Καθώς η έκρηξη τιμών πλήττει τα εισοδήματα, το Κρεμλίνο ενισχύει όλο και πιο πολύ τα εθνικιστικά, αντιευρωπαϊκά και ακροδεξιά κόμματα και κινήματα στην Ευρώπη με πρώτο στόχο τη διάσπαση της ευρωπαϊκής ενότητας απέναντι στην υποστήριξη προς Ουκρανία. Στόχος, ο χειμώνας της ακρίβειας να μετασχηματίζεται σε χειμώνα της οργής. Ο κύριος όμως και στρατηγικός στόχος του Πούτιν, είναι η παράλυση της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τονίζει ο Γιώργος Παγουλάτος. Στόχευση που για να επιτευχθεί απαιτεί κι άλλες ευρωπαϊκές κυβέρνησης με ατζέντα παρόμοια του Ορμπαν, όπως λέει ο γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Στην Γερμανία είδαμε χθες τις πρώτες διαδηλώσεις κατά της ενεργειακής ακρίβειας, μερικές ημέρες μετά τη συγκέντρωση στην Πράγα όπου ακροδεξιές και ακροαριστερές πολιτικές ομάδες διαδήλωσαν από κοινού, καλώντας την κυβέρνηση της Τσεχίας να «ουδετεροποιηθεί» στον πόλεμο και να κλείσει απευθείας συμβόλαια με τη Gazprom, όπως έκανε ο Ορμπάν. Φοβάστε ότι τα κινήματα αμφισβήτησης της ευρωπαϊκής στρατηγικής θα εξαπλωθούν ;
Είναι σαφές ότι η Ευρώπη έχει μπροστά της ένα χειμώνα ενεργειακής κρίσης, πληθωρισμού και οικονομικής επιβράδυνσης που μπορεί να εξελιχθεί σε ύφεση, δηλαδή σε ένα μείγμα στασιμοπληθωρισμού, ο οποίος οδηγείται από την τεράστια αύξηση των τιμών της ενέργειας. Το ερώτημα είναι κατά πόσο ο χειμώνας της ακρίβειας θα μετασχηματιστεί και σε χειμώνα της οργής.
Πόσο κοντά είμαστε σε αυτό;
Καθώς η έκρηξη τιμών πλήττει τα πραγματικά εισοδήματα με ιδιαίτερη επίπτωση στα χαμηλότερα στρώματα, υπάρχουν οι προϋποθέσεις για κοινωνικές εντάσεις και εδώ μπαίνει η πολιτική διάσταση. Η υφέρπουσα ατμόσφαιρα ενισχύει τα αντισυστημικά κόμματα και την Ακροδεξιά, η οποία σημειώνει άνοδο στην Γαλλία, την Ιταλία και αλλού. Γνωρίζουμε ότι η Ρωσία του Πούτιν ενισχύει όλο και περισσότερο, με κάθε τρόπο, τα εθνικιστικά, αντιευρωπαϊκά και ακροδεξιά κινήματα και κόμματα στην Ευρώπη. Το καθεστώς Πούτιν αποσκοπεί σε μια οξεία κοινωνική και πολιτική κρίση στην Ευρώπη σε έναν ευρωπαϊκό χειμώνα της οργής.
Ο ένας επομένως κίνδυνος είναι η άνοδος των αντιευρωπαϊκών και ακραίων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη, ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει στη διάσπαση της ευρωπαϊκής ενότητας απέναντι στη Ρωσία και στην υποστήριξη που παρέχουν οι 27 στην Ουκρανία.
Μπορεί να πολλαπλασιαστούν τα ευρωπαϊκά κινήματα και κόμματα που θα ζητούν από τις κυβερνήσεις τους «συνθηκολόγηση» κατά της Ρωσίας;
Υπάρχουν ήδη πολιτικές δυνάμεις οι οποίες ζητούν χαλάρωση των μέτρων απέναντι στην Μόσχα και αποδυνάμωση της υποστήριξης στην Ουκρανία. Το κατά πόσο αυτό θα φτάσει να συνιστά ένα αίτημα για «συνθηκολόγηση» της Ευρώπης θα εξαρτηθεί από την οξύτητα των κοινωνικών αντιδράσεων εντός ΕΕ, ωστόσο υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις, κυρίως στα άκρα της Δεξιάς αλλά όχι μόνο, που διαφωνούν ευθέως με την απόφαση των κυβερνήσεων τους να στηριχθεί η Ουκρανία.
Η παράλυση της ίδιας της ΕΕ είναι απώτερος στρατηγικός στόχος του Πούτιν. Στόχευση που για να επιτευχθεί δεν απαιτεί μόνο ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις, αλλά και ευρωπαϊκές κυβερνήσεις με ατζέντα, παρόμοια με εκείνη του Ορμπάν. Είναι η πιο φιλόδοξη στόχευση του Πούτιν για άμεση υπονόμευση της ευρωπαϊκής ενότητας, οδηγώντας ακόμη και σε παράλυση τις κοινές ευρωπαϊκές αποφάσεις. Σε συγκυρίες τέτοιας οξείας οικονομικής κρίσης που απειλεί να εξελιχθεί σε κοινωνική εκρηκτικότητα, είναι πολύ σημαντική, η διαφύλαξη της πολιτικής σταθερότητας.
Έχει τρόπους η Ευρώπη να ανακόψει αυτό το κύμα αγανάκτησης και οργής ;
Είναι ο πιο δύσκολος οικονομικά και πολιτικά χειμώνας για την Ευρώπη εδώ και δεκαετίες. Το σκηνικό θυμίζει εκείνο της δεκαετίας του '70, όπου είχαμε ξανά ενεργειακή κρίση και στάσιμο πληθωρισμό, αλλά με ένα κοινωνικό - πολιτικό μείγμα σήμερα πολύ χειρότερο. Τότε δεν υπήρχαν τόσο ισχυρά οργανωμένες και συντεταγμένες ακραίες πολιτικές δυνάμεις. Υπήρχε ακόμη μια φιλοευρωπαϊκή συναίνεση στις ευρωπαϊκές χώρες, η κεντροδεξιά και η κεντροαριστερά εναλλάσσονταν στις κυβερνήσεις, όταν σήμερα έχουμε την εθνικιστική ακροδεξιά ante portas και πολύ μεγαλύτερες ανισότητες στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών κοινωνιών.
Η απάντηση επομένως στο ερώτημά σας αν έχει τρόπους η Ευρώπη να υψώσει αναχώματα και «πόσο κοντά είμαστε σε ένα χειμώνα της οργής» εξαρτάται από το πόσο άμεση και αποτελεσματική θα είναι η αντίδραση των κυβερνήσεων και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις ανεξέλεγκτες αυξήσεις. Η ΕΕ έχει ένα (επιτέλους) σχέδιο της Κομισιόν που θα συζητήσουν οι υπουργοί Ενέργειας, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να έχει αποτελέσματα, αλλά θα το δούμε στην πορεία. Ευτυχώς τουλάχιστον, η ανεργία στην Ευρωζώνη βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα και κινείται στο 6,6% το χαμηλότερο επί πολλές δεκαετίες. Σκεφτείτε πόσο εκρηκτικό θα ήταν το μείγμα αν μαζί με όλα τα άλλα, είχαμε και υψηλά ποσοστά ανεργίας.
*Ο Γιώργος Παγουλάτος είναι Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας και Γενικός Διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ
