«Όταν λες το περιοδικό τα (δε)κατα υποθέτω, που κυκλοφορεί από το 2005 κάθε τρεις μήνες, διότι υπάρχει και το εξαμηνιαίο ΡΟΕΤΙΧ. Ναι, έχει ζόρικη θεματολογία, Απώλεια, Κρίση, Πανδημία, Χρόνος, Χρέος, Χρήμα, Ανισότητες που άπτονται κοινωνικών θεμάτων. Περιοδικά, ποίηση, βιβλία, κολάζ, συνδέονται, αλληλεπιδρούν, μπαίνουν στο ίδιο κάδρο δημιουργικής ανασυγκρότησης, φαντάζουν όλα σαν παιδιά της ίδιας μάνας αλλά αυτεξούσια με δικό τους λογοτεχνικό μπάτζετ.
Κυκλοφόρησε η συλλογή μου «Αθέατος εχθρός» με ποιήματα από την πρώτη καραντίνα. Υπάρχει άλλη, μεγαλύτερη συλλογή με σχεδόν 200 ποιήματα με τίτλο «Πλανητική ταραχή» πάλι με ποιήματα αλλά από την δεύτερη καραντίνα, γραμμένα το 2020.
Για το εγγύς μέλλον ετοιμάζω δύο βιβλία, τις συνεντεύξεις που έδωσαν 25 έλληνες συγγραφείς στο περιοδικό Ρεύματα τη δεκαετία του ’90 και το «Café Society» που είναι πάλι έλληνες συγγραφείς, με κείμενά τους, φωτογραφημένοι από τον Σπύρο Κατωπόδη στο αγαπημένο τους στέκι. Επίσης ετοιμάζω το 7ο Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Τήνου, 28 με 31 Ιουλίου με 18 συγγραφείς από 8 χώρες. Και βλέπουμε…»
Ακούγοντας τον ποιητή Ντίνο Σιώτη να μιλά για τα δημιουργήματα μιας ζωής ασκητικής μετά από την απώλεια της συντρόφου του και με συνθήκες δύσκολες, την πανδημία, τον διπλό εγκλεισμό μας, και την επιλογή του να τα ζήσει όλα αυτά στο σπίτι του στην Τήνο έξι χιλιόμετρα από τη Χώρα, ξαναπαίρνοντας τη ζωή από την αρχή, θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι είχε εργαστεί τριπλό και τετραπλό χρόνο.
Αλλά αυτά ίσως και να είναι τα δώρα του πόνου, της ενδοσκόπησης και της υπομονής. Εξάλλου ο Ντίνος Σιώτης έχει ταξιδέψει κι έχει δουλέψει και έχει συνεργαστεί με τους πάντες στην Αμερική. Έχει γράψει εκατοντάδες χιλιάδες ποιήματα, έχει μεταφράσει κι έχει συστήσει εκατοντάδες ποιητές και συγγραφείς, έτσι τώρα σε μια άλλου τύπου συνέντευξη μας μιλά στο liberal.gr για την άλλη όψη της ζωής.
«Δεν έχασα έδαφος κάτω απ’ τα πόδια μου. Μάλλον ανακάλυψα νέα πετρώματα περισυλλογής, διαλογής και ενδοσκόπησης στα παλιά στέρεα εδάφη.» Θα μας πει.
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
- Τα τελευταία χρόνια βιώσατε, κύριε Σιώτη, σε συμπυκνωμένο χρόνο περισσότερα απ’ όσα σε όλη μας τη ζωή οι περισσότεροι θα βιώσουμε: την τεράστια απώλεια της συντρόφου σας, την πανδημία από την ησυχία και την μοναξιά του νησιού σας- σας ζήλεψα τόσο πολύ ειδικά τον χειμώνα- την ποίηση στην καθημερινότητα, εξάλλου είστε ο ποιητής του εφήμερου, κάτι που λέγατε εξ’ αρχής, εμείς, χρειάστηκε να χάσουμε το έδαφος κάτω απ’ τα πόδια μας, για να το διαπιστώσουμε. Οι πρώτες ή βασικές διαπιστώσεις όλον αυτόν τον καιρό;
Οι συμφορές, οι απώλειες και οι μικρές τραγωδίες μάς συμφιλιώνουν με τη ζωή, ενώ παράλληλα είναι στο χέρι μας να μας κάνουν πιο δυνατούς. Ειδικά η απώλεια της Μπάρμπαρα ήταν κάτι που όσο διαρκούσε και συνέβαινε νόμιζα ότι δεν θα το άντεχα. Μου έδινε ελπίδα και κουράγιο η Κική Δημουλά που με έπαιρνε στο τηλέφωνο τακτικά να δει πώς είναι η γυναίκα μου. Την οποία είχε δει δυο τρεις φορές και είχαν ανταλλάξει μόνο βλέμματα. Λέγαμε διάφορα και ξαλαφρώναμε.
Πάντα κλείναμε με γέλια ενώ αρχίζαμε με τα δυσάρεστα της ασθένειας. Αλλά και μια ποιήτρια απ’ τη Λαμία που τηλεφωνούσε τακτικά να δει πώς είναι τα πράγματα και μου ’λεγε «Ντίνο, δεν θα το πιστέψεις πόση δύναμη κρύβουμε μέσα μας». Απ’ αυτή τη φράση κρατήθηκα τρία χρόνια και άντεξα. Ε, μετά απ’ αυτό όλα τα άλλα ήταν εύκολα και μου φαίνονται παιχνιδάκια.
Η πανδημία μου βγήκε σε καλό. Όταν βγήκε το απαγορευτικό ήμουν στην Τήνο απ’ όπου είμαι και έχω σπίτι εξοχικό. Είπα θα μείνω εδώ γιατί η Αθήνα επί πανδημίας ήταν μία χαβούζα. Έφερα το μεγάλο υπολογιστή απ’ την Αθήνα στην Τήνο και έκανα όλες μου τις δουλειές σαν να ήμουν στην Αθήνα.
- Πώς ήταν η ζωή σας όλο αυτό τον καιρό, κύριε Σιώτη;
Μου βγήκε σε καλό η πανδημία γιατί έβγαλε στην επιφάνεια δυνάμεις απελευθερωτικές δημιουργίας και αμυντικά συστήματα ποίησης που δεν τα υποπτευόμουν. Ήμουν παραγωγικότατος. Έγραφα ακατάπαυστα και έφτιαχνα κολάζ νυχθημερόν. Έγραφα όχι μόνο ποιήματα αλλά και μικρά διηγήματα και κριτικές και άρθρα για εφημερίδες. Παράλληλα μετέφραζα. Ήταν ένα πανηγύρι γραφής.
Η μοναξιά στο νησί μου βγήκε σε καλό. Διήγα ασκητική ζωή στη φύση. Περίπατοι σε ακρογιαλιές και στα χωριά, επαφή με τη φύση, βόλτες στο παρελθόν, ενώ παράλληλα η τεχνολογία με κρατούσε ενήμερο και σε επαγρύπνηση σχετικά με το σήμερα. Δεν έχασα έδαφος κάτω απ’ τα πόδια μου. Μάλλον ανακάλυψα νέα πετρώματα περισυλλογής, διαλογής και ενδοσκόπησης στα παλιά στέρεα εδάφη.
- Τι ήταν εκείνο που χρειάστηκε να ξαναμάθετε από την αρχή ή να ξανακάνετε αλλιώς;
Έμαθα ότι όλα πρέπει να τα βλέπουμε σαν μία νέα αρχή και όχι σαν ένα οριστικό τέλος. Διότι ενώ κάθε τι όμορφο ή άσχημο κάποια στιγμή τελειώνει, ταυτόχρονα σου ανοίγει μια πόρτα που είναι και μια καινούργια αρχή, ένα βήμα παραπέρα.
Έμαθα να κάνω υπομονή και να περιμένω. Το υπερόπλο της υπομονής είναι το όφελος που θα έρθει. Ο τζίτζικας ζει κάτω από το έδαφος για 17 ολόκληρα χρόνια και πάνω στα δέντρα μόνο λίγες ώρες. Για φαντάσου υπομονή και εγκαρτέρηση αυτό το πλάσμα…
- Στη φύση αντιλαμβάνεσαι τα πράγματα διαφορετικά;
Σαφώς. Στη φύση μέσα ξαναγεννιέσαι, υπάρχεις ξανά σε μια άλλη διάσταση, είσαι κοντά στο χώμα, στη βλάστηση, στις ρίζες, στις πέτρες, στη γη, στο φυτικό βασίλειο. Η φύση θεραπεύει. Είσαι δίπλα στο κύμα, στα κρωξίματα των κοράκων και των γλάρων, ακούς αγελάδες και κατσίκια, ίσως και κανένα γάιδαρο. Τα συναισθήματά σου και οι ήχοι της φύσης σε κινητοποιούν. Σε κάνουν άλλον άνθρωπο.
Η φύση είναι μία και αδιαίρετη. Άνθρωποι και ζώα είμαστε μέρος της φύσης και της ανήκουμε. Ξέρεις τι είναι να ξυπνάς και να αγναντεύεις το Αιγαίο κι ένα σωρό νησιά; Το βλέμμα σου ηρεμεί και σε καλεί να συμμετάσχεις σε ένα φιλόξενο ταξίδι στον ορίζοντα και πέρα απ’ αυτόν.
- Νικά η ποίηση την απώλεια, τελικά;
Την απώλεια την νικά ο χρόνος, «ο των πάντων εχθρός και της λύπης παρήγορος» κατά τον Ραγκαβή ή «γλύπτης των ανθρώπων παράφορος» κατά τον Μπόρχες. Η ποίηση σε διευκολύνει να εξοικειωθείς με την απώλεια και να μη σε τρομάζει αλλά να σε κάνει πιο ισχυρό, να την βλέπεις ως σύμμαχο.
Δεν υπάρχουμε χωρίς απώλειες. Πρέπει να μην τις αφήσουμε να μας παρασέρνουν σε κάτι οδυνηρό και ηττοπαθές αλλά να τις χειραγωγούμε με κοσμικότητα και αρχοντιά προς ίδιον όφελος.
- Μπορούμε να πούμε ότι είναι το διαδίκτυο μια άλλου είδους πια συντροφιά;
Σίγουρα. Μια Πολύ καλή συντροφιά. Εδικά για τους μοναχικούς χρήστες. Αρκεί να μη μας γίνει εμμονή, αυτοσκοπός και εξάρτηση. Εμένα μου έρχονται πολλές ιδέες για ποιήματα από αναρτήσεις στο διαδίκτυο. Κατά κάποιο τρόπο «κλέβω» φράσεις, εικόνες, ιδέες, σημειώσεις, σχόλια, τις μεταπλάθω, τις παραποιώ, τις τροποποιώ, τις αποκλιμακώνω.
Παίρνω το έναυσμα για σύνθεση στίχων. Και «βγαίνουν» από τη μήτρα του διαδικτύου ποιήματα που δεν τα υποπτευόμουν. Ζούμε σε έναν ψηφιακό πλανήτη αλληλεξάρτησης. Στο διαδίκτυο διαχέονται πολλά προς κοινό όφελος. Αρκεί να μη θέλουμε να βλάψουμε τους άλλους.
- Μπορεί ένας ποιητής, κύριε Σιώτη να νοιώσει ποτέ μοναξιά;
Μα οι περισσότεροι ποιητές μόνο μοναξιά νιώθουν. Ταλαντεύονται μεταξύ μοναξιάς και μόνωσης. Αρέσκονται να θυματοποιούνται. Η μοναξιά εμφιλοχωρεί μέσα σε κάθε ποιητή, σύγχρονο ή παλιό, άγνωστο ή βραβευμένο. Η μοναξιά είναι η δεσπόζουσα, θεσμοθετημένη μορφή «έμπνευσης».
Η μοναξιά πάει κι έρχεται, συστέλλεται και διαστέλλεται, φεύγει και επιστρέφει. Και μας θυμίζει πράγματα ξεχασμένα, μας επισημάνει λάθη και παραλείψεις. Το καταφύγιο που φθονούμε, κατά τον Καρυωτάκη, αλλά συγχρόνως και το οπλικό σύστημα άμυνας του ποιητή στη φθορά. Να μάθουμε να ζούμε με τη μοναξιά και να συναναστρεφόμαστε μαζί της διότι έχει και καλές παρενέργειες.
- Να μιλήσει για χαμένο χρόνο έχοντας καθημερινή επαφή, συνομιλία, με την ποίηση;
Συχνά, οι μεγαλύτεροι άνθρωποι, σε αντίθεση με τους νέους, νοσταλγούμε το παρελθόν, διότι το παρόν δεν μας χωράει, δεν μας παίρνει. (Νάτο πάλι το θέμα της νοσταλγίας, η οποία, σε τελευταία ανάλυση, είναι και αυτή απόρροια και συνεπακόλουθο του χρόνου που πέρασε, που άφησε πίσω του στιγμές τις οποίες, κατόπιν εορτής, ο ποιητής ανακαλεί για να θυμίσει στον εαυτό του πού ήταν και πού είναι σήμερα, συνήθως με μία αποστροφή στο τώρα.)
