Του Γιάννη Μαστρογεωργίου*
Με αφορμή την ανακοίνωση από το Γάλλο Πρόεδρο της στρατηγικής της Γαλλίας για την Τεχνητή Νοημοσύνη, παρουσιάζουμε τον παγκόσμιο χάρτη των στρατηγικών επιλογών των μεγάλων δυνάμεων απέναντι στο νέο «πετρέλαιο», την τεχνητή νοημοσύνη και τη χρήση της.
Ο ψυχρός πόλεμος είχε ως βασική συνιστώσα τον πόλεμο των άστρων. Τη μάχη για την κατάκτηση του διαστήματος και την πυρηνική υπεροπλία.
Ο νέος ψυχρός πόλεμος θα γίνει για τον έλεγχο της τεχνητής νοημοσύνης, ή πιο σωστά για την πιο γρήγορη εκμετάλλευση των άπειρων δυνατοτήτων που παρέχει η καλπάζουσα ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και των εφαρμογών της.
Ενθυμούμενοι κάποια από τα τελευταία λόγια του Στίβεν Χώκινγκ ότι «η τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί να εξελιχθεί στο μεγαλύτερο γεγονός στην ιστορία της ανθρωπότητας, για το καλό ή για το χειρότερο», παρακολουθούμε τον αγώνα αντοχής που έχει ήδη ξεκινήσει ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις με στόχο τον έλεγχο, την αποκάλυψη των δυνατοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης.
ΗΠΑ, ΕΕ, Κίνα, μαζί με μία ομάδα χωρών έχουν ήδη αρχίσει να εκπονούν σχέδια ανάπτυξης και μελέτης της τεχνητής νοημοσύνης.
Το οικονομικό μέγεθος της τεχνητής νοημοσύνης
Όπως ο ηλεκτρισμός και ο ατμός, έτσι και η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει το σύνολο της καθημερινότητας.
Πρόσφατες μελέτες ανεβάζουν στο 20% το ποσοστό της παγκόσμιας παραγωγής που θα εκτελείται από έξυπνες μηχανές, έως το 2020. Τα bots (αυτοματοποιημένες συνομιλίες εξυπηρέτησης), θα αποτελούν το 85% της διάδρασης των πελατών με τις επιχειρήσεις.1
Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, η υιοθέτηση τεχνητής νοημοσύνης από ένα ευρύ φάσμα επιχειρήσεων και οικονομικών δραστηριοτήτων θα προσέφερε κέρδη 6,4 δισεκ. ευρώ το 2016 και αναμένεται έως το 2020 να ξεπεράσει τα 37 δισεκ. ευρώ.2
Συνολικά η τεχνητή νοημοσύνη εκτιμάται ότι θα προσθέσει 12,8 τρισεκ. Ευρώ στην παγκόσμια οικονομία έως το 2030, ήτοι μία αύξηση 14% στο παγκόσμιο ΑΕΠ.3
Υπολογίζεται επίσης, ότι 7,4 τρισεκ. Ευρώ θα προέλθουν από τη ζήτηση νέων προϊόντων και άλλα 5,4 τρισεκ. Ευρώ από την αύξηση της παραγωγικότητας που θα επιφέρει η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Η αύξηση αυτή εκτιμάται σε 40% έως το 2035!4
Η επένδυση σε υποδομές τεχνητής νοημοσύνης παγκοσμίως ακολουθεί πλέον φρενήρεις ρυθμούς. Τα κεφάλαια που έχουν επενδυθεί από το 2012 έως το 2017 παρουσίασαν αύξηση της τάξεως του 85%. 5
Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός για την τεχνητή νοημοσύνη
Κυβερνήσεις μαζί με επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν ήδη αρχίσει να εκπονούν και να ξετυλίγουν τα σχέδια τους για μία ολοκληρωμένη στρατηγική ως προς τη χρήση και την ανακάλυψη των δυνατοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης.
Από την Κίνα6 στη Σιγκαπούρη, 7 την Ιαπωνία 8 και τη Νότιο Κορέα, 9 οι χώρες της Ασίας φαίνεται να έχουν ανοίξει το βήμα τους σε αυτό τον αγώνα.
