Της Νίκης Τζαβέλα*
Η αξιοποίηση του υπάρχοντος ανθρώπινου δυναμικού, είναι βασική και απαραίτητη ικανότητα για έναν επιτυχημένο διαχειριστή. Στον ιδιωτικό τομέα, υπάρχει η ευελιξία αναδιάρθρωσης του δυναμικού σου. Στον δημόσιο τομέα, κατά την άποψη μου, πρέπει να δουλέψεις με το υπάρχον προσωπικό. 
Την περασμένη εβδομάδα, σε μια συνάντηση που είχα με σημαντικό στέλεχος αλλοδαπής ομάδας που εποπτεύει την χώρα μας, μου υπέδειξε: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα διακυβέρνησης της χώρας σας, είναι το δυναμικό της δημόσιας διοίκησης».
Μπορεί. Γιατί, ίσως το πρόβλημα να είναι και το άπειρο πολιτικό μας δυναμικό, που καλείται να διοικήσει τα διάφορα Υπουργεία. Και δεν αναφέρομαι μόνον στους άχρηστους τωρινούς κυβερνώντες. Διαχρονικά, Υπουργοί και άλλοι δημόσιοι αξιωματούχοι, δεν μπαίνουν στον κόπο να αξιοποιήσουν τους δημοσίους υπάλληλους που έχουν στην διάθεσή τους. Από το 1981, που το ΠΑΣΟΚ εισήγαγε τον – αμερικανικό - θεσμό των ειδικών συμβούλων, παραμερίστηκαν οι δημόσιοι υπάλληλοι και «εξειδικευμένοι» αλεξιπτωτιστές υποκατέστησαν την νομότυπη ιεραρχία των Δημοσίων φορέων, δημιουργώντας παράλληλη διοίκηση.
Συνήθως, οι «εξειδικευμένοι» αλεξιπτωτιστές, είναι η παρέα του προϊσταμένου πολιτικού προσώπου. Είναι δε τόσο εξειδικευμένοι, όσο και ο πολιτικός τους αρχηγός, ο οποίος με αφάνταστη ευκολία, μπορεί να μεταπηδά από το ένα Υπουργείο στο άλλο, ως φωτεινός παντογνώστης.
Είναι καιρός να απενοχοποιήσουμε – εν μέρει – τους δημοσίους υπάλληλους, για την κακή λειτουργία του Ελληνικού Δημοσίου. Ο τομέας αυτός, διαθέτει και ικανούς και ευσυνείδητους υπαλλήλους, οι οποίοι ξέρουν καλά το αντικείμενο τους, - και το πιο σημαντικό – μπορούν και το εντάσσουν στο ευρύτερο πλαίσιο της λειτουργίας του Δημοσίου τομέα.
Αρκεί ο πολιτικός προϊστάμενος να ξεπεράσει τα κομματικά και ιδεοληπτικά του σύνδρομα, την προσωπική του ανασφάλεια (ως μη γνώστης του αντικειμένου), και τα διαχρονικά στερεότυπα περί αναποτελεσματικότητας του Δημοσίου. Μετά λόγου γνώσεως, σας λέω ότι δεν υπάρχει δημόσιος υπάλληλος που θα αρνηθεί την υπεύθυνη συνδρομή του για την επιτυχή λειτουργία του τομέα που εργάζεται, όταν του ζητηθεί. Αρκεί να εμπνέει αξιοκρατική ασφάλεια ο πολιτικός προϊστάμενος.
Στην παρούσα συγκυρία, οι κυβερνώντες ας διαφυλάττουν από μνημονιακά δεινά το δημόσιο. Αυτό οφείλεται στην κρατικίστικη ιδεοληψία τους. Στην πραγματικότητα, οι υπάλληλοι έχουν παροπλιστεί, γιατί οι δημόσιοι αξιωματούχοι τους θεωρούν υπονομευτές του ανύπαρκτου προγράμματός τους. Οι τωρινοί μας σωτήρες, επέκτειναν το σύστημα της παράλληλης Δημόσιας Διοίκησης, αυξάνοντας τον αριθμό των παρατρεχάμενων συμβούλων, αλλά προσθέτοντας και μνημονιακές πινελιές. Αλλοδαπά κλιμάκια έχουν υποκαταστήσει τους Έλληνες δημοσίους υπαλλήλους. Έτσι, οι κυβερνώντες εκτελούν προγράμματα για την χώρα, που είναι μη ελληνικής ιδιοκτησίας – μη ελληνικής πραγματικότητας. Και η φράση κλειδί για το μέλλον και τις αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα είναι: Πρόγραμμα ελληνικής ιδιοκτησίας. Και σε αυτό το εγχείρημα, είναι σημαντικός ο ρόλος των υπαλλήλων του ελληνικού Δημοσίου.
