Η ΕΕ έχει επενδύσει μεγάλο μέρος του πολιτικού της κεφαλαίου στην πραγματοποίηση της πράσινης ατζέντας της, με στόχο να πρωταγωνιστήσει στη μετάβαση σε μια οικονομία κλιματικά ουδέτερη, με μεγάλη μείωση στην εξάρτηση από τον άνθρακα. Όπως, όμως, φαίνεται, το πράσινο κύμα της Ευρώπης έχει ήδη αρχίσει να δέχεται έναν πόλεμο από τα λαϊκιστικά κόμματα.
Η μετανάστευση, το βούτυρο στο ψωμί πολλών λαϊκιστικών κομμάτων, έχει κατέβει χαμηλά στην επικαιρότητα αφού, λόγω πανδημίας, τα σύνορα είναι λίγο - πολύ κλειστά. Έτσι αυτά τα κόμματα αρχίζουν όλο και περισσότερο να επικεντρώνονται στις πολιτικές για το περιβάλλον. Για να μην κατηγοριοποιηθούν μαζί με συνωμοσιολόγους και γραφικούς, δεν αρνούνται ανοιχτά την κλιματική αλλαγή. Αυτό που κάνουν είναι να λένε ότι όσον αφορά την ενέργεια και το περιβάλλον γίνονται υπερβολικά πολλά, υπερβολικά γρήγορα και με πολύ μεγάλο κόστος.
Η ΕΕ έχει στόχο να μειώσει τις εκπομπές άνθρακα στο 55% κάτω από τα επίπεδα του 1990 ως το 2030. Έχει καταφέρει, με πολύ πειθώ και άφθονη χρηματοδότηση, να κάνει όλες τις χώρες του μπλοκ να συμφωνήσουν στο τι πρέπει να γίνει.
Η μάχη, όμως, για το πως θα το κάνουν τώρα αρχίζει. Η υποστήριξη στον κόσμο για μέτρα για το κλίμα είναι με ευρεία, αλλά ρηχή, δείχνουν διάφορες δημοσκοπήσεις, όπως αυτή από το Open Society European Policy Institute στις Βρυξέλλες. Πολλοί ψηφοφόροι είναι διατεθειμένοι να χρησιμοποιούν λιγότερο πλαστικό, αλλά είναι λιγότεροι όσοι για παράδειγμα διατίθενται να πληρώνουν περισσότερα για καύσιμα.
Στην Ολλανδία, που η κυβέρνηση έβαλε χαμηλότερα όρια ταχύτητας στους αυτοκινητόδρομους (στα 100 χλμ από 130 που ήταν) για να μειώσει τους ρύπους, οι ψηφοφόροι γκρινιάζουν. Στη Γερμανία, αν τυχόν οι Πράσινοι μπουν στην κυβέρνηση, ενδέχεται να βάλουν όριο ταχύτητας στις autobahn, κάτι που ήδη γνωρίζουν ότι θα ξεσηκώσει αντιδράσεις στη χώρα. Γενικά, το μέγεθος των αλλαγών που θα χρειαστούν στα επόμενα χρόνια δεν φαίνεται να έχει συνειδητοποιηθεί από τον κόσμο.
Οι λαϊκιστές άρχισαν ήδη να ψαρεύουν από τις πρώτες ενδείξεις δυσαρέσκειας. To γερμανικό AfD θεωρεί ότι τα mainstream κόμματα έχουν δημιουργήσει μια «παράλογη περιβαλλοντική θρησκεία». Το ολλανδικό ακροδεξιό Κόμμα για την Ελευθερία, εν όψει των εκλογών του Μαρτίου, υπόσχεται να αυξήσει το όριο ταχύτητας στα 140 χλμ. Ο λαϊκισμός φαίνεται ότι έχει τρόπους να εφευρίσκει διαρκώς νέα γήπεδα αλίευσης ψήφων μέσω δυσαρέσκειας, συνωμοσιών και fake news.
Ο κίνδυνος εδώ έγκειται στο ότι τέτοια κόμματα επιτυγχάνουν τους στόχους τους όχι ανεβαίνοντας στην εξουσία αλλά σύροντας τα mainstream κόμματα πιο κοντά στις θέσεις τους, όπως έγινε και με το μεταναστευτικό. Αυτό αυξάνει τις πιέσεις, πολιτικά, για αποφάσεις υπέρ μιας «πράσινης» ατζέντας. Το 2018 ο Εμανουέλ Μακρόν μείωσε το όριο ταχύτητας στους δρόμους της Γαλλίας και αύξησε τους φόρους στα καύσιμα. Το αποτέλεσμα ήταν το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, που από συγκεντρώσεις θυμωμένων οδηγών εξελίχθηκε σε διαμαρτυρίες με γκιλοτίνες στους δρόμους του Παρισιού.
Αν και η κλιματική αλλαγή αφορά τους πάντες και δεν περιορίζεται από εθνικά σύνορα, οι επιπτώσεις της είναι ασύμμετρες. Το ίδιο ασύμμετρες είναι και οι ευκαιρίες ή τα κόστη της μετάβασης σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Ωστόσο, το στοίχημα για μια πράσινη οικονομία πρέπει να κερδηθεί και στην ευρωπαϊκή ατζέντα είναι σε πρώτη προτεραιότητα.
Ο κίνδυνος για την Ευρώπη είναι να προκαλέσει η διαδικασία της μετάβασης νικητές και χαμένους. Σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να εξελιχθεί στο επόμενο «μεταναστευτικό», ένα ζήτημα που θα διχάσει την ΕΕ και θα κινητοποιήσει λαϊκιστικές δυνάμεις εντός χωρών σε ολόκληρο το μπλοκ.
Οι μεταρρυθμίσεις για το περιβάλλον κρίνονται επιτακτικές. Ωστόσο, ήδη διάφορα λαϊκιστικά κόμματα στην Ευρώπη προσφέρουν στους ψηφοφόρους, σε ένα ακόμα ζήτημα, εύκολες εναλλακτικές. Οι οποίες ως είθισται δεν οδηγούν πουθενά…
