Ένα από τα χαρακτηριστικά που αναδύθηκαν μέσα από την κρίση 2009-2019, είναι το βάθος του μαθηματικού και οικονομικού αναλφαβητισμού, που καλύπτει τη σκέψη των περισσότερων συμπολιτών μας. Δεν αναφέρομαι στον ανορθολογισμό ή στο συναίσθημα, που κυριαρχεί στην επεξεργασία των γεγονότων και των καταστάσεων. Αλλά στη βαθιά άγνοια των βασικών μαθηματικών και οικονομικών αρχών.
Η λαϊκίστικη προσέγγιση του πολιτικού προσωπικού και των μέσων μαζικής ενημέρωσης που έχει ως κεντρικό σύνθημα το «οι άνθρωποι είναι πάνω από τους αριθμούς», απέναντι στην πραγματικότητα, συνέβαλε αποφασιστικά στην διαιώνιση αυτής της παγιωμένης κατάστασης. Οι μεν πολιτικοί στα πάνελ χρησιμοποιούν την προσφιλή τους έκφραση, «θα σας μιλήσω απλά και μπακαλίστικα για να καταλάβετε». Οι δε παρουσιαστές των εκπομπών, διαχωρίζουν τον «κοσμάκη» από την πραγματικότητα, με πρόσφατο παράδειγμα την ρήση γνωστού πρωινού παρουσιαστή, «δεν με ενδιαφέρουν τα χρηματιστήρια και οι εταιρείες, ο κοσμάκης με νοιάζει». Λες και ο περίφημος κοσμάκης, ζει σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα, αποσυνδεδεμένος από την πραγματικότητα.
Η συνειδητή απαξίωση της μαθηματικής ισορροπίας και των οικονομικών αρχών δεν είναι τυχαία. Μέσω αυτής, όροι όπως είναι για παράδειγμα η «ανάπτυξη με προοδευτικό πρόσημο», η «δίκαιη ανάπτυξη», η «κοινωνική τραπεζική» παραμένουν ελκυστικοί και εύληπτοι, χωρίς να έχουν την παραμικρή ουσία ή το ελάχιστο περιεχόμενο.
Έλα όμως που στην παρούσα συγκυρία όλα μαθηματικοποιούνται, παραμετροπιούνται και ποσοτικοποιούνται. Η μαθηματική έννοια της εκθετικής αύξησης των περιστατικών των νοσούντων από τον coid-19, επανέφερε τα μαθηματικά σε κεντρικό πλάνο. Η καθημερινή καταγραφή του αριθμού όσων νοσούν, όσων βρίσκονται σε καραντίνα, όσων αποθεραπεύονται και όσων καταλήγουν, μαζί με τα διαγράμματα που ακολουθούν αυτές τις καταγραφές, εξοικειώνουν τον μέσο πολίτη με την χρησιμότητα των μαθηματικών.
Ναι. Τα μαθηματικά εισβάλουν στην ζωή μας, ξεκινώντας από τις αποστάσεις που πρέπει να τηρούμε μεταξύ μας, ή στις ουρές αναμονής και φτάνοντας μέχρι τις συνθήκες επισκεψιμότητας στα super markets που καθορίζονται αυστηρά, από την αναλογία ενός πελάτη για κάθε δέκα τετραγωνικά μέτρα επιφανείας του καταστήματος.
Γνωρίζουμε πλέον όλοι, ότι μέσω μαθηματικών μοντέλων θα γίνουν οι απαιτούμενες προβλέψεις υγειονομικού χαρακτήρα στην μάχη κατά του κορονοϊού και μέσω μαθηματικών μοντέλων θα γίνουν και οι προβλέψεις για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία. Έχουμε συνειδητοποιήσει πλέον για τα καλά, ότι αυτό που ζούμε δεν εξαρτάται από τις ανθρώπινες παλινδρομήσεις μεταξύ πανικού και απληστίας, μεταξύ αισιοδοξίας και φόβου, μεταξύ οργής και παράδοσης. Εξαρτάται, αποκλειστικά και μόνο από τα μαθηματικά μοντέλα για την εξάπλωση ή την υποχώρηση της επιδημίας, τους αριθμούς και την ποσοτική αποτίμηση της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας.
Βέβαια είναι θλιβερό το γεγονός ότι σημαντικά τμήματα της κοινωνίας δίνουν ακόμα και τώρα, που τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά, μάχες οπισθοφυλακής. Κάποιοι θεωρούν ότι ο covid-19 αποτελεί βιολογικό όπλο των ΗΠΑ, κάποιοι της Κίνας και κάποιοι του «αόρατου κέντρου» που ελέγχει τον πλανήτη. Κάποιοι άλλοι, θεωρούν ότι η πανδημία οφείλεται στον καπιταλισμό και στο νεοφιλελευθερισμό. Κάποιοι άλλοι δηλώνουν, ότι αποτελεί ταξικό όπλο στα χέρια της άρχουσας τάξης και κάποιοι άλλοι ασχολούνται με την θρησκευτική θεμελίωση του επιχειρήματος ότι ο ιός δεν μεταδίδεται μέσα στους εκκλησιαστικούς χώρους.
Και όμως, η ελάχιστη συναντίληψη οδηγεί στα μαθηματικά. Και τα μαθηματικά στην εκλογίκευση και στον ορθολογισμό. Στη καθημερινή ενημέρωση του ΕΟΔΥ στις 6μμ, δεν περιμένουμε να ακούσουμε ούτε ιδεολογικά μανιφέστα, ούτε θρησκευτικούς παροξυσμούς. Περιμένουμε, με αγωνία και ευλάβεια να ακούσουμε τα γεγονότα, τις εξελίξεις, τις προβλέψεις, τις τάσεις και τα μέτρα που θα ληφθούν. Και όλα αυτά μέσα από ένα αριθμητικό μαθηματικό πρίσμα.
Είναι επιτακτική ανάγκη, αυτές τις δύσκολες και πρωτόγνωρες στιγμές για την χώρα μας και για ολόκληρη την ανθρωπότητα, να κυριαρχήσει η κοινή λογική και τα δομικά εργαλεία που την συνθέτουν. Ίσως αυτό, να είναι και κάτι καλό, που θα αφήσει πίσω της αυτή η κρίση. Όπως η προηγούμενη κρίση δημοσίου χρέους, μας έκανε πιο σοφούς και πιο ανοικτούς σε έννοιες, όπως είναι η ανταγωνιστικότητα, η παραγωγικότητα, η αξιολόγηση και η υπευθυνότητα, ίσως αυτή η κρίση να μας φέρει πιο κοντά στα μαθηματικά και στην επιστήμη και να μας απομακρύνει από τις φαντασιακές εμμονές που μας ακολουθούν εδώ και δεκαετίες.
*Ο αρθρογράφος είναι οικονομικός αναλυτής, με ειδίκευση στο σχεδιασμό σύνθετων επενδυτικών στρατηγικών.
Αποποίηση Ευθύνης : Το περιεχόμενο της στήλης, είναι καθαρά ενημερωτικό και πληροφοριακό και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή, ούτε υποκίνηση για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Ο αρθρογράφος δεν ευθύνεται για τυχόν επενδυτικές και λοιπές αποφάσεις που θα ληφθούν με βάση τις πληροφορίες αυτές.
