Του Χάρη Θεοχάρη
Τις τελευταίες ημέρες σειρά γεγονότων ανέβασε απότομα το πολιτικό θερμόμετρο με αβέβαιη την τελική έκβαση. Οι αποφάσεις της κυβέρνησης για τη διάθεση του μερίσματος, το άρθρο του επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ κ. Obstfeld και του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ κ. Thomsen σε συνδυασμό με την τεχνική ανάλυση του τελευταίου, πυροδότησαν αντιδράσεις από την Ευρώπη (Κομισιόν, ESM) και αναζωπύρωσαν τα σενάρια αποσταθεροποίησης και τελικά, εκλογών.
Είναι αναγκαίο όμως να δούμε τα ζητήματα ψυχρά και να αναλύσουμε το δίκαιο και το άδικο όλων των εμπλεκόμενων μερών πέρα από κομματικές αντιπαραθέσεις αλλά κυρίως πέρα από ψευδοδιαχωρισμούς σε υπάλληλους-τεχνοκράτες και αφεντικά-πολιτικούς.
Το ΔΝΤ έχει τα λιγότερο πολιτικά ελατήρια και έχουμε το πλεονέκτημα να μπορούμε να κατανοήσουμε τις θέσεις του μέσα από τις ξεκάθαρες τοποθετήσεις των δύο στελεχών του.
Το καλοκαίρι του 2015 το ΔΝΤ δήλωνε πως το πρόγραμμα δε βγαίνει με 3,5% πλεόνασμα και πως είτε πρέπει να μειωθούν οι στόχοι είτε πρέπει να αυξηθούν τα μέτρα, με σαφή προτίμηση στην πρώτη εναλλακτική.
Οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ γνωρίζουν πως η πίεση από τις κυβερνήσεις των εταίρων μπορεί να γίνει αφόρητη για αυτούς και να τους οδηγήσει ακόμη και σε πτώση και τη χώρα σε εκλογές. Δεν συμβαίνει το ίδιο με το ΔΝΤ που έχει μικρό μερίδιο στη χρηματοδότηση και στις αποφάσεις. Με λίγα λόγια ενώ η σκλήρυνση της στάσης της Μέρκελ και του κ. Σόιμπλε μπορεί να ρίξει κυβερνήσεις, η κα Λαγκάρντ δεν έχει τέτοια πολιτική δύναμη. Έτσι αποφάσισε να δεχτεί αυτό που πολιτικά βόλευε τους Ευρωπαίους (υψηλούς στόχους πλεονασμάτων) και να ζητήσει ηπιότερα μέτρα από αυτά που επιθυμούσε το ΔΝΤ. Αυτή ήταν η περίφημη πολιτική διαπραγμάτευση. Δέσιμο της χώρας στη λιτότητα με υψηλούς στόχους από τη μία και κλείσιμο των ματιών ώστε να μπορεί η κυβέρνηση να αντέξει το πολιτικό βάρος των μέτρων.
Το πρόβλημα είναι πως το μεν πρώτο είναι μόνιμο, το δε δεύτερο είναι προσωρινό. Δηλαδή, αν και όποτε δεν επαρκούν τα μέτρα, οι στόχοι θα μας αναγκάζουν να τα συμπληρώνουμε με νέα για να τηρήσουμε τις δεσμεύσεις μας. Αυτή είναι η μεγάλη κοροϊδία του ελληνικού λαού από την κυβέρνηση.
Τώρα βρισκόμαστε ένα χρόνο μετά και κανένας παίκτης δεν άλλαξε θέση. Ο κ.Σόιμπλε είχε δεχτεί την προσωρινή έξοδο του ΔΝΤ από το πρόγραμμα και την ενεργοποίησή του ως τεχνικού συμβούλου. Το ΔΝΤ, η Κομισιόν και οι Γερμανοί λένε τα ίδια. Τα ίδια λέει και η κυβέρνησή μας.
