Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου
Σκεφτείτε τον Άρθουρ Λάφερ να έρχεται από τη μακρινή Youngstown του Ohio και να κάθεται να απολαύσει τον καφέ του, το τσιγάρο του και το κρασί του, με θέα την Ακρόπολη, μετά από μια σύντομη ξενάγηση της Αθήνας με ένα όχημα που καίει υγρά καύσιμα.
O καφές, τα τσιγάρο, το κρασί και τα καύσιμα είναι τα προϊόντα, στα οποία η φοροεπιδρομή της κυβέρνησης, αποδεικνύει περίτρανα το αληθές της ομώνυμης θεωρίας του καθηγητή του Σικάγο. Η καμπύλη Λάφερ είναι μια θεωρία που αναπτύχθηκε από τον Άρθουρ Λάφερ στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, για να καταδείξει τη συσχέτιση μεταξύ των φορολογικών συντελεστών που θεσπίζουν οι κυβερνήσεις και των φορολογικών εσόδων που καταλήγουν στα ταμεία του κράτους. Η συσχέτιση αυτή εκφράζεται με το γράφημα μιας “καμπύλης”, που δείχνει σε ένα διαξονικό σύστημα Χ και Ψ πως όσο αυξάνονται οι φορολογικοί συντελεστές τόσο αυξάνονται αντίστοιχα και τα φορολογικά έσοδα ως ένα οριακό σημείο, από το οποίο και μετά η υπερφορολόγηση, δηλαδή η υπέρμετρη αύξηση των φορολογικών συντελεστών είναι αντιστρόφως ανάλογη της πορείας των φορολογικών εσόδων.
Και πως γίνεται αυτό; Γίνεται μέσω της μείωσης της φορολογητέας ύλης, διότι είτε μειώνεται η κατανάλωση των φορολογουμένων προϊόντων και υπηρεσιών, είτε η αγορά βρίσκει διεξόδους με την υιοθέτηση ενός παράλληλου συστήματος “μαύρων” συναλλαγών, που πραγματοποιούνται κάτω από το ραντάρ των φορολογικών αρχών και των εισπρακτικών μηχανισμών.
Αυτό ακριβώς έχει συμβεί στις αγορές των τεσσάρων κατηγοριών προϊόντων, με τις οποίες θα ερχόταν σε επαφή ο Άρθουρ Λάφερ στο υποτιθέμενο ταξίδι του στην Ελλάδα. Θα μάθαινε λοιπόν, πως στη χώρα μας η καταγεγραμμένη επισήμως μείωση στην κατανάλωση καυσίμων, τσιγάρων, καφέ και κρασιού, έχει οδηγήσει σε καθίζηση των αναμενομένων φορολογικών εσόδων. Θα μάθαινε επίσης, πως μεγάλο κομμάτι της αγοράς ικανοποιεί τις καταναλωτικές ανάγκες του, μέσω της παράλληλης μαύρης αγοράς που στηρίζεται στο λαθρεμπόριο των τσιγάρων, των καυσίμων, του αφορολόγητου καφέ και του μη εμφιαλωμένου κρασιού.
Οι επιπτώσεις από το λαθρεμπόριο, δεν είναι μόνο οικονομικές λόγω της μεγάλης απώλειας άμεσων και έμμεσων δημοσίων εσόδων όπως από τον ΦΠΑ, τους εκτελωνισμούς, το χονδρεμπόριο, τη διακίνηση κλπ. Αυτές οι επιπτώσεις μπορούν να ποσοτικοποιηθούν εύκολα. Πιο δύσκολο είναι να καταγραφεί συνολικά το κόστος από το κλείσιμο επιχειρήσεων στο χώρο της τυποποίησης καφέ, στο χώρο των πρατηρίων καυσίμων, στο χώρο της εμφιάλωσης κρασιού, στη συρρίκνωση των θέσεων εργασίας και στις απώλειες εσόδων από το φόρο μισθωτών υπηρεσιών, από τις ασφαλιστικές εισφορές και από τις διεργασίες της παραοικονομίας, που προφανώς βρήκε κενό στην αγορά και έχει εισχωρήσει.
Η παράνομη εισαγωγή και διακίνηση προϊόντων, εκτός προδιαγραφών και επίσημων καναλιών διανομής, θέτει επίσης σημαντικά ζητήματα δημόσιας υγείας και ασφάλειας των καταναλωτών, που έχουν και αυτά εμμέσως πλην σαφώς οικονομικό κόστος. Τα λαθραία και υπόπτου διαδικασίας διύλισης καύσιμα και η επικίνδυνη μεταφορά τους, η κατανάλωση αγνώστου προέλευσης και επεξεργασίας καπνού ή καφέ και η αμφιβόλου ποιότητας κατανάλωση μη εμφιαλωμένου κρασιού, δεν εγγυώνται σε κανένα βαθμό την αυστηρή τήρηση των διατάξεων υγιεινής και ασφάλειας.
Ο Άρθουρ Λάφερ, θα απολάμβανε τη θέα της Ακρόπολης και θα απορούσε που ουδείς εκ των κυβερνητικών παραγόντων, δεν έχει σκεφτεί τον κανόνα της απλής λογικής, που ο ίδιος θεωρητικοποίησε με τη χρήση της Καμπύλης του. Προβάλλοντας τη θεωρία του Λάφερ στην ευρύτερη οικονομία, θα μπορούσαμε να πούμε πως μόνο οι χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές μπορούν να αποτελούν κίνητρο για την παραγωγή, την απασχόληση, την εργασία και την ευημερία.