Ο χρόνος δεν χάνεται από μόνος του, εμείς χανόμαστε μέσα στο χρόνο. Η ποίηση μάς θυμίζει την τρωτότητα και την φθαρτότητα, επακόλουθο του χρόνου. Τα οφέλη της ποίησης είναι μεγάλα διότι σε κάνει να επανεκτιμάς την ύπαρξή σου και την συνύπαρξή σου με τον υπόλοιπο κόσμο και τα πράγματα που τον συναποτελούν.
- Όταν το ραντεβού σου με την ποίηση είναι καθημερινό, το ποίημα σε προσεγγίζει ευκολότερα;
Ναι, η αλήθεια είναι ότι η καθημερινή τριβή με την ποίηση καταντά σχεδόν ρουτίνα, έχοντας όμως το τελετουργικό της. Πιστεύω ότι το να γράφεις ποίηση είναι σαν να πηγαίνεις για ψάρεμα. Καθημερινό ραντεβού. Πας για ψάρεμα κάθε μέρα ανεξάρτητα τι καιρό κάνει. Πότε γυρνάς με άδεια δίχτυα, πότε με καμιά καλή ψαριά. Αλλά πας κάθε μέρα για ψάρεμα.
Έτσι και με το ποίημα. Γράφεις κάθε μέρα. Ο πιανίστας εξασκείται κάθε μέρα. Ο ζωγράφος πάει στο στούντιο κάθε μέρα. Ο ποιητής καλό θα ήταν να γράφει κάθε μέρα. Όσο πιο συχνά γράφει τόσο πιο πολλές πιθανότητες έχεις να γράψει κάτι καλό.
- Σε ένα ποίημά σας τι προηγείται κατά σειρά, το ποίημα, ο σωστός χρόνος ή ο ποιητής;
Σωστός χρόνος δεν υπάρχει. Ούτε λάθος χρόνος. Ο χρόνος απλώς υπάρχει και είναι. Βασικός άξονας της σύνθεσης είναι το ποίημα καθεαυτό. Ο ποιητής υπάρχει για να το γράφει. Υπάρχει για να υπηρετεί το ποίημα και την ποίηση. Προηγείται το ποίημα και η ανάπτυξή του. Ηγείται της ιδέας της ποίησης. Καθοδηγείται από τα συμφραζόμενα στοιχεία στίλβοντος ποδηλάτου, που θα έλεγε και ο Εμπειρίκος.
Το ποίημα είναι αυτοσκοπός και αποτέλεσμα σειράς αλληλουχιών και συμπτώσεων. Δεν υπάρχει έμπνευση. Δεν πιστεύω στην έμπνευση. Δουλειά χρειάζεται. Και οργάνωση. Και τόλμη να πειραματίζεσαι. Να ανοίγεσαι σε άγνωστους ποιητικούς ορίζοντες. Και να σκουντουφλάς. Και να πέφτεις. Και να σηκώνεσαι. Και να συνεχίζεις σαν να μην έπεσες…
- Στο μεταξύ, μέσα σε αυτόν τον χρόνο κυκλοφόρησε και το περιοδικό σας με ζόρικη θεματολογία και μια ποιητική σας συλλογή, διότι θα πρέπει να πούμε ότι ο χρόνος διαστέλλεται, και αυτή η περίοδος γίνεται αφάνταστα δημιουργική… να πούμε τι έγινε, τι ετοιμάζεται στο μέλλον…
Όταν λες «το περιοδικό σας» εννοείς το περιοδικό (δε)κατα υποθέτω, που κυκλοφορεί από το 2005 κάθε τρεις μήνες, διότι υπάρχει και το εξαμηνιαίο ΡΟΕΤΙΧ. Ναι, έχει ζόρικη θεματολογία, Απώλεια, Κρίση, Πανδημία, Χρόνος, Χρέος, Χρήμα, Ανισότητες που άπτονται κοινωνικών θεμάτων. Περιοδικά, ποίηση, βιβλία, κολάζ, συνδέονται, αλληλεπιδρούν, μπαίνουν στο ίδιο κάδρο δημιουργικής ανασυγκρότησης, φαντάζουν όλα σαν παιδιά της ίδιας μάνας αλλά αυτεξούσια με δικό τους λογοτεχνικό μπάτζετ.
