Της Μαρίας Τσιλιάκου*
Η Αμερικανίδα Jessica Stern (2015), ειδική σε θέματα τρομοκρατίας, τόνισε ότι “Οι τρομοκράτες είναι άνθρωποι που αισθάνονται 'ψυχολογικά υποχρεωμένοι' να διαπράξουν βίαιες πράξεις». Αν και σύμφωνα με το Κοράνι, η αυτοκτονία απαγορεύεται, σύμφωνα με την ισλαμική παράδοση οι βομβιστές αυτοκτονίας δεν αποτελούν θύματα αυτοκτονίας, αλλά «μάρτυρες». «Μάρτυρας», («shahid») είναι κάποιος που πεθαίνει τυχαία στη διάρκεια του jihad, όπως ένας στρατιώτης στο πεδίο της μάχης, αλλά οι «istishhadi» είναι άτομα που πρόθυμα αποφασίζουν να προσφέρουν τη ζωή τους και συνεπώς γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι θα πεθάνουν στη διάρκεια του jihad, όπως οι βομβιστές αυτοκτονίας. Το Κοράνι στο 'σούρα' (κεφάλαιο) 2:154 αναφέρει «μη λέτε πως όσοι σκοτώθηκαν για την πίστη τους, πέθαναν? όχι ζουν? εσείς όμως τούτο δεν το βλέπετε», και στο 'σούρα' 3:169. «υπάρχουν 100 στάδια στον Παράδεισο για εκείνους που μάχονται για τον Θεό», ενώ μια μητέρα που ρωτάει τον Μωάμεθ αν ο γιος της που σκοτώθηκε στη μάχη του Badr βρίσκεται στον Παράδεισο λαμβάνει την απάντηση «ο γιος σου είναι σ' έναν ανώτερο Παράδεισο». Η έννοια της λέξης Jihadείναι σύνθετη και αναφέρεται τόσο «στον εσωτερικό αγώνα ή την προσπάθεια» που κάνει ο πιστός του Ισλάμ για να διατηρήσει τις βασικές επιταγές της θρησκείας του, όσο και στον αγώνα απέναντι στους εχθρούς του Ισλάμ, με βίαιο ή μη τρόπο. Ο Aymanal-Zawahiri, που διαδέχτηκε τον Osama bin Laden στην ηγεσία της al-Qaeda, αναφέρει ότι «ο μάρτυρας είναι ξεχωριστός για τον Αλλάχ. Δεν θα γνωρίσει τα βάσανα του θανάτου, θα πλαγιάσει με 72 μεγαλομάτες παρθένες». O ιμάμης στο τζαμί της Jeddah, Muhammad Ali Shanqiti –αν και απόφοιτος του Πανεπιστημίου Columbia– υπολόγισε ότι «οι παρθένες που περιμένουν τον μάρτυρα στον Παράδεισο δεν είναι μόνο 72, αλλά 19.604»!, ενώ οι γυναίκες βομβιστές αυτοκτονίας: «θα αποτελέσουν μία από τις 72 παρθένες ενός άνδρα μάρτυρα, ενώ μετά από κάθε σεξουαλική επαφή θα είναι και πάλι αγνές».
Η ίδια η λέξη τρομοκρατία περιλαμβάνει την έννοια του «τρόμου», του φόβου δηλαδή στην ακραία έκφρασή του. Η παγκοσμιοποίηση και το διαδίκτυο έχουν - άθελά τους προφανώς – ευνοήσει την διάδοση και την ανάπτυξη της τρομοκρατίας. Διαβάζουμε συχνά για τα «καλέσματα βίας» των υποκινητών τρομοκρατών που κάνουν μέσω του διαδικτύου απευθυνόμενα σε όλους τους μουσουλμάνους, με τελευταίο αυτό ενόψει του ιερού τους μήνα του Ραμαζάν. Η χρήση του διαδικτύου παρέχει την δυνατότητα της γρήγορης και παγκοσμιοποιημένης μετάδοσης της πληροφορίας, η οποία δεν έχει ως αποδέκτες μόνον τους μουσουλμάνους, αλλά και οποιανδήποτε άλλο χρήστη του διαδικτύου στην υφήλιο. Ένας βασικός στόχος των τρομοκρατών που διαδίδουν μέσω του διαδικτύου «φανατικά καλέσματα βίας», βίντεο και φωτογραφίας με απεικονίσεις βίας είναι η πρόκληση παγκόσμιου τρόμου, η διασπορά και εγκαθίδρυση αυτού απ' άκρου εις άκρον. Με αυτόν τον τρόπο η τρομοκρατία «εισβάλλει» στον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης που είναι τα συναισθήματα και τα καταβάλλει. Καταβάλλοντας το φυσιολογικό κατά τα άλλα συναίσθημα του φόβου, οι τρομοκράτες καταφέρνουν να χειραγωγούν τους πληθυσμούς προκειμένου να επιτύχουν τελικά αυτό που απειλούν ότι «θα» κάνουν στην Ευρώπη: «θα φοβόσαστε να κυκλοφορήσετε στους δρόμους».
Ο Ψυχολόγος Paul Ekman υποστήριξε ότι οι συγκεκριμένες εκφράσεις για τα τέσσερα συναισθήματα φόβος, θυμός, θλίψη και απόλαυση, αναγνωρίζονται από ανθρώπους που προέρχονται από διαφορετικούς πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο και αυτό καθιστά τα συγκεκριμένα συναισθήματα «παγκόσμια». Αυτός ο οικουμενικός χαρακτήρας των συναισθημάτων και των εκφράσεων του προσώπου παρατηρήθηκε αρχικά από τον Δαρβίνο, ο οποίος τα θεώρησε απόδειξη ότι οι δυνάμεις της εξέλιξης είχαν χαράξει αυτά τα σημάδια στο κεντρικό νευρικό μας σύστημα. Παράλληλα, τα συναισθήματα μπορούν να μας προσφέρουν ένα βολικό άλλοθι: «Το γεγονός ότι δεν μπορούμε να επιλέξουμε τα συναισθήματα που νιώθουμε», σημειώνει ο Ekman, «μας επιτρέπει να εξορκίζουμε τις πράξεις μας λέγοντας ότι βρισκόμασταν υπό την επήρεια ενός έντονου συναισθήματος».
Τα συναισθήματα, όπως ο φόβος, αποτελούν κομμάτια της ανθρώπινης ύπαρξης και η επαρκής και κατάλληλη ρύθμιση των συναισθημάτων φαίνεται να είναι είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της ζωής και του ανθρώπινου είδους. Από την άλλη πλευρά η κατάληψη των συναισθημάτων και ειδικότερα αυτού του φόβου μπορεί εύκολα να αποτελέσει εργαλείο χειραγώγησης των ανθρώπων ώστε να λειτουργούν και να αντιδρούν υπό το κράτος του τρόμου. Ως εκ τούτου, θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ότι θύματα της τρομοκρατίας δεν είναι μόνον όσοι τραυματίστηκαν ή έχασαν την ζωή τους – και των οποίων ο τραγικός αριθμός δυστυχώς αυξάνεται – αλλά είμαστε όλοι εμείς που υπό το κράτος του τρόμου κινδυνεύουμε να χάσουμε το μέγιστο αγαθό της ελευθερίας μας.
* Η κα Μαρία Τσιλιάκου είναι δικηγόρος, Διαιτήτρια ΕΒΕΑ.