Καταλήγουμε, λοιπόν, ότι, σε μια επιλογή πολιτικών στελεχών, πρέπει να παίζει σημαντικό ρόλο η ικανότητα άσκησης διοίκησης. Έχουμε δει πρωτοκλασάτους πολιτικούς, να αποτυγχάνουν παταγωδώς σε Υπουργεία, ακόμη και όταν ήξεραν το αντικείμενο του Υπουργείου. Δεν είχαν όμως διοικητική εμπειρία, με αποτέλεσμα να τους καταβροχθίσει ο Μινώταυρος του Δημοσίου. Το ίδιο έχει συμβεί – και συμβαίνει – με άριστους τεχνοκράτες και εξαιρετικούς ακαδημαϊκούς. Εκεί και αν έχουμε μεγαλειώδεις ήττες!
Αρκετοί δε, από αυτούς, χρέωσαν την αποτυχία τους στον κρατικό μηχανισμό: «Με τί προσωπικό να δουλέψεις;» Το πρόβλημα δεν είναι το προσωπικό. Το πρόβλημα είναι οι δαιδαλώδεις διαδικασίες, των οποίων η κατάργηση και ο εκσυγχρονισμός, είναι καθαρά, δουλειά του Υπουργού. Είχα παρακολουθήσει μια υπόθεση κρατικού λειτουργού, που κατηγορείτο για κακοδιαχείριση κονδυλίων του Υπουργείου του. Υπερασπιζόμενος τον εαυτό του επαναλάμβανε: «Μα δεν υπήρχε θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης αυτών των κονδυλίων»!!! Αφού δεν υπήρχε ο σχετικός νόμος, καλό θα ήταν – πριν αρχίσει να υπογράφει τα κονδύλια – να είχε φροντίσει να τον φτιάξει. Δύο, τρεις έμπειροι υπάλληλοι του Υπουργείου του, θα τον είχαν ετοιμάσει σε μισή μέρα, ώστε να είναι νόμιμες οι πράξεις του.
Στην κατάσταση που είναι η χώρα δεν έχουμε την πολυτέλεια μαθήτευσης των κυβερνητικών στελεχών. Καμία τέτοια πολυτέλεια! Και οι φιλοδοξούντες να κυβερνούν και να κυβερνήσουν, θα πρέπει ο καθένας, με αίσθημα εθνικής ευθύνης, να αποδεχθεί την ικανότητα ή μη ικανότητα του, να τα βγάλει πέρα για αποτελεσματική άσκηση καθηκόντων, στην σημερινή συγκυρία. Ακούστε με, το θέμα δεν είναι πως πας σε μια θέση. Το πώς φεύγεις σε ακολουθεί μια ζωή...
Διαπιστώνουμε όλοι σήμερα, ότι η κυβέρνηση στο σύνολο της, διαπράττει εγκληματικά σφάλματα εις βάρος των πολιτών και της πατρίδας. Δεν είναι μόνον ιδεοληπτικοί και άπειροι. Η ζωή τους όλη ήταν μια αέναη ακινησία: «Βλέποντας και κάνοντας», «ό,τι πάει και ό,τι έρθει», «όσο το τραβήξουμε» – «και τι έγινε;» Αυτό, στην εφαρμογή του στην Δημόσια Διοίκηση, καταλήγει σε ακυβερνησία.
Την ίδια αναποτελεσματικότητα κινδυνεύουν να επιδείξουν και επόμενες κυβερνήσεις, με την επιλογή δημοσίων αξιωματούχων που θα είναι ανίκανοι να κινητοποιήσουν το έμπειρο δυναμικό της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης. Για την ανάταση της χώρας, πρέπει να κινητοποιηθούν και οι δυνάμεις των κρατικών μας υπαλλήλων. Οι παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη μιας χώρας, είναι οι υποδομές, τα κεφάλαια και το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Μέσα στις υποδομές, συμπεριλαμβάνεται και η δημόσια διοίκηση. Η αξιοποίηση της, είναι βασική προϋπόθεση για την έξοδο από την κρίση, και για την ελληνικότητα εθνικού προγράμματος ανάπτυξης, τόσο στον σχεδιασμό, όσο και στην πολυζητούμενη εφαρμογή του. Είναι σαφώς, ταχύτερο και αποτελεσματικότερο να γίνεται πολύ προσεκτική επιλογή, έμπειρης πολιτικής ηγεσίας, από το να προσπαθούμε δεκαετίες να αλλάξουμε την Δημόσια Διοίκηση.
Διαφορετικά, αυτός ο Μινώταυρος, το ελληνικό Δημόσιο, θα συνεχίζει να καταβροχθίζει πολιτικούς, Κυβερνήσεις, μεταρρυθμίσεις, πρόοδο και ανάπτυξη...
* Η κα Νίκη Τζαβέλα είναι πρώην Ευρωβουλευτής
