Της Μαρίας Μουρελάτου
Οι άστεγοι, οι άνθρωποι που ζουν στους δρόμους της Αθήνας και κοιμούνται στα πεζοδρόμια σε χαρτόκουτα, εκτεθειμένοι στο κρύο και σε διάφορους κινδύνους είναι μια ανοιχτή πληγή για όλους μας. Οι δομές του Δήμου με κεντρικό συντονιστή το Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης και κάποιες οργανώσεις που δρουν στην πόλη και προσφέρουν αντίστοιχες υπηρεσίες εργάζονται από κοινού για την ανακούφιση των αστέγων και την προσπάθεια επανένταξής τους στην κοινωνία.
Με βάση την τελευταία απογραφή που έγινε το 2018, υπολογίζεται από τον Δήμο Αθηναίων ότι ο αριθμός των αστέγων ανέρχεται σε 790 άτομα, μέγεθος όμως που μεταβάλλεται διαρκώς όπως μας ενημερώνουν και από τις Μ.Κ.Ο. που ασχολούνται με τον συγκεκριμένο πληθυσμό. Από αυτούς, περίπου οι 200 εξυπηρετούνται από τις δομές φιλοξενίας του Δήμου, ενώ από τους υπόλοιπους μόνο οι μισοί μπορούν να βοηθηθούν έμπρακτα από τις δημοτικές υπηρεσίες, όσοι δηλαδή δεν είναι ουσιοεξαρτημένοι.
«Υπάρχουν δύο δομές στέγασης κυρίως για αστέγους, η ‘ΕΣΤΙΑ’ επί της Πατησίων, μια ιδιόκτητη δομή που έχει δυνατότητα φιλοξενίας 50 ατόμων, και απευθύνεται κυρίως σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και το ξενοδοχείο ΙΟΝΙΣ, επί της Χαλκοκονδύλη, μια μεσοβραχυπρόθεσμη δομή για 150 άτομα με βασική φιλοσοφία την επανένταξή τους στην κοινωνία. Έχουμε το πρόγραμμα ‘Στέγαση και Εργασία’ που ασχολείται ακριβώς με την επανένταξη από τους ξενώνες πρσφέροντας 16 μήνες σπίτι δωρεάν και 12 μήνες χρηματοδοτούμενη εργασία σε 22 άτομα αυτή τη στιγμή με άμεσο στόχο να φτάσουμε τα 28. Επίσης, το Κέντρο Σίτισης, στην οδό Πειραιώς, προσφέρει καθημερινά φαγητό σε 1.500 άτομα», σημείωσε στο liberal.gr ο κ. Λέων Γρηγόρης, Πρόεδρος του ΚΥΑΔΑ εξηγώντας μας τις διαφορές στην προσέγγιση ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν οι άστεγοι. «Στόχος μας είναι να προσφέρουμε βοήθεια σε όσο το δυνατόν περισσότερους αστέγους. Για αυτούς που είναι και χρήστες ουσιών, το ΚΥΑΔΑ δεν μπορεί να προσφέρει στέγη παρά μόνο στήριξη στον δρόμο, μία κουβέρτα κι ένα ζεστό ρόφημα. Βάσει νόμου, ο ΟΚΑΝΑ και το ΚΕΘΕΑ έχουν την αρμοδιότητα να τους βοηθήσουν και να δημιουργήσουν αντίστοιχες δομές με τις δικές μας για τη φροντίδα τους. Για τον υπόλοιπο πληθυσμό αστέγων, επιχειρούμε εμείς, με κοινωνικούς λειτουργούς, νοσηλευτές, ψυχίατρο και παρεμβάσεις στον δρόμο, όσο το δυνατόν περισσότερες. Ο οργανισμός μας μπορεί να απευθυνθεί στους μισούς αστέγους του δρόμου, οι υπόλοιποι είναι η κατηγορία των ουσιοεξαρτημένων που χρειάζονται άλλη φροντίδα».
