Ο διευθυντής του ευρωπαϊκού think tank Bruegel, Guntram Wolff, μιλάει στο Liberal για την «απογοητευτική», όπως τη χαρακτηρίζει, απόφαση του Eurogroup για την Ελλάδα και καταθέτει τη δική του πρόταση για να δοθεί λύση στο θέμα του χρέους. Τι λέει για τα τραπεζικά προβλήματα στην Ευρωζώνη και για τον πραγματικό κίνδυνο κουρέματος των καταθέσεων.
Ο κ. Wolff τάσσεται υπέρ των πολλών ταχυτήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αποκλείει το ενδεχόμενο να δούμε κάποια στιγμή την αμοιβαιοποίηση του παλαιότερου χρέους. Όσο για την πιθανότητα να ξεσπάσει μία κρίση χρέους στην Ιταλία, ο ίδιος υποστηρίζει ότι θα είναι μία τεράστια δοκιμασία για τη συνοχή της Ευρωζώνης και είναι πολύ δύσκολο να γίνει πρόβλεψη για την έκβασή της.
Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Μαριόλη
Κύριε Wolff, αξιολογώντας την κατάσταση μετά και την πρόσφατη απόφαση του Eurogroup, πιστεύετε ότι οι Ευρωπαίοι θα σταματήσουν ποτέ να κλωτσάνε το τενεκεδάκι πιο πέρα, ήτοι να μεταθέτουν την οριστική επίλυση του ελληνικού ζητήματος για το μέλλον;
Είναι καλύτερο να έχουμε μία απόφαση από το να μην έχουμε απόφαση αλλά η αλήθεια είναι ότι η απόφαση του Eurogroup είναι απογοητευτική για την Ελλάδα. Η Ελλάδα χρειάζεται χαμηλότερους στόχους για πρωτογενή πλεονάσματα από το 3,5% για τα επόμενα χρόνια έτσι ώστε να επιτύχει υψηλότερη ανάπτυξη. Παρ' όλα αυτά, η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι δούμε περισσότερη οικονομική δραστηριότητα στον κλάδο του εμπορίου για να μπορέσει η Ελλάδα να δώσει ώθηση στις εξαγωγές και στην απασχόληση. Η Ελλάδα θα χρειαστεί να τρέχει διαρκώς εμπορικά πλεονάσματα για να καλύψει τις εξωτερικές υποχρεώσεις της και θα ήθελα να δω περισσότερες εξαγωγές αντί για λιγότερες εισαγωγές.
Πιστεύετε, δηλαδή, ότι η ελληνική κυβέρνηση ήταν υπερβολικά αισιόδοξη όταν περίμενε εξειδίκευση των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους τα οποία θα άνοιγαν τον δρόμο για την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο QE?
Ναι. Αμφιβάλλω αν τα ελληνικά ομόλογα θα συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ κάποια στιγμή στο προσεχές διάστημα. Η αλήθεια είναι ότι η αξιολόγηση της Ελλάδας παραμένει σε πολύ κακό επίπεδο και η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους δεν εξασφαλίζεται.