Όμως ένα χρόνο μετά γνωρίζουμε και περισσότερα δεδομένα. Τι δείχνουν αυτά; Πως η κυβέρνηση και οι Ευρωπαίοι προσώρας δικαιώνονται. Το πρόγραμμα εκτελείται και μάλιστα καλύτερα από τις προβλέψεις. Τα έσοδα και τα ελλείμματα πάνε καλύτερα, ακόμη και τα μακροοικονομικά είναι βελτιωμένα σε σχέση με όσα περιμέναμε.
Το ΔΝΤ δεν πείθεται. Στην πράξη έχει την άποψη του μέσου επαγγελματία της αγοράς. Υποστηρίζει πως αυτό το πρόγραμμα δε βγαίνει παρά μόνο προσωρινά. Μα σε 3 μήνες, μα σε 6 μήνες, μα σε ένα χρόνο η οικονομία θα καταρρεύσει. Αυτό λέει και σε εμάς κάθε επαγγελματίας που συναντάμε. Μπορεί να στηριζόμαστε στα λεφτά του παπλώματος αλλά αυτά θα τελειώσουν και μαζί θα επέλθει και η κατάρρευση.
Οι επαγγελματίες που έχουν το καθημερινό άγχος να καταβάλουν μισθούς και προμηθευτές κάνουν τη σωστή εκτίμηση. Το ΔΝΤ συμφωνεί μαζί τους: Το 3,5% δεν είναι εφικτό μακροχρόνια και εν πάση περιπτώσει θα χρειαστεί περισσότερα μέτρα για να το πετύχουμε. Η κατάρρευση δεν είναι ορατή αλλά θα έρθει. Οι εισφορές και οι φόροι δεν αντέχονται άλλο.
Εδώ φτάσαμε στην καρδιά του πολιτικού προβλήματος: Πώς να διαπραγματευτείς τη μείωση των στόχων; Μόνο αν χτίσεις εμπιστοσύνη. Όχι με τα α ή τα β ισοδύναμα. Δεν είναι ζήτημα καλύτερων αγγλικών ή γραβάτας. Δεν είναι καν ζήτημα ψήφισης με την πλατεία Συντάγματος άδεια από διαμαρτυρίες.
Το ζήτημα είναι να αλλάξει το πολιτικό σύστημα της χώρας ώστε να βρει τη δύναμη και τη θέληση για να κάνει 3 πράγματα: Πρώτον, να μειώσει τις εξουσίες του για να βρει το χώρο να ανασάνει η χώρα που στενάζει κάτω από την κομματοκρατία. Δεύτερον, να τα βάλει με τα συμφέροντα, μικρά και μεγάλα που απομυζούν το δημόσιο σε βάρος των πολιτών και των παραγωγικών επιχειρήσεων. Τρίτον, αφού τα έχει κάνει αυτά ή αφού τα βάλει σε μια σειρά και έχει αποδείξει αποφασιστικότητα στις τομές και στο σπάσιμο των συμφερόντων, να ζητήσει ουσιαστική στήριξη με μείωση στόχων, πακέτο επενδύσεων από το εξωτερικό και λιγότερο ασφυκτική παρακολούθηση της προόδου.
Αντί για αυτό θα διακινδυνεύσω μια πρόβλεψη. Οι παίκτες θα αφήσουν τη σημερινή κατάσταση να συνεχιστεί και να συρθεί και πάλι μέχρι την τελευταία στιγμή. Η κυβέρνηση θα προτιμήσει το ΔΝΤ εκτός προγράμματος. Ο κ. Σόιμπλε θα πάρει κάποια πιο σκληρά μέτρα από αυτά που είναι τώρα στο τραπέζι ως αντάλλαγμα, και όλοι θα προτιμήσουν να κρατήσουν τους στόχους της λιτότητας και να ελπίζουν πως ο γάιδαρος που έμαθε πια να μην τρώει, δε θα ψοφήσει.
Όταν όμως τελικά ο γάιδαρος που του φορτώνουμε ξύλα χωρίς να του δίνουμε φαΐ ψοφήσει, ένα ερώτημα γεννιέται: Ο ελληνικός λαός θα πιστέψει αυτούς που θα του πουν πως δε μπορούσαν να φανταστούν πως θα φτάναμε εδώ ή θα τους βάλει οριστικά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας;
