Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Ο πρώην υπουργός Επικρατείας Ηλίας Μόσιαλος, καθηγητής της Πολιτικής της Υγείας στο Imperial College of Science, Technology and Medicine και στο The London School of Economics and Political Science, τον οποίο υπολήπτομαι τρομερά και ακολουθώ στα social media, έκανε τις προάλλες την εξής ανάρτηση:
«Η Ελλάδα και η Τσεχία έχουν περίπου τον ίδιο αριθμό κατοίκων. Το κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν είναι 22.468 δολάρια στην Τσεχία και 20.570 δολάρια στην Ελλάδα. Το κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε Ισοτιμία Αγοραστικής Δύναμης (Purchasing Power Parity) είναι 36.784 δολάρια στην Τσεχία και 29.090 δολάρια στην Ελλάδα. Η Τσεχία επομένως δεν είναι μόνο πιο πλούσια χώρα από εμάς. Οι Τσέχοι έχουν και πολύ μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη, γιατί προφανώς πέτυχαν να ελέγξουν μονοπωλιακές και ολιγοπωλιακές καταστάσεις – όμως ούτε ήλιο, ούτε ούζο έχουν αυτοί. Αφήνω το φιλότιμο».
Τα πράγματα προφανώς έχουν έτσι. Δεν ξέρω, μόνο, αν ο λόγος που οι Τσέχοι τα κατάφεραν να μας ξεπεράσουν μέσα σε μια χούφτα χρόνια – γιατί η Τσεχία μέχρι και την αυγή του 21ου αιώνα ήταν μία πάμφτωχη χώρα, με μεγάλη υστέρηση στα πάντα και έξω από σχεδόν κάθε ευρωπαϊκό θεσμό, σε αντίθεση με την πάμπλουτη Ελλάδα, ιδρυτικό κράτος-μέλος τής ίδιας τής μεταπολεμικής σύγχρονης Ευρώπης–, δεν ξέρω, έλεγα, αν τα κατάφεραν οι Τσέχοι επειδή «πέτυχαν να ελέγξουν μονοπωλιακές και ολιγοπωλιακές καταστάσεις». Κάτι παραπάνω φυσικά ξέρει από μένα ο υπουργός.
Όμως έχω και εγώ τις παραστάσεις μου από την παραμονή μας εδώ στην Πράγα – κλείνουμε χρόνο όπου να 'ναι –, και έχω καταλήξει πως οι Τσέχοι έγιναν ένα πλούσιο, ισχυρό κράτος (όχι με την έννοια της πολεμικής ισχύος: δεν έχουν στρατό εδώ όπως τον εννοούμε εμείς, μόνο 20.000 επαγγελματίες – δεν υπάρχει στρατιωτική θητεία) χάρη στα εξής:
1. Όσοι χρησιμοποιούν ποδήλατο για τις μετακινήσεις τους ή για αθλητισμό φορούν πάντα κράνη. Δεν θα δεις ασκεπή και απροστάτευτο ποδηλάτη στους δρόμους ή στα πάρκα. Δεν είναι θέμα στιλ, συνήθειας, ή συμμόρφωσης σε κάποιο νόμο. Είναι δείκτης σοβαρότητας, ωριμότητας, αίσθησης καθήκοντος.
2. Ακόμη και στις ώρες κυκλοφοριακής αιχμής, ποτέ κανείς Τσέχος οδηγός δεν θα κορνάρει. Το θεωρούν τριτοκοσμικό – όπως και είναι, άλλωστε. Ο μπροστινός σου θα φύγει όταν φύγει ο δικός του μπροστινός. Όλα τα υπόλοιπα παρέλκουν. (Δεν χρειάζεται να πούμε ότι δεν μπορεί να διανοηθεί κάποιος Τσέχος να πατήσει λίγο με το λάστιχό του τη ΛΕΑ).
3. Στις στάσεις, στα φέρι, στα μαγαζιά της μόδας, οπουδήποτε μπορεί να συγκεντρωθεί πολύς κόσμος, πάντα σχηματίζεται ουρά με ευλαβική προσήλωση στην προτεραιότητα του άλλου. Δύο από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα που βλέπεις στην Πράγα είναι ο ναός του αγίου Βίτου και οι ουρές των ανθρώπων που περιμένουν ο ένας πίσω από τον άλλο, κρατώντας συχνά και ένα ήσυχο πιτσιρίκι από το χέρι.
4. Τα μαγαζιά είναι πάντα ανοιχτά. Δεν υπάρχει κουβέντα για το αν και πόσες Κυριακές πρέπει ή δεν πρέπει να ανοίγουν ή να αργούν. Είναι ανοιχτά, πάντα. Από τα χαράματα, ώς αργά το βράδυ. (Αργά το βράδυ = 10 μ.μ., από εκεί και πέρα κυκλοφορούν μόνο κάποιοι κλοσάρ και ελάχιστοι ξεχασμένοι τουρίστες. Η ημέρα ξεκινά από νωρίς το πρωί). Εννοείται, δε, πως ο τελευταίος Βιετναμέζος (μόνο Βιετναμέζοι έχουν τα μίνι μάρκετ εδώ) θα σου κόψει απόδειξη για οτιδήποτε, σχολαστικά και χωρίς να το συζητά.
5. Την 1η Ιουνίου του 2017 τέθηκε σε ισχύ ο Αντικαπνιστικός Νόμος, που απαγόρευε το κάπνισμα σε κάθε δημόσιο χώρο. Από το πρωί εκείνης της ημέρας και μέχρι σήμερα, ποτέ κανείς Τσέχος δεν κάπνισε σε δημόσιο χώρο. Ακόμη και τον χειμώνα, με απαγορευτικές θερμοκρασίες, σε ακραία μπαρ ή «καφενέδες», όπου συχνάζουν ηλικιωμένοι ντόπιοι ή μεθυσμένοι τουρίστες, καπνίζουν έξω. Είναι σοκαριστικό, το ξέρω.
6. Οι Τσέχοι καλημερίζονται, καλησπερίζονται και γενικώς χαιρετιούνται. Εννοώ, άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι που τυχαίνει να συναντιούνται. Κυρίως, δε, λένε μονίμως και διαρκώς ευχαριστώ. Ακόμη και στις δημόσιες υπηρεσίες – το πιστεύετε; Δεν υπάρχει δημόσιος λειτουργός (ο υπάλληλος στο Ταχυδρομείο, ο αστυνομικός στο Τμήμα, ο νεαρός με το σκουλαρίκι στο φρύδι που εργάζεται στην Υπηρεσία Μετανάστευσης) που να μην πει όταν σηκώνεστε να φύγετε, «Σας ευχαριστώ πολύ που είχα την ευκαιρία να σας εξυπηρετήσω».
7. Οι Τσέχοι είναι μεθοδικοί, σαν μυρμήγκια — ή καλύτερα, σαν τη χελώνα στον αισώπειο μύθο. Δεν θα πουν μεγάλα λόγια. Απλώς θα εργαστούν. Γενικώς: εργάζονται. Και παράγουν. Πριν ένα μήνα, μία νεοπαγής εταιρία εδώ παρουσίασε ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο υψηλών επιδόσεων, άψογο σχεδιαστικά και φυσικά πανάκριβο. Η εταιρία εδρεύει σε ένα χωριό 1.900 κατοίκων, τρεις ώρες μακριά από την πρωτεύουσα. Δεν την ήξερε κανείς μέχρι χθες.
8. Αν παρανομήσεις εμφανώς, θα σε καταδώσουν στις οικείες Αρχές. Είναι «καρφιά»; Μπα. Απλώς ξέρουν πως, παρκάροντας παράνομα αυτοκίνητό σου, επί παραδείγματι, ή όταν συστηματικά δεν μαζεύεις τις ακαθαρσίες του σκύλου σου, δεν κάνεις κακό στο «κράτος», αλλά στην κοινωνία. Δεν θα κάτσουν να το συζητήσουν, έχουν και άλλες δουλειές να κάνουν. Απλώς θα στείλουν μέιλ εκεί που πρέπει.
9. Οι Τσέχοι προγραμματίζουν. Και επέλεξαν – σαν άτομα, σαν οικογένειες, σαν λαός, σαν δήμοι, σαν χώρα, σαν κράτος – να τηρούν τους προγραμματισμούς τους με άκρα συνέπεια και πειθαρχία εντομολόγου. Η μεγαλύτερη πλημμύρα της Ιστορίας, αυτή του 2002 (όντως η μεγαλύτερη: η Πράγα τηρεί αρχεία πολλών αιώνων, είναι πόλη με μακρά ιστορία), που έπνιξε την πρωτεύουσα και στοίχισε εκατομμύρια στην οικονομία της χώρας, στάθηκε αφορμή να γίνουν τέτοια αντιπλημμυρικά έργα, που απλώς αποκλείουν οποιαδήποτε ανάλογη κατάσταση στο μέλλον, ό,τι και να γίνει. Φέτος, για να πούμε κάτι άλλο, θα εγκριθεί το επόμενο 25ετές πολεοδομικό σχέδιο ανάπτυξης της Πράγας.
10. Έζησαν κομουνισμό.
Αυτοί λοιπόν είναι οι λόγοι που η Τσεχία είναι πιο πλούσια χώρα από εμάς και που οι Τσέχοι έχουν πολύ μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη από τους Έλληνες. Κι ας ήμαστε εμείς στον πυρήνα της Ευρώπης όταν αυτοί είχαν σκληρή χούντα και κατοχή επί σαράντα ολόκληρα χρόνια. Κι ας είχαμε εμείς στα πόδια μας δισεκατομμύρια από ευρωπαϊκά προγράμματα όταν αυτοί πεινούσαν για μισό αιώνα και βάλε. Κι ας χτίζαμε εμείς Παρθενώνες όταν αυτοί μπλα-μπλα-μπλα.
Και το ότι πέτυχαν να ελέγξουν μονοπωλιακές και ολιγοπωλιακές καταστάσεις, φυσικά.
ΥΓ. Χρησιμοποιώ τη λέξη «ευτυχία», αντί για «επιτυχία», στον τίτλο αυτού του σημειώματος και, προς Θεού, όχι από παραδρομή.
