Του Παναγιώτη Καρκατσούλη*
Ο Στέφανος Μάνος προειδοποίησε τους δανειστές ότι, εάν συνεχίσουν να καλύπτουν την κυβέρνηση κουκουλώνοντας τα κακώς κείμενα στη χώρα μας, είναι καλύτερο να μην έρθουν για την επόμενη επιθεώρηση στο τέλος Ιανουαρίου.
Η δήλωσή του αυτή μου δίνει την ευκαιρία να διατυπώσω, ακόμη μια φορά, την άποψη που υποστηρίζω σθεναρά εδώ και εννιά χρονια: Οι δανειστές όχι μόνο δεν είχαν και δεν έχουν κανένα σχέδιο για την διοικητική μεταρρύθμιση της Ελλάδας αλλά έβλαψαν με πράξεις και παραλείψεις τους εμάς που είχαμε.
Στο πρώτο μνημόνιο, στην αρχική του εκδοχή, δεν υπήρχε καμία αναφορά στη δημόσια διοίκηση. Το πρόβλημα της Ελλάδας είχε κατανοηθεί ως, εν στενή εννοία, δημοσιονομικό και οι χειρισμοί που απαιτούνταν για την επίλυσή του εξαντλούνταν σε πρακτικές οριζόντιας λιτότητας. Όσον αφορά το δημόσιο υπήρχαν μόνον δύο αλληλένδετες προβλέψεις-εντολές: Η οριζόντια μείωση του υπαλληλικού πληθυσμού (αδιαφόρως, δηλαδή, των αναγκών και των συνθηκών) και η μείωση της μισθολογικής δαπάνης. Αποχώρησαν, εν τέλει, πάνω από 150.000 υπάλληλοι και η μισθολογική δαπάνη μειώθηκε μεσοσταθμικά 40%.
Με επιμονή της ελληνικής πλευράς παρεισέφρυσαν κάποιες μεταρρυθμιστικές δράσεις ιδίως στον τομέα της απλούστευσης των διαδικασιών, της καλής νομοθέτησης και της παροχής υπηρεσιών.
Στο πλαίσιο του δευτέρου μνημονίου, η έμφαση δόθηκε στην αναδιοργάνωση των εφοριών, της ΑΑΔΕ και του εξορθολογισμού της οικονομικής λειτουργίας των νοσοκομείων. Οι εν στενή εννοία διοικητικές μεταρρυθμίσεις, όπως είχαν συμφωνηθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος «Διοικητική Μεταρρύθμιση 2007-2013», μπήκαν στο ψυγείο. Αντ' αυτών, προκρίθηκαν διάφορες, μικρής εμβέλειας, παρεμβάσεις σε κάθετες πολιτικές οι οποίες επιχειρήθηκε να εφαρμοστούν, υπό την πίεση Γάλλων εμπειρογνωμόνων και της γαλλλικής κυβέρνησης, στο πλαίσιο ενός διμερούς μνημονίου συνεργασίας. Το επίπεδο εφαρμογής των προγραμμάτων αυτών, παρά την διαρκή επικαιροποίησή τους, ήταν εξαιρετικά μικρό. Κυρίως, όμως, έμεινε άθικτος ο πυρήνας του πελατειακού κράτους όσον αφορά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των πολιτικών.
Μετά από διαρκείς επισημάνσεις περί του ατελέσφορου των μέτρων που είχαν περιληφθεί στα δύο πρώτα μνημόνια, ακολούθησε, στο μνημόνιο Τσίπρα-Καμμένου, η πρόβλεψη για μια ομάδα μεταρρυθμίσεων που θα οδηγούσαν στην «απο-πολιτικοποίηση» (verbatim) της δημόσιας διοίκησης. Εδώ, οι δανειστές έδειξαν ότι, έστω με καθυστέρηση χρόνων, άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν σοβαρές υποκείμενες αιτίες που οδηγούν την Ελλάδα στην χρεωκοπία και ότι αυτές έχουν να κάνουν με τον τρόπο που είναι οργανωμένο και λειτουργεί το πελατειακό κράτος.
Η διάγνωση είχε σπέρματα αληθείας αλλά, αφορούσε στην κυριολεξία, την ουρά του γαϊδάρου. Ένα νομοσχέδιο που είχε ψηφιστεί από το 2016 και αφορούσε τις επιλογές γραμματέων και διευθυντών στη δημόσια διοίκηση άρχισε να εφαρμόζεται, ίσια ίσα για να ρίξει στάχτη στα μάτια των «κουτόφραγκων». Έγιναν κάποιες λίγες αντικειμενικές επιλογές, για να δημιουργηθεί ένα προπέτασμα καπνού και, στη συνέχεια, οι εθνολαϊκιστές επιδόθηκαν με άνεση σ' ένα απροκάλυπτο πλιάτσικο θέσεων και αξιωμάτων. Το ίδιο, ακριβώς συνέβη και με τις προσλήψεις: Oι συμβασιούχοι διπλασιάστηκαν, σε σχέση με το 2015, κι αυτό συνέβαινε σε πλήρη γνώση τους.
Ξέρω ότι τα προηγούμενα δημιουργούν έναν εύλογο σκεπτικισμό. Εάν ούτε οι δανειστές δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το πελατειακό κράτος, τότε ποιος μπορεί; Εμείς; Η απάντησή μου είναι κατηγορηματικά, ναι εμείς.
Μπορούμε, γιατί ξέρουμε ποιο είναι το πρόβλημα. Ξέρουμε τον τρόπο που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον πελατειακό δράκο. Τον έχουμε αντιμετωπίσει στο παρελθόν και του έχουμε επιφέρει σημαντικά πλήγματα. Μένει, όμως, μια βασική προϋπόθεση: Οι συνέλληνες, οι συμπολίτες μας, πρέπει να μας εμπιστευτούν. Πρέπει να πειστούν ότι όσοι τους τάζουν και, πρόσκαιρα, τους ικανοποιούν κάποιες ανάγκες, τους προξενουν πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα από εκείνο που τους λύνουν.
Μπορεί η χειραφέτησή μας από τα δεσμά του πελατειασμού να είναι επώδυνη, αλλά είναι ο μοναδικός δρόμος που θα μας οδηγήσει σε μια νέα, αντι-πελατειακή Ελλάδα.
* Ο Π. Καρκατσούλης είναι π.βουλευτής, υποψήφιος με το Κίνημα Αλλαγής στην Α' Αθήνας
