Σοβαρές αλλαγές που θα επηρεάσουν στο σύνολό του τον ελληνικό τραπεζικό κλάδο φέρνει η πανδημία. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», ο πρωθυπουργός είναι αποφασισμένος να λάβει τους επόμενους μήνες κρίσιμες αποφάσεις για την επόμενη ημέρα των τραπεζών με στόχο να υλοποιηθεί χωρίς καμία καθυστέρηση ένα συνολικό σχέδιο που θα φέρει αποτελέσματα εντός του 2021. Επιθυμεί, ωστόσο, να το πράξει στο καλύτερο δυνατό timing και αφού θα έχει ξεκαθαρίσει επαρκώς το τοπίο για το βάθος της ύφεσης. Η συρρίκνωση του ΑΕΠ και οι προοπτικές του επόμενου έτους θα καθορίσουν τον αριθμό των επιχειρηματικών «λουκέτων» και των νέων ανέργων, και κατ’ επέκταση το τελικό ύψος των προβληματικών δανείων που θα αφήσει πίσω της η πανδημική κρίση.
Το φθινόπωρο θα είναι πολύ σημαντικό για το μέλλον των τραπεζών και όχι μόνο των τεσσάρων συστημικών, καθώς η κυβέρνηση, η Τράπεζα της Ελλάδος,το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και οι τραπεζικές διοικήσεις θα κληθούν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να συμφωνήσουν σε μία ενιαία στρατηγική. Εξάλλου, στα τέλη Σεπτεμβρίου - αρχές Οκτωβρίου θα υπάρχει καλύτερη ορατότητα και για τα χρήματα που θα φτάσουν στη χώρα μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, παράγοντας ο οποίος θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις τελικές αποφάσεις.
Μέσα στον Οκτώβριο η κυβέρνηση αναμένεται να υποβάλει στην Κομισιόν το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, το οποίο στην ουσία θα περιγράφει αναλυτικά τον τρόπο διαχείρισης των χρημάτων που θα λάβει η χώρα μας στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης. Ειδικό κονδύλι για τις τράπεζες δεν προβλέπεται στη συμφωνία των Βρυξελλών, όμως ένα μεγάλο κομμάτι από τα 32 δισ. ευρώ και ολόκληρο το ΕΣΠΑ στοχεύουν στη χρηματοδότηση νέων παραγωγικών και πράσινων επενδύσεων. Τα χρήματα αυτά θα περάσουν από τις τράπεζες, κάτι που σημαίνει πως έως τότε θα πρέπει να έχουν δρομολογηθεί οι αλλαγές στη μορφή του εγχώριου τραπεζικού κλάδου. Ενός κλάδου που θα χαρακτηρίζεται από την απαιτούμενη σταθερότητα και αξιοπιστία ώστε να στηρίξει ουσιαστικά την επανεκκίνηση και τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας.
Το σχέδιο της ΤτΕ για Asset Management Company
Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει ο «Φ», η ΤτΕ θα παρουσιάσει πολύ σύντομα ένα συνολικό σχέδιο, το οποίο θα λειτουργήσει συμπληρωματικά του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης, με στόχο την οριστική επίλυση των προβλημάτων των ελληνικών τραπεζών.
Κεντρικός πυλώνας της στρατηγικής θα είναι η δημιουργία μίας εταιρείας διαχείρισης στοιχείων ενεργητικού (Asset Management Company), η οποία θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανάκαμψη της οικονομίας. Το εν λόγω σχήμα δεν θα αποτελεί «παραδοσιακή» bad bank που θα προβλέπει ενέργειες εκκαθάρισης - εξυγίανσης (resolution), αλλά έναν φιλικό προς τις τράπεζες μηχανισμό που θα «καίει» τα λιγότερα δυνατά κεφάλαια. Θα είναι επίσης ένας μηχανισμός φιλικός προς το Δημόσιο και θα σέβεται το σύνολο των ευρωπαϊκών κανόνων.