Η Κίνα με τη στρατηγική της θέλει να γίνει ο παγκόσμιος ηγέτης στην τεχνητή νοημοσύνη έως το 2030. Στις 14 Δεκεμβρίου 2017 η Κινεζική Κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα λεπτομερές τριετές σχέδιο με συγκεκριμένους στόχους έως το 2020, όπως η μαζική παραγωγή νευρωνικών δικτύων που είναι απαραίτητα για την τεχνητή νοημοσύνη. 10
Παράλληλα, ο Καναδάς 11 και οι ΗΠΑ 12 έχουν ήδη αναπτύξει τη δική τους στρατηγική. Ο Καναδάς από τη δική του σκοπιά αναζητά να αναπτύξει θύλακες πρωτοπορίας ως προς την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, τα θέματα ηθικής και τεχνητής νοημοσύνης, πολιτικής διαχείρισης και θεσμικής ρύθμισης της τεχνητής νοημοσύνης.
Οι ΗΠΑ από τη δική τους οπτική εστιάζουν στην ανάγκη μακροχρόνιας έρευνας πάνω στην τεχνητή νοημοσύνη, αλλά δεν θεωρούν ότι ο ρόλος του Κράτους στον έλεγχο της τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να είναι πρωτεύον.
Στην Ευρώπη έως τώρα μόνο η Γαλλία, η Φινλανδία και η Μεγάλη Βρετανία, έχουν ήδη εκπονήσει στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη.
Η γαλλική Κυβέρνηση πρόσφατα ανακοίνωσε την έναρξη της δικής της task force ( Η αποστολή Villani) και το ποσό των 2 δισεκ. Ευρώ που θα τη συνοδέψει.
Η γαλλική πρωτοβουλία περιλαμβάνει μέτρα ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και μέτρα για την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων. 13
Παγκόσμιος ανταγωνισμός και ΕΕ
Η Ευρώπη βρίσκεται ανάμεσα σε δύο προκλήσεις. Μία εσωτερική και μία εξωτερική.
Η εσωτερική πρόκληση έχει να κάνει με το ρυθμό εισαγωγής τεχνητής νοημοσύνης στις επιχειρήσεις και την οικονομία και τη δημόσια διοίκηση, καθώς και με το ρυθμιστικό πλαίσιο που πρέπει να ανανεωθεί για να διέπει σωστά και με γνώμονα το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα θέματα τεχνητής νοημοσύνης.
Θέματα προστασίας προσωπικών δεδομένων (25 Μαΐου τίθεται σε εφαρμογή ο νέος Γενικός Κανονισμός), προστασίας ατόμων με ειδικές ανάγκες κλπ αποτελούν προκλήσεις για την Ευρώπη.
Οι επιχειρήσεις στην Ευρώπη είναι σχετικά αργές ως προς την υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών εν γένει.
Μόνο το 4% των παγκόσμιων δεδομένων αποθηκεύεται στην ΕΕ και ένα 25% των μεγάλων επιχειρήσεων και 10% των ΜμΕ χρησιμοποιούν εφαρμογές ανάλυσης δεδομένων το 2017. 14
Οι ειδικοί δεδομένων στην ΕΕ αποτελούν λιγότερο από 1% των επιστημόνων της Ένωσης.15
Και ενώ οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις της ΕΕ στερούνται ειδικού προσωπικού, δεν προβαίνουν στις απαραίτητες επενδύσεις και δεν γνωρίζουν τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης στις επιχειρήσεις τους.
Η Ευρώπη όμως, δεν πρέπει να αδικήσει τον εαυτό της. Η ραχοκοκαλιά της ευρωπαικής οικονομίας είναι η βιομηχανική βάση και η μεταποίηση, που συνολικά αποτελούν το 23% του ΑΕΠ της. Η χρήση της υψηλής τεχνολογίας, του internet of things, της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να αυξήσει και να βελτιώσει την παραγωγικότητα στους τομείς αιχμής της ΕΕ. Δυστυχώς όμως, σήμερα αυτοί οι τομείς συνεχίζουν να λειτουργούν στον «αναλογικό» και όχι τον ψηφιακό κόσμο…
Η καθυστέρηση της ευρωπαϊκής οικονομίας στην υιοθέτηση της τεχνολογίας, θα την οδηγήσει σταδιακά στο περιθώριο της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και θα συμπαρασύρει μαζί της την απασχόληση, τα έσοδα από φόρους κλπ.
Δημιουργώντας ένα διασυνδεδεμένο σύστημα μηχανών με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, οι ευρωπαϊκές εταιρίες θα αποκτήσουν ένα AI multiplier effect.
