυνηγώντας το όνειρο της ευτυχίας, χωρίς να δίνουν και τόση σημασία αν θα το συναντούσαν ποτέ», γράφετε. Σήμερα από τι μεταναστεύουν, κύριε Ξανθούλη;
Σήμερα νομίζω πως όλοι ακολουθούν δρομολόγια με τερματικούς σταθμούς που γράφουν «επιβίωση» με όρους ψυχρής οικονομίας. Ενα μικρό ποσοστό μόνο ρομαντικών μεταναστεύει για να βρίσκεται κοντά στον ήλιο και σε μια ιδεατή ερημική παραλία, αλλά αυτό ακούγεται σαν ανέκδοτο.
- Ποιος είναι ο Σίμος Σιμεών του καιρού μας;
Αυτός που εκπαιδεύεται να ελπίζει απελπισμένα.
Λαχειοφόροι πειρασμοί (μεσότιτλος)
- Τελικά, έχουμε τη ζωή που αξίζουμε ή είμαστε παιδιά της συγκυρίας;
Ολα είναι ζήτημα τύχης, νομίζω, σε μια ζωή με λαχειοφόρους πειρασμούς κατώτερους των προσδοκιών μας.
- Είναι ο Σίμος Σιμεών δημιούργημα και δημιουργός ταυτοχρόνως;
Αυτό αναρωτιέμαι κι εγώ. Ισως γιατί πρώτη μου φορά ένιωσα έναν ήρωά μου να με σέρνει κυριολεκτικά στο τραγελαφικό του χάρτη. Ποτέ δεν είχα αισθανθεί τόσο άβολα όσο με τον Σίμο Σιμεών. Γι'' αυτό και στη μέση του βιβλίου τον έβαλα να συναντήσει τον δημιουργό του, δηλαδή εμένα, σε ένα μακρινό απόγευμα του φθινοπώρου του 1964. Μάλλον για να τον καθησυχάσω ότι δεν θα τον ταλαιπωρούσα άδικα. Ηταν ένα οδυνηρό, πρωτόγνωρο αίσθημα, που αδυνατώ να εξηγήσω ακόμα και τώρα.
- Είμαστε η επινόηση κάποιου άλλου ή δική μας επινόηση, τελικά;
Σαν παιδί, αλλά και αργότερα, καλλιεργούσα επίμονα την ψευδαίσθηση ότι είμαι επινόηση κάποιου ευσπλαχνικού συγγραφέα και ότι θα μου φερθεί αναλόγως. Ετσι κι αλλιώς για αρκετά χρόνια ζούσα με τον τρόμο της ενηλικίωσης, αν και δεν ήμουν ποτέ προσκολλημένος στο κοντινό οικείο περιβάλλον. Το ίδιο συμβαίνει και στον Σίμο, αλλά πολύ πιο μυθιστορηματικά και ξεκάθαρα. Ο Σίμος έχει πίστη στο πιο σκοτεινό μέρος του υποσυνείδητου, αντίθετα από εμένα που οι φαντασιώσεις μου ήταν εξαιρετικά ευάλωτες.
Υλικά απουσίας
-Με τι υλικά πλάστηκε ο Σίμος Σιμεών σας; Πώς γεννήθηκε αυτός ο αλλόκοτος ήρωας;
Με υλικά, κυρίως, απουσίας. Απουσία στοργής, απουσία αγάπης, απουσία γονιού. Από την άλλη ήταν ένα ευφυές «μαύρο πρόβατο» που προκαλούσε ανησυχία στην άχαρη Χαλκόπολη, δηλαδή την πόλη όπου ζούσε. Αρα έπρεπε να βρει τρόπο να επινοήσει την ύπαρξή του εξαρχής.
- Ολα μέσα σ' αυτό το βιβλίο είναι και δεν είναι: ο Σιμεών είναι και δεν είναι γιος της Αναστασίας και του Γρηγόρη, οι αρχές του τόπου και ειδικά ο εκκλησιαστικός άρχων είναι και δεν είναι έντιμοι. Το θέρετρο να το πούμε, το μέρος απ'' όπου ξεκινούν όλα, είναι ένας κατ' ευφημισμόν λασπότοπος, όλα είναι θέμα οπτικής;
Αυτό ξεκινά από τη δική μου καχυποψία για το τι είναι ορθό και τι λάθος. Οταν έμαθα ότι ο Ειρηνικός Ωκεανός μόνο ειρηνικός δεν μπορούσε να είναι ή ότι κάποιες κατ' όνομα «δημοκρατίες» καλλιεργούσαν επίμονα την εικόνα μιας ψευδεπίγραφης ελευθερίας ή ότι κάθε δυστυχία ήταν για το «καλό μου», αποφάσισα να μετρώ με τα δικά μου σταθμά, όσο οδυνηρό και αν ήταν. Με δυο λόγια, δεν γούσταρα να βασανίζομαι για να γίνω «σωστός άνθρωπος». Και εξάλλου δεν γούσταρα κανέναν παράδεισο. Ξέρω πως ακούγονται αστεία όλα αυτά, όμως ένα μέρος του συμμερίζεται και ο ήρωάς μου Σίμος Σιμεών.
