Του Παναγιώτη Καρκατσούλη
Το απόγευμα της Πέμπτης, 6 Σεπτεμβρίου 2007, βιαζόμασταν να κλείσουμε ό,τι εκκρεμότητες είχαμε για να πάμε να παρακολουθήσουμε το ντημπέητ Καραμανλή-Παπανδρέου.
Η τελευταία ενέργεια πριν την αποχώρησή μου από το γραφείο ήταν να συνεργαστώ με τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου για μια παρουσίαση στους εκπροσώπους της Κομισιόν που ήταν προγραμματισμένη για την επόμενη ημέρα. Η παρουσίαση αφορούσε προβλήματα οργάνωσης και λειτουργίας του συστήματος πολιτικής προστασίας της εποχής. Τα ευρήματα που είχαν προκύψει από την έρευνά μας έκαναν εντύπωση και σε μας τους ίδιους. Πολυνομία, διασπορά αρμοδιοτήτων, επικαλύψεις – αυτά που συνήθως συναντά κανείς στα περισσότερα πεδία πολιτικής – αλλά σ' έναν παροξυσμό: 29 νομοθετικές ρυθμίσεις παντός είδους (μέχρι και διάταγμα της χούντας, το 57/1973, σε ισχύ βρήκαμε) όριζαν τον χώρο δράσης 45 διαφορετικών διοικητικών δομών! Τα 3 διακριτά στάδια μιας σύγχρονης πολιτικής διαχείρισης καταστροφών – πρόληψη, καταστολή, αποκατάσταση – συμφύρονταν σ΄ένα χαοτικό πλαίσιο το οποίο «απλουστευόταν», μόνον όταν ο πολιτικός προϊστάμενος αποφάσιζε να πάρει την υπόθεση στα χέρια του (ολοκληρώνοντας, συχνά, την καταστροφή που προκαλούσαν τα στοιχεία της φύσης).
Το τίμημα της κακοδιοίκησης στον τομέα της πολιτικής προστασίας ήταν τεράστιο. Το καλοκαίρι που είχε προηγηθεί είχε συμβεί μια από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές στην σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. Εκτεταμένες πυρκαγιές σε πολλά μέρη της χώρας, κυρίως τον μήνα Αύγουστο, έκαψαν περισσότερα από 268.834 εκτάρια (περ. 2.700km2) γης, με αποτέλεσμα το θάνατο τουλάχιστον 63 ανθρώπων. Μέχρι τις 30 Αυγούστου είχαν καεί 1.500 σπίτια και 6.000 άνθρωποι έμειναν χωρίς στέγη. Το ύψος των καταστροφών αποτιμήθηκε σε περισσότερα από 3,5 δισ. €. Η φωτιά έκαψε 4,5 εκατομμύρια ελαιόδεντρα καθώς και 60.000 ζώα.
Εκεί, λοιπόν, που συζητούσαμε για τα επιστημονικά ευρήματα σε σχέση με την πολιτική προστασία ενεφανίσθη ο κ. Kinzele. Ο εν λόγω Λουξεμβούργιος ήταν στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από εκείνους που είχαν πειστεί ότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι, προεχόντως, δημοσιονομικό ή οικονομικό αλλά διοικητικό-πολιτικό. Το πρόβλημα είναι ότι καμία πολιτική – επομένως ούτε κι εκείνη που αφορά την αντιμετώπιση των καταστροφών – δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική και αποδοτική, εφ' όσον είναι πελατειακή. Ο Kinzele ήταν υπεύθυνος, από πλευράς του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, για την υποστήριξη του πρώτου και μεγαλύτερου προγράμματος διοικητικών μεταρρυθμίσεων που υπήρξε ποτέ στην Ελλάδα (2007-2013) και ήθελε να δει κατά πόσον ήμασταν έτοιμοι να υποστηρίξουμε, την επομένη, το επιχείρημα της αναγκαιότητας χρηματοδότησης έργων και μελετών για τον ανασχεδιασμό της πολιτικής για την αντιμετώπιση των καταστροφών.