Συμφωνείτε με όσους προτείνουν ότι η Ελλάδα δεν θα έπρεπε να βγει στις αγορές πριν ή ακόμη και μετά το καλοκαίρι του 2018, αλλά να συμφωνήσει ένα νέο πρόγραμμα με τον ESM με σκοπό να διατηρήσει το χρηματοδοτικό κόστος χαμηλά και να καθησυχάσεις παράλληλα τους επενδυτές ότι θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων;
Ουσιαστικά η Ελλάδα χρειάζεται να ανακτήσει την πρόσβαση στις αγορές για να αποπληρώσει τα δάνεια του ΔΝΤ. Δεν χρειάζεται να χρηματοδοτήσει τις τρέχουσες δημόσιες δαπάνες με δανεισμό, ενώ τα ευρωπαϊκά δάνεια θα αρχίσουν να αποπληρώνονται μετά το 2022. Θα ήταν ιδανικό το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να αποδεχτεί κάποια ελάφρυνση του χρέους, όπως έχουν κάνει και οι Ευρωπαίοι, συμφωνώντας για παράδειγμα στη χρονική μετάθεση της αποπληρωμής. Αν κάτι τέτοιο δεν συμβεί, η πρότασή μου είναι να επιτραπεί το χρηματοδοτικό όχημα της Ε.Ε., ο ESM, να αναλάβει τα δάνεια του ΔΝΤ, καθώς μπορεί να το κάνει με πολύ χαμηλότερο κόστος. Το να υπογραφεί ένα νέο πρόγραμμα με την Ελλάδα θα συνεχίσει να είναι ένα αμφιλεγόμενο θέμα συζήτησης και αντιπαράθεσης τόσο στις τάξεις της Ευρωζώνης όσο και στην Ελλάδα.
Έχετε σημαντική εμπειρία στα οικονομικά της Ευρωζώνης. Πόσο μακριά πιστεύετε ότι είμαστε από την εφαρμογή μιας πανευρωπαϊκής δημοσιονομικής πολιτικής και ενός κοινού προϋπολογισμού;
Η εκλογή του Emmanuel Macron στη γαλλική Προεδρία έχει δώσει νέα δυναμική στην εν λόγω συζήτηση. Ωστόσο, πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο θέμα σε πολιτικό επίπεδο, σε επίπεδο νομικής βάσης αλλά και λόγω των διαφορετικών προσεγγίσεων μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης. Πιστεύω ότι θα δούμε ένα κοινό ταμείο που θα συμπληρώνει τον ESM και θα δρα πιο γρήγορα για να βοηθήσει τις χώρες που αντιμετωπίζουν κάποιο δυνατό σοκ. Όμως δεν θα δούμε μία αμοιβαιοποίηση του παλαιού χρέους. Το πιο πολύπλοκο ερώτημα έχει να κάνει στην ουσία με το κατά πόσο οι χώρες-μέλη είναι έτοιμες να δεχτούν πραγματικά όρια στην εθνική τους κυριαρχία. Δεν βλέπω κάτι τέτοιο να γίνεται αποδεκτό ούτε στην Ιταλία, ούτε στη Γαλλία αλλά ούτε και στη Γερμανία. Μία καλή ένδειξη αυτής της απροθυμίας είναι το γεγονός ότι οι εθνικές συνταγματικές αλλαγές του Δημοσιονομικού Συμφώνου δεν τέθηκαν σε ισχύ.
Είναι η Ευρωζώνη αρκετά δυνατή να αντέξει τις πιέσεις που προέρχονται από το μέτωπο της Ιταλίας, τόσο σε επίπεδο τραπεζικών προβλημάτων, όσο και σε επίπεδο κρατικούς χρέους; Διότι η Ιταλία δεν είναι Ελλάδα…
Συνεχίζω να ελπίζω ότι μπορούμε να αποφύγουμε μία κρίση χρέους στην Ιταλία όμως αν συμβεί θα αποτελέσει μία τεράστια δοκιμασία για την Ευρωζώνη και δεν σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα να προβλέψω το αποτέλεσμα. Είναι ξεκάθαρο ότι η Ιταλία πρέπει να επιταχύνει τις προσπάθειες να μεταρρυθμίσει τις οικονομικές της δομές και τη λειτουργία του κράτους για να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη. Είναι θετικό το ότι τα τραπεζικά προβλήματα αντιμετωπίστηκαν τελικά παρά το γεγονός ότι η λύση που επιλέχθηκε ήταν πολύ δαπανηρή για τους φορολογούμενους.
Είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον της Ευρώπης η ιδέα μίας ένωσης πολλών ταχυτήτων και γιατί;
Θα ήταν εξαιρετικά σοβαρό λάθος να αναγκαστούν όλες οι χώρες της Ε.Ε. να καταλήξουν στο ίδιο σημείο, σε επίπεδο οικονομικής και πολιτικής σύγκλισης. Η Ε.Ε. πρέπει να αποδεχτεί διαφορετικά επίπεδα ενοποίησης τα οποία αντανακλούν τη διαφορετικότητα κατά μήκος της ένωσης.
Εκτιμάτε ότι η οικονομική ανάκαμψη είναι αρκετά ισχυρή για να βοηθήσει τις ευρωπαϊκές τράπεζες να αντιμετωπίσουν τον τεράστιο όγκο των «κόκκινων» δανείων; Πρέπει οι καταθέτες να ανησυχούν για το καθεστώς εξυγίανσης των τραπεζών δεδομένης της εφαρμογής του κανόνα του bail-in;
Η Ευρώπη συνεχίζει να έχει σημαντικά προβλήματα με τα NPLs, ειδικά στην Ιταλία και την Πορτογαλία. Παρ' όλα αυτά, θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί πριν βγάλουμε το οποιοδήποτε συμπέρασμα. Ενώ τα ποσοστά των NPLs είναι υψηλά, υπάρχουν την ίδια στιγμή πολλές προβλέψεις για δυνητικές ζημιές. Από αυτά που γνωρίζω, τα πιο σοβαρά τραπεζικά προβλήματα στην Ιταλία αντιμετωπίζονται και φαίνεται πως δεν υπάρχει άλλη ιταλική τράπεζα που να θεωρείται ότι άμεσα θα οδηγηθεί σε εξυγίανση. Μέχρι στιγμής, οι κύριοι πιστωτές και οι καταθέτες έχουν αποκλειστεί από τη διαδικασία του bail-in, όμως έχετε δίκιο ότι οι κανόνες προβλέπουν bail-in έως 8% του ισολογισμού και δεν υπάρχει κάποια εξαίρεση για τους καταθέτες. Κατά τη γνώμη μου, ο βασικός στόχος της αναδιάρθρωσης των τραπεζών θα πρέπει να είναι η ενεργοποίηση του MREL, για παράδειγμα, όλες οι τράπεζες θα πρέπει να διαθέτουν επαρκή κεφάλαια και ομόλογα χαμηλής εξασφάλισης έτσι ώστε να μπορεί ο κανόνας του bail-in στο 8% να εφαρμοστεί εύκολα. Είναι ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση του να γίνει το τραπεζικό σύστημα πιο ανθεκτικό και να μειωθεί η έκθεση των φορολογούμενων.
Who is who
Ο Guntram Wolff είναι διευθυντής του Bruegel, του ευρωπαϊκού think tank που εστιάζει στην οικονομική πολιτική. Το ερευνητικό πεδίο του εστιάζει στην ευρωπαϊκή οικονομία και διακυβέρνηση, τη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική και τα παγκόσμια χρηματοοικονομικά. Καλείται τακτικά να καταθέσει τις απόψεις του στις συνεδριάσεις των υπουργών Οικονομιικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ECOFIN), στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στη γερμανική Βουλή (Bundestag), στη βρετανική Βουλή των Λόρδων και στο γαλλικό κοινοβούλιο.
Την περίοδο 2012-2016 διετέλεσε μέλος της ομάδας οικονομικών συμβούλων (Conseil d'Analyse Economique) του Γάλλου πρωθυπουργού. Είναι μέλος της διεθνούς συμβουλευτικής επιτροπής του Solvay Brussels School. Πριν το Bruegel, εργάστηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε θέματα μακροοικονομικών και διακυβέρνησης. Πριν την Κομισιόν, ήταν ο συντονιστής της ερευνητικής ομάδας για τη δημοσιονομική πολιτική της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας, ενώ έχει εργαστεί και ως σύμβουλος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο της Βόνης.
(Photo by Dursun Aydemir/Anadolu Agency/Getty Images/Ideal Image)
