Του Τάκη Μίχα
Σήμερα υπάρχουν δύο απόψεις για τα κτηνώδη επίπεδα της ανεργίας που αντιμετωπίζει η Ελλάδα τα τελευταία έτη.
Η πρώτη άποψη είναι ότι για την ανεργία ευθύνονται κυρίως-ας πούμε κατά 80%- η υιοθέτηση του σκληρού νομίσματος (ευρώ) και η πολιτική των μνημονίων και κατά δεύτερο λόγο -ας πούμε 20%- η έλλειψη μεταρρυθμίσεων στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας.
Η δεύτερη άποψη είναι η ακριβώς αντίστροφη. Οι οπαδοί αυτής της άποψης υποστηρίζουν ότι για την ανεργία ευθύνεται κατά 80% ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν έχουν πραγματοποιηθεί και μόνο κατά 20% η πολιτική των μνημονίων και το ευρώ. Αν είχαν πραγματοποιηθεί οι μεταρρυθμίσεις, υποστηρίζουν οι οπαδοί αυτής της άποψης, σήμερα η ανεργία θα βρισκόταν σε νορμάλ επίπεδα.
Προσωπικά πιστεύω ότι τα εμπειρικά στοιχεία που έχουμε στην διάθεση μας ακυρώνουν την δεύτερη άποψη χωρίς κατ' ανάγκη να δικαιώνουν την πρώτη. Με άλλα λόγια τα στοιχεία δείχνουν ότι δεν υπάρχει κατ' ανάγκη σχέση μεταξύ ανεργίας και μεταρρυθμίσεων χωρίς όμως πάντως να δικαιώνουν την άποψη ότι για την κατάσταση σήμερα ευθύνονται τα μνημόνια και το ευρώ.
Το επιχείρημα μου είναι απλό: Αν ίσχυε ότι για την ανεργία ευθύνεται το γεγονός ότι δεν έχουν πραγματοποιηθεί μεταρρυθμίσεις που τονώνουν την ατομική ελευθερία στην οικονομία και περιορίζουν τον ρόλο του κράτους και των ρυθμίσεων, τότε θα περίμενε κανείς σε χώρες που είναι σε χειρότερη κατάσταση από την Ελλάδα όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις, η ανεργία θα ήταν μεγαλύτερη. Ισχύει άραγε αυτό;
Δυστυχώς όχι. Όπως θα δούμε κράτη με πολύ μικρότερο βαθμό οικονομικής ελευθερίας από την Ελλάδα έχουν παράλληλα και μικρότερα ποσοστά ανεργίας.
Τα στοιχεία για την ανεργία είναι από την Παγκόσμια Τράπεζα.
Τα στοιχεία για το επίπεδο οικονομικής ελευθερίας είναι από το Ιndex of Human Freedom (2016) που εκδίδει το γνωστό και πολύ σοβαρό νεοφιλελεύθερο ερευνητικό ίδρυμα Cato. Στο Index του CATO υπάρχει ένας ειδικός δείκτης «οικονομικής ελευθερίας» για κάθε χώρα που συνοπτικά αναφέρεται στο μέγεθος του κρατικού παρεμβατισμού στην οικονομία(έλεγχος τιμών, ρυθμίσεις, φορολογικό επίπεδο κλπ.).
Αμφότερα στοιχεία παραπέμπουν στο έτος 2014.
Όσον αφορά το βαθμό οικονομικής ελευθερίας η Ελλάδα σύμφωνα με την έκθεση του CATO η Ελλάδα βρίσκεται στην θέση 86 μεταξύ 159 χωρών (159 είναι η χειρότερη). Το επίπεδο ανεργίας είναι 26,36%
Ας δούμε λίγο πως είναι η κατάσταση στα σοσιαλιστικά καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής όπου προφανώς ο κρατικός παρεμβατισμός είναι μεγάλος.
Η Βολιβία βρίσκεται στην θέση 122 όσον αφορά την οικονομική ελευθερία (δηλ. σε πολύ χειρότερη θέση από την Ελλάδα). Όμως η ανεργία είναι 6,34%
Ένα άλλο σοσιαλιστικό κράτος το Εκουαντόρ βρίσκεται στην θέση 142 όσον αφορά τον βαθμό οικονομικής ελευθερίας. Όμως και πάλι τα επίπεδα ανεργίας είναι χαμηλότερα από τα ελληνικά: Μόλις 4,6%.
Ας αφήσουμε τώρα την Λατινική Αμερική και ας πάμε σε άλλες χώρες του κόσμου όπου το βαρύ χέρι του κράτους πνίγει την ατομική οικονομική ελευθερία.
Η Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία βρίσκεται σε μία από τις χειρότερες θέσεις όσον αφορά την οικονομική ελευθερία. Στην θέση 155. Όμως το επίπεδο ανεργίας δεν υπερβαίνει το 5,01%.
Το ίδιο ισχύει και με το Κογκό. Από την σκοπιά της οικονομικής ελευθερίας βρίσκεται στην θέση 139. Όμως τα επίπεδα ανεργίας δεν υπερβαίνουν το 5,76%
Στρεφόμενοι τώρα στην Ασία η εικόνα παραμένει η ίδια - ότι δηλαδή δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ οικονομικής ελευθερίας και επιπέδων ανεργίας.
Το Ιράν π. χ. βρίσκεται σε μία από τις χειρότερες θέσεις όσον αφορά την οικονομική ελευθερία. Την θέση 157. Όμως τα επίπεδα ανεργίας για την Ελλάδα φαντάζουν φαντασιακά: Μόλις 4,63%.
Επίσης το επίπεδο οικονομικής ελευθερίας στην Μαλαισία είναι πολύ άσχημο. Η χώρα βρίσκεται στην θέση 115. Όμως το επίπεδο ανεργίας δεν υπερβαίνει το 2%!
Αφήσαμε το καλύτερο για το τέλος: Ποια είναι η χώρα στον κόσμο με την χαμηλότερη οικονομική ελευθερία σύμφωνα με την έκθεση του CATO; H Βενεζουέλα στην θέση 159 - την χειρότερη. Και ποιο είναι το επίπεδο ανεργίας; Μόλις 3,29%!
Τα προαναφερθέντα εμπειρικά παραδείγματα δείχνουν πέρα από κάθε αμφιβολία ότι το επιχείρημα σύμφωνα με το οποίο τα υψηλά επίπεδα ανεργίας στην Ελλάδα οφείλονται στην έλλειψη μεταρρυθμίσεων που μεγιστοποιούν την οικονομική ελευθερία, δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα δεν φαίνεται να υπάρχει καμία ιδιαίτερη σχέση μεταξύ οικονομικής ελευθερίας και επιπέδων ανεργίας.
Φυσικά το γεγονός ότι η μεταρρυθμιστική άποψη δεν φαίνεται να ισχύει δεν σημαίνει κατ' ανάγκη ότι η πρώτη άποψη, σύμφωνα με την οποία τα αίτια της ανεργίας είναι τα μνημόνια και το ευρώ είναι σωστή. Δεν γνωρίζουμε. Μπορεί να είναι σωστή μπορεί όμως και να μην είναι. Αυτό είναι ένα θέμα που υπερβαίνει τους στόχους αυτού του άρθρου.