Οι δρόμοι του ιστορικού κέντρου είναι κατά κύριο λόγο τα σημεία που επιλέγουν να στήσουν το χαρτόκουτο με τα λιγοστά τους υπάρχοντα οι άστεγοι. Προτιμούν κεντρικά σημεία με μεγάλη κίνηση και για λόγους μεγαλύτερης ασφάλειας αλλά και για να έχουν τη δυνατότητα να μαζεύουν κάποια χρήματα από τους περαστικούς. Οι οργανώσεις που δραστηριοποιούνται για τη στήριξη των αστέγων όπως η ΣΧΕΔΙΑ και η PRAKSIS, κάνουν προσπάθειες όχι μόνο για την επιτόπια ανακούφισή τους, με κινητές μονάδες, (λόγω του ότι δύσκολα οι περισσότεροι αφήνουν τα «πόστα» τους για να απευθυνθούν σε μια οργανωμένη δομή) αλλά και για να τους δοθεί μια δεύτερη ευκαιρία, να κερδίσουν τη χαμένη τους ελπίδα και να πιστέψουν ότι μπορούν να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
«Το πρωί του Σαββάτου 18 Ιανουαρίου σε συνεργασία με το «Όλοι μαζί μπορούμε» συγκεντρώσαμε στα γραφεία μας στη ΣΧΕΔΙΑ, στην οδό Κολοκοτρώνη κασκόλ, γάντια, σκουφιά, υπνόσακους και ζεστές κάλτσες τα οποία θα διαθέσουμε άμεσα στους πωλητές του περιοδικού δρόμου ΣΧΕΔΙΑ ενώ ό,τι περισσέψει θα δοθεί μέσω των συνεργαζόμενων δομών σε συνανθρώπους μας που τα έχουν ανάγκη», μας είπαν από τη ΣΧΕΔΙΑ. Συνολικά από τη συγκεκριμένη δράση και από τα υπόλοιπα σημεία συλλογής που είχαν ανακοινωθεί, έγινε γνωστό ότι συγκεντρώθηκαν 520 κούτες για τους άστεγους με είδη που θα τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν το κρύο των χειμερινών μηνών.
Το περιοδικό δρόμου των αστέγων «ΣΧΕΔΙΑ» ξεκίνησε τη διαδρομή του το 2013 με το σκεπτικό να βοηθήσει άστεγους συμπολίτες μας να κερδίσουν ένα μικρό εισόδημα για τις βασικές τους ανάγκες και να τους εμψυχώσει να νιώσουν ξανά ενεργά μέλη της κοινωνίας. Από τότε έχει αναπτύξει μια σειρά από προγράμματα. Όπως το «Γκολ στη φτώχεια», που είναι μια κοινωνική πρωτοβουλία σύστασης Εθνικής Ομάδας Αστέγων η οποία συμμετέχει κάθε χρόνο στο Παγκόσμιο Κύπελλο Αστέγων και στοχεύει μέσα από το ποδόσφαιρο να επανεντάξει κοινωνικά τους άστεγους ή το πρόγραμμα «Ένας καφές σε περιμένει», μια ιδέα παλιά και δοκιμασμένη. Πρόκειται για τον καφέ της αλληλεγγύης, όπου σε καταστήματα που φέρουν το συγκεκριμένο αυτοκόλλητο, ο πελάτης μπορεί να κεράσει έναν καφέ σε τιμή χαμηλότερη κατά 35% και να τον βρει εκεί ένας άστεγος στη συνέχεια. Ή τον Πολιτισμό της Αλληλεγγύης, που αφορά μαθήματα φωτογραφίας, κεραμικής και κοσμήματος, ανάγνωση λογοτεχνικών έργων, επισκέψεις σε μουσεία, προσκλήσεις σε παραστάσεις, εκθέσεις, κινηματογραφικές προβολές και συναυλίες, που ενισχύουν το αίσθημα του «ανήκειν» για τους άστεγους συμπολίτες μας.
