Το Κογκρέσο των ΗΠΑ επιτέλους το κατάλαβε: όταν δεν υπάρχουν τα ίχνη του χρήματος, ό,τι πωλείται είναι δυνατόν να καταλήξει σε ξέπλυμα. Ακόμα- και ιδίως- όταν πρόκειται για αρχαία. Αν και η αρχαιοκαπηλία είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας σημαντικότερο από το «μαύρο χρήμα», έστω και χάρη σε αυτή τη διαπίστωση το Κογκρέσο ψήφισε υπέρ μιας εποπτείας στον τομέα διακίνησης αρχαιοτήτων. Παρέκαμψε, μάλιστα, το βέτο που έθεσε ο απερχόμενος πρόεδρος Τραμπ γι' αυτό και για άλλα ζητήματα.
Οι ρυθμιστικές αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών ανησυχούν εδώ και πολύ καιρό ότι η αδιαφάνεια στο εμπόριο αρχαιοτήτων, όπου οι αγοραστές και οι πωλητές σπάνια γίνονται γνωστοί, αποτελεί όχημα για να καλυφθούν παράνομες μεταφορές χρημάτων σύμφωνα με τους New York Times. Άνθρωποι που μετείχαν στις ακροάσεις πριν από την ψήφιση, δήλωσαν πως η λήψη νομοθετικών μέτρων έχει καθυστερήσει πολύ. Το οργανωμένο έγκλημα, οι τρομοκράτες και οι ολιγάρχες έχουν χρησιμοποιήσει έργα τέχνης και αρχαιότητες για το ξέπλυμα παράνομων χρημάτων επέμειναν άλλοι. Έτσι, αποφάσισαν να επέμβουν στην αδιαφάνεια που σκεπάζει τον συγκεκριμένο τομέα, ώστε να μπορούν να αποκαλύπτουν τις παράνομες συναλλαγές.
Εκείνοι που δεν ενθουσιάστηκαν ήταν οι αρχαιοπώλες. Αλλά το Κογκρέσο επέμεινε και διεύρυνε τον νόμο περί μυστικότητας στις τραπεζικές συναλλαγές ενώ επίσης αύξησε τον ομοσπονδιακό έλεγχο των χρηματοοικονομικών συναλλαγών, ώστε να συμπεριλάβει το εμπόριο αρχαίων αντικειμένων. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής περιλαμβάνονται μόνο οι αρχαιότητες και όχι τα πολιτιστικά αγαθά των τελευταίων αιώνων.
Ο ακριβής τρόπος λειτουργίας του νέου νόμου θα καθοριστεί στο μέλλον από το Δίκτυο για Οικονομικά Εγκλήματα, ένα γραφείο στο Υπουργείο Οικονομικών, σε συνεννόηση με τον ιδιωτικό τομέα. Νομικοί εμπειρογνώμονες αναμένουν ότι οι νέοι κανονισμοί αρχαιοτήτων θα είναι παρόμοιοι με άλλους που διέπουν τις βιομηχανίες πολύτιμων μετάλλων και κοσμημάτων, όπου ορισμένες συναλλαγές επισημαίνονται στις αρχές, οι οποίες στη συνέχεια αποφασίζουν εάν είναι ύποπτες. Ο νόμος επιδιώκει επίσης να τερματίσει τη χρήση εταιρειών- φαντασμάτων για να αποκρύβουν οι ταυτότητες των αγοραστών και των πωλητών.
«Την τελευταία δεκαετία, συνεργαζόμασταν με όλους τους κλάδους και τους ενδιαφερόμενους για να δημιουργήσουμε ένα νομοσχέδιο που θα ικανοποιεί όλους», δήλωσε η Νεοϋορκέζα Carolyn B. Maloney. «Είμαστε σε σημείο που έχουμε δημιουργήσει τόση υποστήριξη ώστε έγινε αδύνατο να υπάρξει αντίθεση στο νομοσχέδιο». Παρότι, τα χρήματα που διέθεσαν κάποιοι οίκοι δημοπρασιών ήταν πολλά, άνω των 100.000 για τον καθένα.
Μετά την ψήφιση έκαναν στροφή και οι μεγαλύτεροι οίκοι δηλώνουν πως σέβονται την ευρωπαϊκή νομοθεσία στον τομέα αυτόν όπως εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2018.
Η πίεση στο Κογκρέσο έχει εδραστεί στη λεηλασία της πολιτιστικής κληρονομιάς χωρών όπως η Συρία και το Ιράκ. Κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η μαύρη αγορά για τις αρχαιότητες της Μέσης Ανατολής. Εκτός ΗΠΑ έχουν ανακτηθεί εκατοντάδες αντικείμενα που οι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι εντοπίστηκαν από ανασκαφές τις οποίες πραγματοποίησαν τρομοκρατικές ομάδες όπως το ISIS. Η Unesco προειδοποίησε το 2020 ότι η ανάπτυξη διαδικτυακών πλατφορμών πωλήσεων και κοινωνικών δικτύων διευκόλυνε την παράνομη πώληση αρχαιοτήτων και ότι οι υφιστάμενοι κανονισμοί δεν κατάφεραν να εμποδίσουν τη μαύρη αγορά.
Εφεξής τα αρχαιοπωλία και οι οίκοι δημοπρασιών θα πρέπει να λειτουργούν όπως ακριβώς και τα… ενεχυροδανειστήρια. Τόσο απλά και με τόσο έλεγχο. «Γιατί οι κανονισμοί πρέπει να είναι αυστηρότεροι για μια μικρή επιχείρηση στο Μιλγουόκι από ό, τι για έναν οίκο δημοπρασιών με δισεκατομμύρια δολάρια στο Μανχάταν;» ρωτάνε οι ενεχυροδανειστές.
Όμως τίποτα δεν τελειώνει εδώ. Η νέα νομοθεσία απαιτεί μελέτη όπως τονίζεται από τους New York Times σχετικά με το ρόλο της τέχνης στη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Αν υπάρξουν σοβαρά αποτελέσματα, το Κογκρέσο ίσως συζητήσει πρόσθετα νομοθετικά μέτρα και, πάντως, θα βοηθηθεί για νομοθέτηση ως προς τα νεότερα έργα τέχνης.
Έστω και έτσι, αρκεί που έγινε έστω ένα βήμα. Σημαίνει πολλά για το μέλλον της πολιτιστικής κληρονομιάς σε ολόκληρο τον πλανήτη.