Η επομένη της επίσκεψής του μας βρήκε μαζί με στελέχη άλλων υπουργείων να ετοιμάζουμε τον «λογαριασμό» για τους κοινοτικούς αντί να τους παρουσιάζουμε την αρχιτεκτονική μιας μη πελατειακής πολιτικής διοίκησης καταστροφών. Η «γραμμή» που είχε δοθεί ήταν να παρουσιαστούν συγκεκριμένες απώλειες (περιουσιών, ανθρώπινων ζωών, δέντρων κ.λπ) ούτως ώστε να πάρουμε το μέγιστο των πόρων που μπορούσαν να διατεθούν. Σ' εκείνη τη συνάντηση, όπου οι αρμόδιοι απαριθμούσαν καμένα κοτόπουλα, γίδια και πρόβατα μαζί με στάνες και σπίτια, αισθανόμουν ότι δεν είχα λόγο. Οι επιτελείς των Βρυξελλών περίμεναν για κάποιο διάστημα και όταν ήταν προφανές ότι επίκειτο αδιέξοδο, ο Kinzele ανέλαβε να παρουσιάσει τις δικές μας προτάσεις των διοικητικών αλλαγών, κάτι το οποίο ξεμπλόκαρε την διαδικασία. Αποφασίστηκε, λοιπόν, αφού η ελληνική πλευρά συμφώνησε να δρομολογηθούν οι λειτουργικές και δομικές μεταρρυθμίσεις στην πολιτική προστασία, να δοθούν και αποζημιώσεις στους πληγέντες. Η συνέχεια επέπρωτο, όμως, να είναι διαφορετική. Μετά τις παχυλές αποζημιώσεις, οι προτάσεις (και η διασφαλισμένη χρηματοδότηση) για την αναδιοργάνωση της πολιτικής προστασίας «ξεχάστηκαν». Μάλιστα, μετά από 3 χρόνια, όταν πια οι πυρκαγιές αποτελούσαν μακρινή ανάμνηση, το έργο του ενός εκατομμυρίου ευρώ που είχε ενταχθεί στο πρόγραμμα, απεντάχθηκε με πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης!
Ήμασταν, ήδη, στον αστερισμό των μνημονίων και είχαμε ως προτεραιότητα την κάλυψη της συριζαιικής εμπνεύσεως «ανθρωπιστικής κρίσης». Οι φυσικές καταστροφές, δυστυχώς, όμως, δεν υπακούουν στις προτεραιότητες των πελατοκρατών που μας διοικούν. Έτσι, δέκα χρόνια μετά, η Μάνδρα ήρθε να μας θυμίσει ότι ή θα αποκτήσουμε μια σοβαρή αντι-πελατειακή πολιτική αντιμετώπισης των καταστροφών ή θα θρηνούμε, σε τα τακτά χρονικά διαστήματα, θύματα.
Θυμήθηκα τον Kinzele και την περίοδο διακυβέρνησης Καραμανλή με την ευκαιρία των δηλώσεων του κ. Τσίπρα, ο οποίος δήλωσε από το Γκέτεμποργκ, με ύφος, ότι τα κονδύλια που προέρχονται από το Ταμείο Αλληλεγγύης δεν του κάνουν επειδή, άκουσον άκουσον, διέπονται από την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία! Θα διαθέσει, είπε, τα «δικά του»!
Είχα την εντύπωση ότι την ώρα που έκανε τις ανακοινώσεις αυτές είδα μια σκιά θλίψης στα μάτια του. Ίσως επειδή δεν μπορεί να τα μοιράσει το ίδιο απλόχερα, όπως ο προκάτοχός του.
* Ο κ. Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας «Το Ποτάμι».
Φωτογραφία: Sooc