Μια άλλη οργάνωση που προσφέρει δύο σημαντικές υπηρεσίες στους άστεγους της πόλης είναι η PRAKSIS. Με τη λειτουργία του Κέντρου Ημέρας Υποδοχής Αστέγων στη Δεληγιώργη 26-28, στην Πλατεία Καραϊσκάκη, παρέχεται δωρεάν κάθε μέρα, από τις 8 το πρωί ως τις 8 το βράδυ, ένα ζεστό και ασφαλές μέρος όπου οι άστεγοι μπορούν να αναπαυθούν, να πάρουν ένα ρόφημα ή ένα δεκατιανό και να έχουν πρόσβαση σε μπάνιο, πλυντήριο, καθαρά ρούχα, γιατρό, ψυχολογική στήριξη, κοινωνικές υπηρεσίες και νοσοκομεία, ίντερνετ και βοήθεια για ανεύρεση εργασίας με τη σύνταξη βιογραφικού. Μια άλλη ζωτικής σημασίας υπηρεσία της PRAKSIS είναι τα καθημερινά streetwork, οι κινητές μονάδες με κοινωνικούς λειτουργούς που βοηθούν τους αστέγους στον δρόμο. Μια κινητή μονάδα ατομικής υγιεινής για αστέγους είναι το λεωφορείο «Φροντίδα εν κινήσει» που στις υπηρεσίες του περιλαμβάνει από μπάνιο και πρώτες βοήθειες μέχρι εξέταση από γιατρό ενώ προσφέρει είδη προσωπικής υγιεινής όπως πετσέτες και ρούχα και διαθέτει κοινωνικό λειτουργό που καταγράφει τις ανάγκες τους.
Άλλος οργανισμός στη λογική της κινητής μονάδας που απευθύνεται σε άστεγους και λειτουργεί από το 2016 με χορηγίες είναι το κινητό πλυντήριο αστέγων «Ithaca Laundry». Η κεντρική φιλοσοφία των ιδρυτών του είναι ότι «η καθαριότητα οδηγεί στην αξιοπρέπεια και αυτή με τη σειρά της σε νέες ευκαιρίες». Έτσι, βελτιώνοντας τις συνθήκες υγιεινής των αστέγων, οι άνθρωποι του κινητού πλυντηρίου πιστεύουν ότι θα τους βοηθήσουν τελικά να επανακτήσουν την αξιοπρέπειά τους και τον αυτοσεβασμό τους.
Για τη συνεργασία του με όλες αυτές τις ομάδες της πόλης που παρέχουν αντίστοιχες υπηρεσίες μίλησε στο liberal.gr με πολύ θερμά λόγια ο Πρόεδρος του ΚΥΑΔΑ, ενώ μας αποκάλυψε ότι υπάρχει σχεδιασμός ώστε στο προσεχές διάστημα να ενισχυθούν οι δομές του Δήμου για τους άστεγους με στόχο την κάλυψη βασικών αναγκών τους που έως σήμερα παραμένουν ακάλυπτες. «Από την πλευρά μας, αυτό που επιδιώκουμε για το μέλλον είναι να ενισχύσουμε τις υπάρχουσες δομές και να δημιουργήσουμε νέες εκεί όπου υπάρχουν ομολογουμένως κενά. Οι άστεγοι σήμερα, παρά τις προσπάθειες, δεν καλύπτονται ικανοποιητικά ως προς την πρωτοβάθμια φροντίδα τους ή τις καθημερινές τους βασικές ανάγκες κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μέσα στις επόμενες εβδομάδες του νέου έτους, θα είμαστε σε θέση να σας πούμε πιο συγκεκριμένα πώς ακριβώς σχεδιάζουμε να υλοποιήσουμε το σχέδιό μας. Αυτή τη στιγμή, έχουμε μια πολύ αποδοτική συνεργασία με ομάδες της πόλης τις οποίες συντονίζουμε. Με την PRAKSIS, για παράδειγμα, πραγματοποιούμε μαζί το streetwork. Τους τελευταίους 4 μήνες φέραμε 5 καινούρια αυτοκίνητα, μέσω χορηγιών κι ενισχύσαμε τον στόλο του streetwork, μια σημαντική διαδικασία στήριξης των αστέγων. Τώρα βγάζουμε διπλάσιες βάρδιες και είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε 24ωρη εξυπηρέτηση».