- Ως λαός, κατ' επέκταση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είμαστε η εφεύρεσή μας;
Σαν λαός έχουμε εφεύρει απλώς χιλιάδες άλλοθι για να γλεντάμε την παραβατικότητά μας. Το μόνο που καταφέραμε είναι να γίνουμε διάσημοι ως παραβατικοί. Το θέμα σηκώνει πολλή κουβέντα, οπότε ας το αφήσουμε για την ώρα.
Μοναδική γιορτή (μεσότιτλος)
- Ποια είναι η πέμπτη εποχή;
Ο Ενεστώτας χρόνος. Ο χρόνος που ζούμε είναι μια ευμετάβλητη εποχή, αλλά ίσως και η μόνη αληθινή. Χωρίς γιορτές. Μοναδική της επίσημη γιορτή είναι η ανάσα μας, η πεποίθηση ότι είμαστε ζωντανοί και παρόντες.
-Ο Σίμος Σιμεών σας είναι μια αδικημένη ιδιοφυΐα. Μπορεί ένας ιδιαίτερος άνθρωπος να πάει χαμένος στη ζωή;
Φυσικά και μπορεί αν δεν βρει τρόπο να επαναστατήσει. Προϋπόθεση για όλα, ο επαγωγικός θυμός. Αν δεν θυμώσεις πραγματικά, μπορεί να σε καταπιεί η ευκολία, η βολή, η άνεση, η μεγάλη αυτοπεποίθηση.
- Και φυσικά ονειρεύεται να φύγει. Ολοι οι νέοι να φύγουν επιθυμούν, τουλάχιστον από την Ελλάδα της κρίσης. Πατρίδα μας είναι εκείνη που μας γεννά ή εκείνη που επιλέγουμε;
Ολοι ή σχεδόν όλοι θέλουμε να φύγουμε. Στον καιρό που ονειρευόμουν μόνο τη φυγή, ζήλευα τη σκυλίτσα «Λάικα» που είχαν στείλει οι Σοβιετικοί στο διάστημα χωρίς ελπίδα επιστροφής. Ομως ούτε κι εγώ ήθελα να επιστρέψω.
- «Η ζωή είναι από μόνη της άγρια», ναι, αλλά από το «άγια» είναι ένα γράμμα δρόμος. Και αλλόκοτη; Ο ήρωάς σας συναντά τον δημιουργό συγγραφέα του, μαντεύει το μέλλον… η γραφή είναι χρησμική; Τι μαθαίνουμε γράφοντας; Γιατί, δεν γίνεται, για να γράφουμε και να ξαναγράφουμε θα έχουμε και πρωτογενή (και δευτερογενή) οφέλη…
Μεταξύ ύπνου και ξύπνιου ο ήρωάς μου αποκτά έναν σπάνιο συνήγορο. Και ρισκάρει να συμμορφωθεί μέσα από την τεχνική των ονείρων και της φαντασίας. Γράφοντας αυτές τις σελίδες σκεφτόμουν πόσο τυχερός τελικά ήταν ο Σίμος Σιμεών σε σχέση με εμένα, που απλώς ξεδίπλωνα παλιές επιθυμίες, ατελέσφορες. Παραλίγο να πέσω στην αυτολύπηση, αλλά τη γλίτωσα.
- Τι υπήρξε για σας ο Σίμος Σιμεών;
Ενα βάσανο ακόμη και τώρα που προσπαθώ να απαλλαγώ από αυτόν. Ισως γιατί ένιωθα μια ηθική υποχρέωση να τον ξελασπώσω από τον γενετικό του γρίφο και τις μικρότητες των ανθρώπων που του παραμόρφωναν την αλήθεια.
- Οι συμπτώσεις εξακολουθούν στα βιβλία σας να παίρνουν μοιραίο χαρακτήρα. Και το υπερβατικό, ρεαλιστική θέση. Το άδηλο και το άφατο τελικά μάς καθορίζουν;
Πάντα ισχυρίζομαι με πάθος ότι κανένας δεν γλιτώνει από τις συμπτώσεις. Σε αυτό συνένοχη είναι η μοίρα, ο σαδισμός του χρόνου και η εγκυρότητα των αποστάσεων. Χρονικών και χιλιομετρικών.
