του Στέλιου Ψωμά*
Ήταν καλοκαίρι του 1993 όταν προσκεκλημένος του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών επισκεπτόμουν τα γραφεία του αντίστοιχου Συνδέσμου Αμερικανικών Βιομηχανιών, όπου τους έθεσα το θέμα της κλιματικής αλλαγής και των προσπαθειών που θα έπρεπε να καταβάλουν οι ΗΠΑ ως ο μεγαλύτερος τότε ρυπαντής του πλανήτη. Ακόμα θυμάμαι την έκφραση στα πρόσωπά τους. Θα ήταν πιο συγκρατημένοι αν συναντούσαν εξωγήινο. Η κουβέντα κατέληξε σε ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη και εκείνο το ύφος κατανόησης για τον «τρελό του χωριού».
Βλέπετε, την εποχή εκείνη, ο «τρελός» ήταν αυτός που έβλεπε το μέλλον που ερχόταν. Τέσσερα χρόνια μετά υπογράφονταν το Πρωτόκολλο του Κιότο και, παρ' ότι αντιπρόεδρος των ΗΠΑ ήταν ο Al Gore (γνωστός πλέον υπέρμαχος των προσπαθειών για αποτροπή των κλιματικών αλλαγών), οι ΗΠΑ στέκονταν στο πλάι των διεθνών προσπαθειών παρά ηγούνταν αυτής της παγκόσμιας εκστρατείας.
Χρειάστηκε η επιμονή, το όραμα και το θάρρος του Barack Obama για να ανατραπεί αυτή η κατάσταση. Φέρνοντας δίπλα του την Κίνα (η οποία έγινε εν των μεταξύ ο μεγαλύτερος ρυπαντής διεθνώς) στήθηκε, για πρώτη φορά, μια διεθνής συμμαχία με τη συμμετοχή όλων σχεδόν των χωρών του πλανήτη για να αποτραπούν τα χειρότερα. Η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα ήταν γεγονός.
Παράλληλα βέβαια με τις διπλωματικές κινήσεις και τις πολιτικές πρωτοβουλίες, στον κόσμο της πραγματικής οικονομίας συντελούνταν, συχνά αθόρυβα, κοσμοϊστορικές εξελίξεις. Όχι μόνο η οικονομία των ΗΠΑ κατάφερε να σταματήσει την αυξητική τάση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αλλά και το αντίπαλο δέος, η Κίνα, εγκατέλειπε με μια γενναία κίνηση τα φαραωνικά σχέδια της για κατασκευή 103 νέων ανθρακικών σταθμών. Για πρώτη φορά, το τέλος της κυριαρχίας του άνθρακα άρχισε να γίνεται ορατό. Την ίδια ώρα πολλές άλλες χώρες (όπως Βρετανία, Γαλλία, Ολλανδία, κ.λπ.) δήλωναν ανοιχτά πως η εποχή του άνθρακα είχε πια τελειώσει. Η συνδικαλιστική ομπρέλα των εταιριών ηλεκτρισμού της Ευρώπης, η Eurelectric, ανακοίνωνε στις αρχές Απριλίου 2017 πως σταματούν όλες οι επενδύσεις σε νέους ανθρακικούς σταθμούς μετά το 2020. Η θλιβερή εξαίρεση της Πολωνίας και της Ελλάδας που εμμένουν στην κατασκευή νέων ρυπογόνων λιγνιτικών σταθμών δεν ακυρώνει την ιστορική αυτή απόφαση.
Και μετά ήρθε ο Trump να δηλώσει πως αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού. Ασφαλώς και μια τέτοια εξέλιξη δεν είναι ευχάριστη και θα καθυστερήσει τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας να σταθεροποιήσει την κατάσταση του κλίματος σε μια αποδεκτή και μη καταστροφική για την οικονομία και το περιβάλλον ισορροπία. Ευτυχώς όμως, η παράλογη στάση του Trump δεν μπορεί να ακυρώσει την ουσία της προόδου που έχει συντελεστεί μέχρι τώρα. Ακόμη και χωρίς την πολιτική βούληση, οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν σε ένα μονοπάτι χαμηλότερων εκπομπών άνθρακα γιατί οι αμερικανικές επιχειρήσεις και η πλειοψηφία των Πολιτειών έχουν ήδη δρομολογήσει αλλαγές προς τη σωστή κατεύθυνση.
Αν δει κανείς την απαξίωση του άνθρακα στη χώρα αυτή θα καταλάβει. Ο άνθρακας είναι πλέον ακριβότερος από τις ανταγωνιστικές ενεργειακές τεχνολογίες και, παρ' όλες τις «φιλότιμες» προσπάθειες του Trump, δεν μπορεί να επανακτήσει το χαμένο έδαφος. Ήδη από το 2013, σε διεθνές επίπεδο, η νέα ισχύς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) που εγκαθίσταται ετησίως ξεπερνά την αθροιστική νέα ισχύ σταθμών που καίνε άνθρακα, φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί από δω και πέρα, ανεξάρτητα από συγκυριακά πολιτικά γεγονότα ή /και πισωγυρίσματα, κυρίως επειδή το κόστος αρκετών τεχνολογιών ΑΠΕ συναγωνίζεται ήδη αυτό των ορυκτών καυσίμων. Ναι, σε περίπτωση που δεν το έχετε αντιληφθεί ήδη, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με νέους φωτοβολταϊκούς ή αιολικούς σταθμούς κοστίζει πλέον λιγότερο απ' ότι με ένα σύγχρονο ανθρακικό (ή αντίστοιχα λιγνιτικό για τα ελληνικά δεδομένα) σταθμό.
Κι ενώ η διεθνής κοινότητα ορθώνει το ανάστημά της απέναντι στην αφροσύνη του Trump, διαλαλώντας ότι θα υπερασπιστεί στο γράμμα και το πνεύμα της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα, ήρθε η ανακοίνωση της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ να ταράξει τα νερά! Μούφα και συνωμοσία η κλιματική αλλαγή και μάγκας ο Trump που την ξεσκέπασε. Μωραίνει κύριος ον βούλεται απολέσαι...
*Ο κ. Ψωμάς είναι σύμβουλος θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος.