Με τους μετεωρολόγους να προειδοποιούν για μια νέα ψυχρή εισβολή από τα βορειοδυτικά της Ευρώπης, η οποία θα χτυπήσει το τελευταίο δεκαήμερο του Ιανουαρίου και την Ελλάδα, με ισχυρές βροχές, καταιγίδες και χαλαζοπτώσεις, όλες οι υπηρεσίες και οι ομάδες που επιχειρούν στην πόλη για τους άστεγους βρίσκονται σε εγρήγορση. Χρήσιμες πληροφορίες για τα επόμενα 24ωρα, που θα σημειωθεί η επιδείνωση του καιρού, είναι το τηλεφωνικό κέντρο του ΚΥΑΔΑ (210 5246515-16) που λειτουργεί όλη μέρα για αναφορές σχετικά με αστέγους που χρειάζονται βοήθεια όπως επίσης και η γραμμή επικοινωνίας του δήμου 1595 για έκτακτα περιστατικά. Θερμαινόμενοι χώροι και άλλες πληροφορίες σχετικές θα ανακοινωθούν άμεσα και θα γίνουν γνωστές από την επίσημη σελίδα του ΚΥΑΔΑ.
Με το Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης επικεφαλής των ενεργειών και τις υπόλοιπες υπηρεσίες και δομές του Δήμου Αθηναίων, τις Λέσχες Φιλίας και τη Δημοτική Αστυνομία, σε υποστηρικτικό ρόλο, τέθηκε σε εφαρμογή τις προηγούμενες εβδομάδες ένα σχέδιο προστασίας των αστέγων από τις κακές καιρικές συνθήκες. Σύμφωνα με πληροφορίες, όσον αφορά τον απολογισμό των δράσεων που έγιναν μέχρι στιγμής, το Κ.Υ.Α.Δ.Α. έθεσε σε 24ωρη λειτουργία το τηλεφωνικό του κέντρο και δέχθηκε συνολικά 325 αναφορές από πολίτες για άστεγους στην πόλη. Ανταποκρίθηκε με επιτόπιες παρεμβάσεις (streetwork) στο σύνολο των περιστατικών όπως και σε άλλα σημεία της πόλης, ενημερώνοντας τους άστεγους για τους θερμαινόμενους χώρους. Ταυτόχρονα η Κινητή Μονάδα Φροντίδας μοίρασε στο πλαίσιο του streetwork, από τις 8 κάθε πρωί ως τις 3 το απόγευμα και από τις 8 το βράδυ ως τις 6 το πρωί περισσότερες από 500 κουβέρτες, καθώς και μπουφάν, κασκόλ και σκούφους στους ανθρώπους που ζουν στον δρόμο. Επίσης, ζεστά ροφήματα, σταφίδες, μαρμελάδες, φρυγανιές, μπισκότα και χυμούς. Tο Κ.Υ.Α.Δ.Α. εξόπλισε και τους θερμαινόμενους χώρους, ενώ διέθεσε σχεδόν 400 μερίδες φαγητού στους χώρους αυτούς όπου στη διάρκεια που ίσχυσαν τα έκτακτα μέτρα φιλοξενήθηκαν 394 άτομα. Τις προσπάθειες του streetwork συνέδραμαν οι ΜΚΟ EMFASIS και PRAKSIS.
«Στόχος μας ήταν να υπάρξει απόλυτος συντονισμός των υπηρεσιών και των φορέων ώστε σε αυτές, τις δύσκολες συνθήκες, να μη μείνει κανένας μόνος του, αβοήθητος. Το πετύχαμε. Και έτσι επιδιώκουμε να λειτουργούμε πάντα, στο μέλλον. Με συντονισμό, συνεργασία και άμεση αποτελεσματικότητα», τόνισε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης.
