Του Φάνη Ουγγρίνη*
Έχουμε μια κυβέρνηση κολλημένη στον τοίχο, κατά τα φαινόμενα ανίκανη να καλύψει την ευρεία δημοσκοπική διαφορά της από την αξιωματική αντιπολίτευση. Δύο απανωτά συλλαλητήρια για το Σκοπιανό έχουν θέσει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξή της, ενώ αναμένεται και δίωξη του εθνικιστή εταίρου της για την υπόθεση των σαουδαραβικών πυρομαχικών. Και τότε, βολικότατα, η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου στέλνει εσπευσμένα στην Βουλή μια δικογραφία αφορώσα την υπόθεση Novartis, μια έρευνα που ξεκίνησε στις ΗΠΑ πρίν ενάμιση χρόνο, εξαιτίας της οποίας έγιναν έφοδοι σε σπίτια στελεχών της εταιρίας πριν ένα χρόνο. Τον περασμένο Νοέμβριο είχε ξεκινήσει συλλογή καταθέσεων (με την τελευταία να έχει ληφθεί την Κυριακή του συλλαλητηρίου στην Αθήνα) οι οποίες περιέχουν αόριστες αναφορές σε πρόσωπα και ποσά, βασισμένες σε προσωπικούς διαλόγους χωρίς μάρτυρες, και σε ατομικές εκτιμήσεις. Η εισαγγελία δεν έχει ασκήσει δίωξη για ενεργητική δωροδοκία στον εμπλεκόμενο -σύμφωνα με τις καταθέσεις- αντιπρόεδρο της Novartis, ενώ προφανώς δεν έχει ανακαλύψει στοιχεία για χρηματικές κινήσεις, δεδομένου ότι δεν υπάρχει οτιδήποτε σχετικό μέσα στη δικογραφία. Όλα τα παραπάνω είναι φυσικά ανησυχητικά, καθώς μυρίζουν αντιδημοκρατική παρέμβαση στη Δικαιοσύνη. Πριν από αυτό όμως, η όλη υπόθεση είναι καταφανώς γελοία όσον αφορά την τεκμηρίωση της.
Δεν θα σχολιάσω τον ρόλο της πρώην προέδρου του Αρείου Πάγου ως συμβούλου του πρωθυπουργού επί δικαστικών θεμάτων. Δε θα σχολιάσω την άποψη της παραπομπής Πικραμένου ως έμμεσης απειλής προς τα μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας. Δε θα σχολιάσω τη συλλογιστική που υπαγορεύει ότι η εν λόγω πρωτοβουλία παροχής καθεστώτος προστατευόμενου μάρτυρα (διάταξη που αφορά εγκληματικές οργανώσεις) ήταν παράνομη. Και φυσικά δε θα σχολιάσω το περιεχόμενο μιας δικογραφίας, όπου παραδόξως μένουν στο απυρόβλητο πολιτικά πρόσωπα θεωρούμενα ως φιλικά διακείμενα απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ, οι δε μάρτυρες εκφέρουν αυθαίρετες απόψεις περί παραπλανημένων πρώην πρωθυπουργών. Όλα αυτά θα τα κρίνει το δικαστικό συμβούλιο, και θα πράξει ανάλογα, με την ελπίδα ότι θα διασώσει το τρωθέν κύρος των ανώτατων δικαστηρίων.
Ένα σχόλιο όμως θα κάνω. Τίποτα από όλα αυτά δεν θα συνέβαινε αν δεν υπήρχαν οι προβλέψεις του Νόμου περί ευθύνης Υπουργών. Οι προεξάρχοντες της εκτελεστικής εξουσίας τυγχάνουν μίας ιδιότυπης ασυλίας, ενώ ταυτόχρονα είναι και έρμαια κυβερνήσεων χωρίς ηθικούς φραγμούς. Για τους πολιτικούς, οι χρόνοι παραγραφής είναι προκλητικά σύντομοι, σε αντίθεση με όσα προβλέπονται για το πόπολο, για το οποίο ισχύει εικοσαετής παραγραφή των κακουργημάτων. Από την άλλη, οι πολιτικοί κινδυνεύουν να στιγματιστούν ως αδίστακτοι καταχραστές απλώς και μόνο εξαιτίας ενδείξεων, χωρίς πρόσθετα ουσιαστικά στοιχεία. Με άλλα λόγια, όπως εμφανίζεται να δομείται το κατηγορητήριο της υπόθεσης Novartis κανείς δε θα πάει φυλακή (το ξέπλυμα μαύρου χρήματος δεν έχει μεν παραγραφεί, όμως δεν έχουν προκύψει και οποιαδήποτε σοβαρά επιβαρυντικά στοιχεία), μα οι πολιτικές σταδιοδρομίες κάποιων θα πληγούν πιθανώς ανεπανόρθωτα, μαζί με την υστεροφημία τους.
Ο νόμος περί ευθύνης υπουργών (άρθρο 86 του Συντάγματος) δεν πρέπει απλώς να αλλάξει, μα να καταργηθεί απολύτως. Το ότι με διάφορες μορφές υφίσταται από τον 19ο αιώνα δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, είναι ένα απομεινάρι παλιότερων εποχών, αντίστοιχο του Πανεπιστημιακού Ασύλου. Η ίδια η ύπαρξη του αποτελεί αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, καθώς εύκολα συμπεραίνεται ότι έχει συνταχθεί ως προστασία από υποκινούμενες συγκεκαλυμμένες πολιτικές διώξεις. Οι πολιτικοί που διαχειρίζονται Δημόσιο χρήμα επιβάλλεται να ελέγχονται αλλά και να προστατεύονται όπως κάθε Έλληνας πολίτης, και τα ίδια να ισχύουν για τους επιτελείς τους και τους νομικούς συμβούλους τους. Στο επιχείρημα ότι θα πρέπει να χαίρουν ειδικής νομικής προστασίας λόγω του δαιδαλώδους χαρακτήρα της κείμενης νομοθεσίας, η εύκολη απάντηση είναι πως οφείλουν στην κοινωνία να κατεδαφίσουν αυτό τον θεσμικό λαβύρινθο. Και φυσικά, από κοινού με τους δικαστικούς, να χτίσουν ένα νέο σύστημα ταχείας και ακριβούς απόδοσης δικαίου τόσο καλοφτιαγμένο, που δεν θα επιτρέπει ουδεμία αμφισβήτηση για την ακεραιότητα του.
Ο Μητσοτάκης, προς τιμήν του, σε ανύποπτο χρόνο του είχε εκφράσει ρητά την επιθυμία του για ριζική ανανέωση αυτού του τόσο προβληματικού καθεστώτος, σε επίπεδο Συνταγματικής αναθεώρησης και εκτελεστικού νόμου. Ο Τσίπρας όμως περί άλλων τυρβάζει. Ο Νόμος περί ευθύνης Υπουργών του προσφέρει την δυνατότητα να διασύρει τους πλέον επικίνδυνους πολιτικούς αντιπάλους του, ενώ ταυτόχρονα τους κατηγορεί ότι έστησαν ένα νομικό κατασκεύασμα με σκοπό να καλύψουν τα νώτα τους. Χρησιμοποιεί την αυτοπροστασία της τάξης των επαγγελματιών πολιτικών ως όπλο εναντίον της. Όταν (και αν) οι αστικές δυνάμεις επιστρέψουν στην διακυβέρνηση, ελπίζω να έχουν πάρει το μάθημά τους.
* Ο κ. Φάνης Ουγγρίνης είναι επιχειρηματίας.