Κυκλοφόρησε η συλλογή μου «Αθέατος εχθρός» με ποιήματα από την πρώτη καραντίνα. Υπάρχει άλλη, μεγαλύτερη συλλογή με σχεδόν 200 ποιήματα με τίτλο «Πλανητική ταραχή» πάλι με ποιήματα αλλά από την δεύτερη καραντίνα, γραμμένα το 2020. Για το εγγύς μέλλον ετοιμάζω δύο βιβλία, τις συνεντεύξεις που έδωσαν 25 έλληνες συγγραφείς στο περιοδικό Ρεύματα τη δεκαετία του ’90 και το «Café Society» που είναι πάλι έλληνες συγγραφείς, με κείμενά τους, φωτογραφημένοι από τον Σπύρο Κατωπόδη στο αγαπημένο τους στέκι.
Επίσης ετοιμάζω το 7ο Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Τήνου, 28 με 31 Ιουλίου με 18 συγγραφείς από 8 χώρες. Και βλέπουμε…
- Να τελειώσουμε με την περιγραφή μιας μέρας σας και με ένα ποίημά σας που αφορά αυτήν εδώ την δική σας εποχή, ζωή…
Τώρα είναι Ιούλιος και τα μπάνια είναι μέρος του όλου. Η θάλασσα. Η μαγεία της θάλασσας. Το ελληνικό καλοκαίρι στα νησιά. Ανθεί γύρω μας το καλοκαίρι, γίνονται πιο σαφείς οι τζίτζικες, τα μαγιό επιστρέφουν στις καλλίγραμμες παραλίες.
Ξυπνάω νωρίς. Ταΐζω πέντε έξη γάτες που μαζεύονται. Δυο φορές τη μέρα. Φτιάχνω το πρωινό μου και πίνω τον καφέ μου στην αυλή. Απέναντι η Μύκονος και η Δήλος. Κάνα ημίωρο το πρωί στο διαδίκτυο. Καμιά φούχτα ποιήματα. Διάφορα βιβλία και περιοδικά, ελληνικά και ξένα, που διαβάζω. Άλλο στην κουζίνα, άλλο στη βεράντα, άλλο στην τουαλέτα, άλλο που παίρνω μαζί μου στη θάλασσα.
Μένω έξη χιλιόμετρα απ’ τη Χώρα. Στην οποία κατεβαίνω με τη μηχανή μέρα παρά μέρα για δουλειές και για ψώνια και για να δω κανένα άνθρωπο. Τώρα λάσκαραν τα πράματα και βλέπουμε κανένα άνθρωπο. Αλλά γενικώς κάνω ζωή ασκητική και μοναχική. Και το περίεργο είναι ότι αυτό δεν με ενοχλεί.
Μην ανησυχείς Ελένη, δεν έγινα αντικοινωνικός. Καμιά φορά η κοινωνικότητά μας είναι απόρροια αυτού που είμαστε κι όχι πόσο κόσμο βλέπουμε κάθε μέρα ή πόσους φίλους έχουμε στο Facebook.
Είμαι τυχερός που έχω το σπίτι στην Τήνο. Έδρα, καθέδρα και εξέδρα ψυχολογικής ανασυγκρότησης, εσωστρεφούς αποσυμφόρησης και προσκέφαλο ελευθερίας…
Τούτος ο αιώνας
Τούτος ο αιώνας είναι κατάλληλος για την ψηφιακή
περιποίηση του προσώπου μου, με λίγες δεκάρες ο
κάθε ένας ανακηρύσσεται ποιητής ή δημιουργός
μεγάλων πλανητικών έργων πλάνης, ο ουρανός του
γεμίζει φύλλα δάφνης που πέφτουν από ανύπαρκτα
δέντρα και στεφανώνονται οι μέρες του με απόδημα
ψεκασμένα πτηνά αλλοφροσύνης, στα νεκροταφεία
υπάρχει συνωστισμός ανενδοίαστων ανεμβολίαστων
που κουνάν με τα μικρά νευρικά χεράκια τους νεκρές
ταραντούλες δίκην SOS, εγώ τι να πω, τα παρατηρώ
όλα απ’ την εξέδρα ενός ναυαγοσώστη που πήγε προς
νερού του πριν από δύο αιώνες κι ακόμη δεν επέστρεψε
Τήνος, 25 Ιουνίου 2021