Όχι μόνο θα αυξηθεί η παραγωγικότητα, αλλά θα γίνει εφικτή η παραγωγική χρήση των δεδομένων που παράγονται.
«Το έξυπνο εργοστάσιο», θα παράγει χρήσιμα και άπειρα δεδομένα από την αυτοματοποιημένη παραγωγή, την μεταφορά των εμπορευμάτων, τον έλεγχο της ποιότητας, τη συντήρηση κλπ.
Η εξωτερική πρόκληση της ΕΕ είναι προφανές ότι αφορά των εξωτερικό ανταγωνισμό από τις υπόλοιπες μεγάλες οικονομίες του κόσμου.
Μέρη όπως η Silicon Valley έχουν ένα μοναδικό πλαίσιο λειτουργίας που ενισχύει τις νέες τεχνολογίες και τη χρήση τους για εμπορικούς σκοπούς. Είναι επίσης το μέρος όπου το σύγχρονο «καύσιμο», τα δεδομένα, είναι πιο εύκολα προσβάσιμα.
Τα δεδομένα είναι η λέξη κλειδί ως προς την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης.
Στην Κίνα, όπου το ρυθμιστικό πλαίσιο για την τεχνητή νοημοσύνη και την προστασία των δεδομένων δεν έχει το εύρος και το βάθος της ΕΕ ή άλλων χωρών, τα δεδομένα όχι μόνο είναι πλήρως προσβάσιμα στη δημόσια διοίκηση, αλλά είναι εν μέρει και υποχρεωτικό για τους πολίτες.
Παράγοντες πολιτισμικοί έχουν επιδράσει επίσης, οδηγώντας το 93% των Κινέζων να δηλώνουν ότι είναι πρόθυμοι να μοιράζονται τα δεδομένα του χώρου που βρίσκονται με τους κατασκευαστές αυτοκινήτων, εν αντιθέσει με το 65% των Γερμανών και το 72% των Αμερικάνων πολιτών. 16
Συνθήκες Οργουελ
Μένουμε λίγο παραπάνω στην περίπτωση της Κίνας γιατί οι δυνατότητες που έχει η χώρα ως προς το ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης είναι ιδιαιτέρως σημαντικές για την εξέλιξη της παγκόσμιας συζήτησης επί του θέματος.
Τον Ιούνιο του 2014, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα ανακοίνωσε ότι θα τεθεί σε εφαρμογή ένα πιλοτικό πρόγραμμα «κοινωνικής πίστης» (SCS) που θα κατατάσσει τους Κινέζους πολίτες με βάση το επίπεδο αξιοπιστίας τους. 17
Για να γίνει αυτό, η κυβέρνηση, με την υποστήριξη από οκτώ ιδιωτικές εταιρείες, έχει ως στόχο τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τις καθημερινές δραστηριότητες των πολιτών της.
Ως εκ τούτου, οι Κινέζοι πολίτες πρέπει να λάβουν βαθμολογία μεταξύ 350 (χειρότερο σκορ) και 950 (καλύτερη βαθμολογία) ανάλογα με τις δαπάνες τους, τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζονται, τι αναζητούν στο διαδίκτυο κλπ.
Με βάση αυτά τα αποτελέσματα, οι άνθρωποι ανταμείβονται ή τιμωρούνται, καθώς οι βαθμολογίες θα καθορίσουν τις πιθανότητές για ένταξη τους σε πανεπιστήμια, για να βρουν δουλειά ή ακόμα και να ζητήσουν δάνειο.
Το SCS, το οποίο το Πεκίνο θέλει να καταστήσει υποχρεωτικό από το 2020, στηρίζεται στην ταχεία ανάπτυξη του τεχνολογικού τομέα της Κίνας, αξιοποιώντας στο έπακρο τα προγράμματα όπως το "Xue Liang" (οξύ μάτι).
Η εξέλιξη της Κίνας στην αναζήτηση του ιερού δισκοπότηρου της τεχνητής νοημοσύνης, έχει οδηγήσει στην εκτίναξη των ακαδημαϊκών μελετών που παράγονται για το θέμα που πλέον έχουν υπερκεράσει τόσο την ΕΕ όσο και τις ΗΠΑ.
* Ο κ. Γιάννης Μαστρογεωργίου είναι Διευθυντής του Δικτύου.
Πηγές
1 Gartner, 'Top 10 Strategic Predictions for 2017 and Beyond. The Storm Winds of Digital Disruption', October 2016.
