Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ ήδη αποτελεί αντικείμενο μελέτης σε τμήματα πολιτικών επιστημών. Η Νομική Σχολή του Χάρβαρντ κατέταξε την ομάδα Τσίπρα στην πρώτη θέση της λίστας για την χειρότερη διαπραγμάτευση του 2015! Ακολουθούν από ό τι ξέρω και άλλα πανεπιστήμια, εκτός βέβαια από τα δικά μας, τα οποία φημίζονται για τον ιδεολογικό «σουρεαλισμό» των πολιτικών επιστημόνων που διαθέτουν…
Μετά όμως την ψηφοφορία της Κυριακής, για τα νέα μέτρα, θεώρησα βέβαιο ότι πρόκειται για ένα αντικείμενο που θα απασχολήσει και την ψυχανάλυση. Κι αυτό γιατί οι βουλευτές της συναρπαστικής συμπαράταξης Συριζανέλ, όχι μόνο δεν ντρέπονται αλλά δικαιολογούν με απόλυτο και επιθετικό τρόπο τις αντιφάσεις τους! Η πιο περιεκτική φράση που συμπυκνώνει πέρα για πέρα, το φαινόμενο είναι η ανεπανάληπτη ρήση της υπουργού Θεανώς Φωτίου σε τηλεοπτική εκπομπή πριν από έναν μήνα: «Μα καλά, απατεώνες είμαστε;». Αλλά και το βράδυ της Κυριακής, έβλεπες παντού πρόσωπα τα οποία έλαμπαν από σιγουριά και αυτοπεποίθηση.
Προσπαθώντας να προσεγγίσω το φαινόμενο με τις ερασιτεχνικές γνώσεις ψυχολογίας που έχω, ερμήνευσα τα εξής: οι βουλευτές των Συριζανέλ ακολουθούν τους ψυχολογικούς μηχανισμούς άμυνας του «Εγώ». Πρόκειται για ασυνείδητους τρόπους συμπεριφοράς, τους οποίους χρησιμοποιεί το άτομο για να μειώσει το άγχος που βιώνει. Η χρήση των μηχανισμών άμυνας είναι μία φυσιολογική διαδικασία και πολλές φορές, γίνεται ο αποκλειστικός τρόπος αντιμετώπισης κάθε προβλήματος που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Να λοιπόν οι κυριότεροι μηχανισμοί άμυνας δια μέσου των οποίων προσπαθούν να επιβιώσουν οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ:
Απώθηση. Οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες και τα «θέλω» ενός ατόμου απωθούνται στο ασυνείδητο διότι αν έρθουν στο συνειδητό του, του προκαλούν άγχος. Ας πούμε, για τον βουλευτή Μιχελογιαννάκη, ο ιδεατός κόσμος του προσωπικού του λαϊκισμού κλειδώνεται στο ασυνείδητο και πλέον δεν θέλει να τον θυμάται. Αρκείται μόνο σε ένα εξωραϊσμένο παρόν…
Εκλογίκευση. Το άτομο βρίσκει λογικοφανείς δικαιολογίες για να καλύψει μία αποτυχία του. Το καλύτερο παράδειγμα της εκλογίκευσης το βρίσκουμε στον μύθο του Αισώπου «Η αλεπού και τα σταφύλια». Κάθε λοιπόν γκάφα και εξευτελισμός προσαρμόζονται στην λογική της «διαπραγμάτευσης»!
Προβολή. Ο πάσχων στην προσπάθεια του να αντιμετωπίσει τις απαράδεκτες τάσεις του, προβάλλει τον θεωρητικό κώδικα αξιών του στους άλλους, για να αποφύγει τις τύψεις του. Η Θεανώ Φωτίου με το να ρωτάει αν είναι απατεώνες, πιστεύει ότι απαλλάσσεται της απάτης!
Άρνηση. Η μη αποδοχή των πραγματικών γεγονότων και καταστάσεων. Συνήθως είναι συχνός μηχανισμός σε κατάστασης πένθους ή απώλειας. Εδώ βρίσκεται και η αποθέωση της σύγχρονης αριστερής συνείδησης: η άρνηση της καπιταλιστικής πραγματικότητας και της αστικής δημοκρατίας. Οι σύντροφοι αποδεκατίζονται ο ένας μετά τον άλλον από την τραγική τους αφέλεια αλλά ο πονηρός σύντροφος πατάει στα πτώματά τους και αρνείται την απώλειά τους.
Ταύτιση. Το άτομο υιοθετεί τρόπους συμπεριφοράς κάποιου άλλου προσώπου για να καλύψει τη δική του ανεπάρκεια. Ο μηχανισμός αυτός χρησιμοποιείται και από τα παιδιά για την ανάπτυξη της προσωπικότητας τους, με την επιτυχή τους ταύτιση με το γονέα του ίδιου φύλου. Ο Κατρούγκαλος συνεχίζει να επικαλείται τον Μαρξισμό για να σκιαγραφήσει έντεχνα και επίμονα την μάσκα του!
Παλινδρόμηση. Η υιοθέτηση τρόπων συμπεριφοράς που παραπέμπουν σε μικρότερη ηλικία, άρα και πιο ασφαλή. Εδώ είναι το «ηθικό πλεονέκτημα» του αγνού παιδιού το οποίο, όσο και να βουτηχτεί στην κόπρο του καπιταλισμού, ποτέ δεν θα χάσει την τρυφερή καρδιά που χτυπάει στα αριστερά του στήθια.
Και τέλος, η Υπεραναπλήρωση. Το άτομο προσπαθεί να κρύψει τα κοινωνικώς «απαράδεκτα συναισθήματα» του, υιοθετώντας διαμετρικά αντίθετες συμπεριφορές, τις οποίες υποστηρίζει με πάθος και φανατισμό. Η καλύτερη άμυνα για τον Συριζαίο, είναι η επίθεση. Μπορεί να καταλήξει να ψηφίσει κάποτε και εκατό χιλιάδες απολύσεις στο Δημόσιο αλλά θα λέει ότι το έκανε επειδή δεν ήταν ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ!
Έτσι λοιπόν, ξεδιπλώνεται το αριστερό αφήγημα, μέσα από μία ιδιόμορφη δραματοποίηση του πολιτικού σκηνικού. Απολαμβάνουμε όλοι έναν ιδιότυπο σουρεαλισμό, από ανθρώπους που κινούνται μεταξύ ψεύδους και αυταπάτης – το είπε ξεκάθαρα ο Αλέξης Τσίπρας στη βουλή- εδραιώνοντας ένα καθεστώς στο ελληνικό κράτος.
Είναι πολιτικά όντα που εξέθρεψε το παλιό καθεστώς της Μεταπολίτευσης και ξέφυγαν, όπως ήταν φυσικό, από τον έλεγχό του. Ας υπομείνουμε τώρα, τις ψυχαναλυτικές τους «ασυμμετρίες» κι ας ευχηθούμε να ξεσκεπάσουν με τον ξέφρενο αμοραλισμό τους, όλα τα ταπεινά ένστικτα και τους παραλογισμούς της ελληνικής κοινωνίας…
