Του Γιώργου Παππά*
1. Γιατί ανησυχούμε περισσότερο για την γρίπη φέτος;
Γνωρίζουμε ήδη, βάσει των στοιχείων του Νοτίου Ημισφαιρίου, ότι η φετινή εποχιακή γρίπη αναμένεται να πλήξει σε δυσανάλογο εύρος και βαρύτητα το Βόρειο Ημισφαίριο και ειδικά τους ηλικιωμένους. Γνωρίζουμε επίσης ότι η επιδημία γρίπης τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και την Δυτική Ευρώπη ήδη εξελίσσεται.
2. Και πού είναι αυτή η γρίπη στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα δεν ξεκίνησε ακόμη το επιδημικό κύμα (ενώ πέρυσι για παράδειγμα στα τέλη Δεκεμβρίου του 2016 είχε κορυφωθεί). Ότι θα έρθει και φέτος, θα έρθει, νομοτελειακά: Έως τώρα (πρώτες δύο εβδομάδες του 2018), και από τον περασμένο Σεπτέμβριο, έχουν αποδοθεί στην γρίπη 15 νοσηλείες σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), και ένας θάνατος ατόμου ηλικίας 79 ετών: περισσότερα από τα μισά κρούσματα καταγράφηκαν τις πρώτες ημέρες του 2018 (8 κρούσματα), ενδεικτικό ότι το επιδημικό κύμα επίκειται τις επόμενες εβδομάδες. ''Όλα τα κρούσματα που σημειώθηκαν φέτος εμφανίστηκαν σε ανεμβολίαστα άτομα.
3. Πεθαίνουν τελικά άνθρωποι από την γρίπη κάθε χρόνο; Και ποιοι;
Πέρυσι καταγράφηκαν επίσημα 108 θάνατοι που αποδόθηκαν στον ιό της γρίπης: οι αριθμοί ενδέχεται να λένε πάντα την μισή αλήθεια καθώς ο ιός της γρίπης μπορεί να ευθύνεται και για άλλους θανάτους, σε περιπτώσεις που δεν έγινε νεκροτομή/ εξειδικευμένος αιτιολογικός έλεγχος. Πέρυσι επίσης 278 χρειάστηκαν νοσηλεία στην ΜΕΘ: η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των ασθενών ήταν ανεμβολίαστοι.
4. Και γιατί φοβόμαστε ότι θα είναι σοβαρότερη η γρίπη φέτος;
Εξαιτίας των συγκεκριμένων τύπων γρίπης που αναμένεται να κυκλοφορήσουν. Πιθανώς το κυρίαρχο στέλεχος της γρίπης Α θα είναι τύπου H3N2, ιστορικά ο πιο ζόρικος τύπος, ταχύτατα μεταλλασσόμενος επίσης: ακόμη και κατά την διαδικασία παραγωγής των εμβολίων μπορεί να προκύψουν μεταλλαξεις που το κάνουν ανθεκτικό στα ίδια τα εμβόλια. Έτσι, μπορεί να κάνει καποιος το εμβόλιο και παρ'' όλ'' αυτά να κινδυνεύει να αρρωστήσει από τον H3N2: Ακόμη και αν το εμβόλιο όμως προσφέρει κάλυψη μικρότερη του 60% για τον τύπο αυτό, όπως φοβάται ο κορυφαίος ανοσολόγος Anthony Fauci, η όποια κάλυψη μπορεί να αποδειχθεί ζωτική σε συνδυασμό με την όποια φυσική ανοσία μπορεί να υπάρχει στην κοινότητα από προηγούμενα χρόνια.
5. Και τι άλλα είδη γρίπης θα έχουμε φέτος; Άκουσα να λένε για τετραδύναμο εμβόλιο
Τα μέχρι τώρα στοιχεία λένε ότι κυριαρχεί στην Ευρώπη ένα άλλο στέλεχος, τύπου Η1Ν1, το οποίο καλύπτεται σχεδόν πλήρως από το εμβόλιο, ενώ επαρκές θεωρείται και το ποσοστό φυσικής ανοσίας που παρατηρείται στον γενικό πληθυσμό: εδώ ο εμβολιασμός, αν εφαρμοστεί ευρέως, μπορεί να ελαχιστοποιήσει τα κρούσματα. Το άλλο στέλεχος που κυκλοφορεί στην Ευρώπη είναι τύπου Β, με δυο υποτύπους, τον Yamagata και τον Βrisbane, ειδικά ο πρώτος ανιχνεύεται συχνότατα: το εμβόλιο καλύπτει επαρκέστατα, αρκεί να προτιμάται το τετραδύναμο που καλύπτει και τους δύο υποτύπους.
6. Αν εμβολιασθούν οι γύρω μου, δεν είμαι ασφαλέστερος κι εγώ;
Όσο μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού εμβολιασθεί, τόσο δυσχερέστερη θα είναι η κυκλοφορία, η μεταδοτικότητα του ιού (η λεγόμενη ανοσία της αγέλης). Στόχος πάντα της δημόσιας υγείας είναι να πετύχει εμβολιαστική κάλυψη τουλάχιστον 75% σε ομάδες υψηλού κινδύνου (ποσοστά που πανευρωπαϊκά έχουν επιτευχθεί μόνο σε Β. Ιρλανδία και Ολλανδία).
