Οι Βρετανοί έχουν πολλούς λόγους να ψηφίσουν υπέρ του Brexit. Δηλαδή, τον εξής έναν: Η Ευρώπη έχει γίνει αρκετά «γερμανική» για να την ανεχτούν. Αν το αποφασίσουν ανοίγουν τον ασκό του Αιόλου. Ακόμη κι αν δεν το αποφασίσουν, όμως, θα έχουν αφήσει πίσω τους το αποτύπωμα της αμφισβήτησης. Την Παρασκευή η Ευρώπη δεν θα είναι η ίδια. Έτσι ή αλλιώς!
Είναι απόλυτα λογικό οι Γερμανοί να επιβάλλουν τους όρους τους από την στιγμή που πληρώνουν. Για την ακρίβεια κάνουν το εξής: Ο δόκτωρ Σόιμπλε λέει την άποψή του, οι υπόλοιποι εκφράζουν με τον άλφα ή βήτα τρόπο τις διαφωνίες τους και στο τέλος ο Σόιμπλε τους λέει να κάνουν ό,τι εκείνοι νομίζουν. Κι εκείνοι κάνουν αυτό που νομίζει η Γερμανία, επειδή δεν έχουν την παραμικρή διάθεση να αναλάβουν μόνοι τους το κόστος των επιλογών τους.
Ανεξάρτητα από το πόσες φορές είχε δίκιο ή άδικο ο Σόιμπλε, η αλήθεια είναι ότι αυτό το μοντέλο δεν μπορεί να αποδώσει και πολύ περισσότερο να επιβιώσει στο μέλλον. Εκτός κι αν μιλάμε για μια γερμανική αυτοκρατορία, αλλά αυτό είναι κάτι που δεν το θέλουν ούτε οι Γερμανοί.
Αυτό που παρατηρούμε σήμερα, αυτό που γίνεται φανερό με το δημοψήφισμα, δεν είναι κάτι άλλο πέρα από την διαπίστωση των αδιεξόδων μιας Ευρώπης που στην πραγματικότητα δεν είναι διατεθειμένη να ενωθεί. Έχει βάλει το κάρο μπροστά από το άλογο, έχει προτάξει το ευρώ από την πολιτική Ένωση, επειδή αυτό εξυπηρετούσε τις συνθήκες της περιόδου που συνέβη η νομισματική ένωση. Η Ευρώπη έχει γίνει «γερμανική» επειδή κανείς άλλος δεν είναι διατεθειμένος στο τέλος να την σηκώσει στους ώμους της. Η έλλειψη μιας πεφωτισμένης πολιτικής ηγεσίας είναι εμφανής.
Στην πράξη οι Βρετανοί κάνουν εκείνο που δεν τόλμησαν όλοι οι υπόλοιποι: Δηλώνουν με το δημοψήφισμα τον έντονο προβληματισμό τους για το τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει η ευρωπαϊκή ιδέα. Για πολλά μπορεί κανείς να κατηγορήσει τους Βρετανούς, όχι όμως για την διαχρονική τους συνεισφορά στις αρχές μιας φιλελεύθερης Ευρώπης.
Η υπόλοιπη Ευρώπη θα έπρεπε να είχε ήδη κάνει την κίνησή της. Όχι να υπερασπιστεί την σημερινή αντιπαραγωγική λειτουργία της. Ούτε και να δωροδοκήσει την Μεγάλη Βρετανία με προνόμια για να υποχωρήσει από το δημοψήφισμα. Αλλά να πάρει γενναίες πολιτικές αποφάσεις που να πείθουν τους λαούς ότι τους περιμένει ένα καλύτερο μέλλον. Την απόφαση αυτή δεν την πήρε η Ευρώπη, επειδή δεν υπάρχει κάποιος για να την πάρει.
Η επόμενη ημέρα θα φέρει την Ευρώπη αντιμέτωπη με πολλά προβλήματα, ανεξάρτητα από το ποιο θα είναι το αποτέλεσμα των εκλογών. Απλά με το Brexit τα προβλήματα θα έρθουν μπροστά, δεν θα μπορούν να τα κρύβουν άλλο κάτω από το χαλί. Η λύση δεν είναι να βρεθεί ένας μηχανισμός με τον οποίον θα αποχωρούν κάθε φορά οι δυσαρεστημένοι. Σε μία τέτοια περίπτωση θα μιλάμε για ένα κέντρο διερχομένων και όχι για μία Ένωση.
Η λύση μπορεί να είναι μόνο πολιτική και προς την κατεύθυνση μιας Ευρώπης που δεν θα στηρίζεται μόνο στο κοινό νόμισμα, αλλά και στην κοινή πολιτική στους τομείς των εξωτερικών σχέσεων, της Άμυνας και της Οικονομίας. Μιας Ευρώπης που όποιος θέλει να μείνει θα το αποφασίσει τώρα, αλλά αυτό θα σημαίνει συγκεκριμένες πολιτικές δεσμεύσεις για το παρόν και το μέλλον. Μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο; Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Δεν υπάρχουν οι ηγέτες που υπήρχαν στο παρελθόν για να πάρουν σήμερα τέτοιες αποφάσεις.
Θανάσης Μαυρίδης
