Λίγες ερωτικές ιστορίες σε ολόκληρο τον Κόσμο και στην Ιστορία έχουν το δράμα της αγάπης μεταξύ αυτοκράτορα Αδριανού και Αντίνοου. Ο πρώτος ερωτεύθηκε τον δεύτερο τόσο ώστε αν και ο νεαρός άφησε τον μάταιο τούτο κόσμο μόλις στα 19 του χρόνια, γέμισε την ρωμαϊκή αυτοκρατορία με αγάλματα και προτομές του.
Ο Αντίνοος, ο Ελληνας αγαπημένος του φιλέλληνα Αδριανού, γεννήθηκε στις 27 Νοεμβρίου του 111 μ.Χ. στη Βιθυνία. Κατά κάποιες εκδοχές, η οικογένειά του καταγόταν από τη Μαντίνεια της Πελοποννήσου. Ηταν μια ποιμενική οικογένεια που ζούσε στην Κλαυδιούπολη (σημερινό Μπολού Τουρκίας). Το 128, κατά τη διάρκεια περιοδείας του στη Μικρά Ασία, ο Αδριανός τον συνάντησε και τον ερωτεύθηκε σφόδρα, λόγω της εξαιρετικής ομορφιάς του. Ο αυτοκράτορας ήταν απογοητευμένος από τον γάμο του με τη Σαβίνα, αλλά προφανώς είχε και κάποια προτίμηση στο ανδρικό φύλο. Όπως και να έχει, έζησαν μαζί ελάχιστα, διότι τον νεαρό αγαπούσαν όμως και οι θεοί. Ετσι, «έσβησε» λίγο πριν κλείσει τα 19, στις 22 ή 24 Οκτωβρίου του 130.
Καθώς οι δύο εραστές ταξίδευαν κατά μήκος του Νείλου, ο Αντίνοος έπεσε στο ποτάμι και πνίγηκε. Λέγεται ότι σύμφωνα με προφητεία των μάγων της Αιγύπτου, ο αυτοκράτορας θα πέθαινε, εκτός αν κάποιος από τους αφοσιωμένους φίλους του πρόσφερε τη δική του ζωή στους χθόνιους θεούς, ως αντάλλαγμα. Ο Αντίνοος έδειξε την αφοσίωσή του, βρίσκοντας το θάνατο στα νερά του Νείλου με την πεποίθηση πως έτσι θα παραταθεί η ζωή του προστάτη του. Ο Αδριανός αρνήθηκε την εκδοχή αυτή, ένιωσε βαθιά απελπισμένος κι έκλαψε ασυγκράτητα το χαμό του συντρόφου του.
Προς τιμήν του έχτισε πόλη στο σημείο που πνίγηκε και την ονόμασε Αντινόου πόλιν ή Αντινούπολιν, ίδρυσε ναούς και καθιέρωσε αγώνες, τα Αντινόεια. O Αντίνοος λατρευόταν σαν θεός από την Αίγυπτο ως τη Γαλατία και μία ιδιαίτερη τάξη ιερέων φρόντιζε για τη λατρεία του, που διατηρήθηκε μέχρι τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Με την αναπαράσταση της μορφής του, που θεωρήθηκε πρότυπο νεανικού κάλλους, ασχολήθηκε επίμονα η γλυπτική.
Επειδή επρόκειτο για προσωπικότητα αντι-ηρωική, εισήγαγε ένα καινούργιο και σημαντικό στοιχείο στη ρωμαϊκή τέχνη. Από τις καλύτερες καλλιτεχνικές παραστάσεις του νεαρού με την άφθαστη ομορφιά είναι το άγαλμά του στο Καπιτώλιο, ο κολοσσιαίος ανδριάντας του στο Βατικανό, η παράσταση σε ανάγλυφο της Βίλα Αλμπάνι στη Ρώμη και ο λεγόμενος Αντίνοος του Φαρνέζε στη Νάπολη. Από τον ελληνικό χώρο, όπου είχε διαδοθεί αρκετά η λατρεία του, οι σημαντικότερες παραστάσεις του είναι μία μαρμάρινη προτομή από την Πάτρα, το γνωστό μαρμάρινο άγαλμά του στους Δελφούς κι ένα αιγυπτιόμορφο άγαλμά του στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Το τελευταίο έχει βρεθεί στο Ιερό των Αιγυπτίων Θεών, στη Μπρεξίζα.