7. Και ποιες είναι αυτές οι ομάδες υψηλού κινδύνου λοιπόν;
Εμβολιάστε ηλικιωμένους, έγκυες, άτομα με υποκείμενο σοβαρό νόσημα, παραϊατρικό και ιατρικό προσωπικό, άτομα σε επαφή με βρέφη <6 μηνών, παχύσαρκους, κλειστούς πληθυσμούς (πχ νεοσύλλεκτους, έγκλειστους, κ.ο.κ.). Σε αυτούς το εμβόλιο δικαιολογείται και από το κράτος, το οποίο κατά τα άλλα συνιστά να εμβολιασθούν όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα.
8. Αν το εμβόλιο είναι καλό να γίνει από όλους, γιατί δεν το δικαιολογεί το κράτος για όλους;
Να μια ενδιαφέρουσα ερώτηση για το ΚΕΕΛΠΝΟ, την Επιτροπή Εμβολιασμών, τους πολιτικούς και διοικητικούς τους προϊσταμένους (Υπουργός και Υφυπουργός Υγείας)...
9. Οι γιατροί και το παραϊατρικό προσωπικό εμβολιάζονται;
Σε ένα ευνομούμενο κράτος, ο εμβολιασμός των εργαζομένων σε νοσηλευτικά ιδρύματα θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικός (και όχι μόνο αυτός). Στην Ελλάδα, πέρυσι, τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης εργαζομένων σε νοσοκομεία ήταν μόλις 18%...( αν και σε Κέντρα Υγείας και μονάδες ΠΕΔΥ το ποσοστό ανέβαινε στο 34%). Η άρνηση του εμβολιασμού από άτομα που έρχονται σε άμεση επαφή με ασθενείς είναι αδίκημα, ηθικό τουλάχιστον: Φαντάσου έναν γιατρό/νοσηλευτή/τραυματιοφορέα που νοσεί από γρίπη, ήπια ώστε να μην λείπει από την δουλειά του, και οποίος μεταφέρει τον ιό από θάλαμο σε θάλαμο, και από ασθενή σε ασθενή.
10. Οπότε κάνω το εμβόλιο και είμαι ήσυχος; Φτάνει το εμβόλιο;
ΟΧΙ, είπαμε άλλωστε ότι στην περίπτωση του H3N2 μπορεί να μην είναι καν προστατευτικό. Απαιτείται και ατομική προστασία με στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής: Όταν βήχω ή φτερνίζομαι, σκορπάω σταγονίδια μολυσματικά έως 3 μέτρα γύρω μου, το να βάλω το χέρι μου μπροστά στο στόμα μου όταν βήξω ή φτερνιστώ μπορεί να σώσει την ζωή ενός διπλανού. Φτάνει μόνο αυτό; ΟΧΙ, το χέρι που έχω βάλει μπροστά στο στόμα μου είναι το ίδιο μολυσματικό, απαιτείται καθαρισμός του με οινόπνευμα ή αντισηπτικά μαντιλάκια ή πλύσιμο με αντισηπτικά διαλύματα.
11. Έχει και κοινωνική ευθύνη ο ασθενής με γρίπη;
Βέβαια: όποιος πιθανώς νοσεί από γρίπη, πρέπει να συμβουλεύεται άμεσα τον γιατρό του, και να αποφύγει για τις λίγες ημέρες που θα νοσεί, τις πολλές επαφές. Ας δείξουν κατανόηση και οι εργοδότες του αν δεν θέλουν να ασθενήσουν και οι υπόλοιποι εργαζόμενοί τους. Ας δείξει κατανόηση και ο ασθενής και ας αποφύγει τους κλειστούς χώρους με άλλα άτομα, μπορεί ο διπλανός σου στο ασανσέρ να έχει εξασθενημένες άμυνες, μην τον κολλήσεις. Αλλά ατομική είναι και η ευθύνη του ανθρώπου που βρίσκεται στις ομάδες υψηλού κινδύνου: πρέπει όχι μόνο να εμβολιασθεί αλλά να προστατεύει και τον εαυτό του αποφεύγοντας πολυσύχναστους κλειστούς χώρους.
12. Κι αν αρρωστήσω από γρίπη τι γίνεται;
Με τα πρώτα συμπτώματα, καλό είναι να απευθυνθείς στον γιατρό σου: Ειδικά αν ανήκεις σε ομάδα υψηλού κινδύνου, οφείλεις να λάβεις τα κατάλληλα αντι-ιικά φάρμακα: έχει αποδειχθεί με μεγάλες αναλύσεις ασθενών, ότι αν λάβεις οσελταμιβίρη (το διάσημο Tamiflu) εντός 48 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων, μπορεί να ελαττώσεις στο μισό τον κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών (ειδικά σε ηλικιωμένους). Αλλά και μετά τις 48 ώρες, υπάρχει κάποιο όφελος από την χορήγηση των αντι-ιικών φαρμάκων. Αντίθετα, δεν υπάρχει όφελος από την εμπειρική χορήγηση ή λήψη αντιβιοτικών ή εναλλακτικών μαντζουνιών που "ξέρει η γειτόνισσα/ διάβασα στο διαδίκτυο".
*Ο Γιώργος Παππάς είναι Παθολόγος, πολιτικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας, που έχει περάσει από τη διαδικασία του Μητρώου Πολιτικών Στελεχών. Οι θέσεις που εκφράζονται δεν απηχούν απαραίτητα στην ολοτητά τους τον εν λόγω πολιτικό φορέα.