Δεκαεννιά αιώνες μετά τον αποχωρισμό τους, ο Αδριανός και ο Αντίνοος συναντώνται πολλαπλώς στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Εκτός από την έκθεση για τον φιλέλληνα αυτοκράτορα, που λειτουργεί σε αίθουσα της μόνιμης έκθεσης, με τίτλο «Αδριανός και Αθήνα. Συνομιλώντας με έναν ιδεατό κόσμο», και όπου υπάρχουν πορτραίτα και του Αδριανού και του Αντίνοου, στην παρακείμενη αίθουσα 34, τη λεγόμενη «του βωμού» παρουσιάζεται ο Νέος της Μαντίνειας. Η παρουσίαση γίνεται στο πλαίσιο της επιτυχημένης δράσης του ΕΑΜ «Αθέατο Μουσείο» για την οποία ανασύρεται ένα έκθεμα από τις αποθήκες.
Ο Νέος της Μαντίνειας είναι ένα αριστουργηματικό άγαλμα νέου, που συνδυάζει την ηρωική γυμνότητα των εφήβων με τα χαρακτηριστικά του Αντίνοου. Εντοπίστηκε το 1886 στα περίχωρα της ομώνυμης αρχαίας πόλης και μεταφέρθηκε στις αποθήκες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Θα παραμείνει στο Αθέατο Μουσείο ως την Κυριακή 22 Ιουλίου. Αν και θυμίζει πολύ τον Αντίνοο, δεν είναι εκείνος Γιατί; Διότι τα αγάλματα έχουν τύπο, δεν αρκεί να ταιριάζει το σχήμα του προσώπου και η κόμμωση μόνο. Και ο αγαλματικός τύπος του κομψού γλυπτού, δεν παραπέμπει σε Αντίνοο, μόνο σε μίμησή του με τη χρήση των χαρακτηριστικών της νεανικής Ρώμης, της ομορφιάς κ.α.
Όπως έχει πει στο Liberal.gr η διευθύντρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Μαρία Λαγογιάννη, ο Αντίνοος, παρότι καταγόταν από τη Βιθυνία της Μικράς Ασίας, λατρευόταν ως επιχώριος θεός στην πελοποννησιακή πόλη. Σύμφωνα με κάποιους, οι πρόγονοί του κατάγονταν από εκεί. Μάλιστα, ο Αδριανός και ο Αντίνοος πήγαν στη Μαντίνεια μαζί.
Η έκθεσή του στο Αθέατο Μουσείο πλαισιώνει την περιοδική έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, που εγκαινιάστηκε στις 28 Νοεμβρίου 2017 και θα διαρκέσει για ένα έτος.
Από τον Μάιο ως τον Ιούλιο του 2018, οι αρχαιολόγοι του Μουσείου υποδέχονται τους επισκέπτες και κάνουν μαζί τους έναν μαγικό περίπατο στον κόσμο του Αδριανού και του Αντίνοου, από την Αθήνα ως τη Μαντίνεια της Αρκαδίας, ξεδιπλώνοντας την πνευματική αναγέννηση της ελληνικής παιδείας και τη δημιουργική νοσταλγία του παρελθόντος, στα χρόνια του φιλέλληνα αυτοκράτορα. ?
Ημερομηνίες παρουσιάσεων:
4 και 25 Μαΐου, 8 Ιουνίου και 6 Ιουλίου ημέρα Παρασκευή και 3 και 10 Ιουνίου, 15 και 22 Ιουλίου ημέρα Κυριακή. Ώρα έναρξης: 13.00.
Για την παρακολούθηση της παρουσίασης είναι απαραίτητη η προμήθεια εισιτηρίου και η δήλωση συμμετοχής κατά την προσέλευση. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
Τηλ. Επικοινωνίας: 213 214 4856, 2132144858, 2132144866, 2132144893
Αγγελική Κώττη