Η ΤτΕ έχει υποβάλει από τον περασμένο Μάιο ένα πρώτο draft και μέσα στον Οκτώβριο αναμένεται να ολοκληρωθεί η επεξεργασία του συνολικού Στρατηγικού Σχεδίου που θα παρουσιαστεί. Στελέχη της ΤτΕ και οι τρεις σύμβουλοι -οι οποίοι σημειωτέον επιλέχθηκαν μέσα από διαγωνισμό 30 συμμετεχόντων- θέλουν να... διευθετήσουν και την παραμικρή λεπτομέρεια, έτσι ώστε η πτυχή του σχεδίου που προβλέπει την αξιοποίηση του αναβαλλόμενου φόρου να μην προσκρούσει στις κόκκινες γραμμές της DGComp.
Η συγκυρία είναι ευνοϊκή για την Ελλάδα καθώς το δεύτερο κύμα πανδημίας έχει προκαλέσει σοβαρούς προβληματισμούς τόσο στην ΕΚΤ όσο και στην Κομισιόν. Αν το ποσοστό των κόκκινων δανείων εκτιναχθεί ξανά θα πρέπει να εξεταστεί πολύ σοβαρά η άμεση δημιουργία μίας πανευρωπαϊκής bad bank.
Ενισχυμένος ο Γ. Στουρνάρας
Μετά την ανανέωση της θητείας του, ο Γιάννης Στουρνάρας έχει ενισχύσει τη θέση του τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό και οι πληροφορίες θέλουν τον Κυριάκο Μητσοτάκη να έχει καταστήσει σαφές προς όλες τις πλευρές ότι το θέμα των τραπεζών πρέπει να λυθεί το ταχύτερο δυνατό με τρόπο που θα ικανοποιεί όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Αυτή ακριβώς είναι και η επιδίωξη του διοικητή της ΤτΕ, ενώ και το ΤΧΣ φέρεται να βλέπει θετικά την εκπόνηση ενός νέου στρατηγικού σχεδίου που θα οδηγήσει στην «έξοδό» του από τις ελληνικές τράπεζες και στην παύση της λειτουργίας του.
Σε πολιτικό επίπεδο, η κυβέρνηση θέλει να δείξει ότι θέτει ως βασική προτεραιότητα το θέμα των τραπεζών. Οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν ακόμη ένα εξάμηνο, έως τον Μάρτιο του 2021, να καταθέσουν τα σχέδια μείωσης των κόκκινων δανείων και επιδίωξη όλων είναι μέχρι τότε να υπάρχει ένα Εθνικό Σχέδιο.
Επίσης, αν η κυβέρνηση δεν υποστηρίξει την πρόταση της ΤτΕ θα είναι στην ουσία η δεύτερη φορά που θα εμφανίζεται να «αδειάζει» τον Γιάννη Στουρνάρα, μετά το φθινόπωρο του 2019, όταν δεν προχώρησε σε κανέναν βαθμό το τότε προτεινόμενο σχέδιο που είχε παρουσιαστεί ως συμπληρωματική λύση στον «Ηρακλή».
Πληροφορίες θέλουν τον επικεφαλής του SSM, Αντρέα Ενρια, να στηρίζει πλήρως την προοπτική δημιουργίας μιας εθνικής bad bank, ώστε να υπάρξει ταχύτερη σύγκλιση με την υπόλοιπη Ευρώπη στο ποσοστό των NPEs. Ο Ιταλός επόπτης φέρεται να εξετάζει πολύ σοβαρά και τη δημιουργία μίας πανευρωπαϊκής Asset Management Company, η οποία θα αναλάβει να διαχειριστεί τα κόκκινα δάνεια της πανδημίας.
Πιθανά και απίθανα σενάρια
Τα δύο σενάρια που κυκλοφορούν κάθε φορά που οι ελληνικές τράπεζες βρίσκονται αντιμέτωπες με μια κρίση ή με μεγάλες αλλαγές σε πανευρωπαϊκό επίπεδο είναι αυτό της ανακεφαλαιοποίησης και αυτό των συγχωνεύσεων.
Η όποια αναφορά σε μια τέταρτη ανακεφαλαιοποίηση αγγίζει ευαίσθητες χορδές της εγχώριας αγοράς, μετά τα όσα έχει περάσει ο κλάδος την τελευταία δεκαετία. Ομως τόσο η κυβέρνηση όσο και η ΤτΕ θα κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να αποφευχθεί ένα τέτοιο σενάριο. Γι’ αυτό, η πρόταση της ΤτΕ θα δίνει στις τράπεζες διάστημα επτά ετών να γράψουν τις όποιες ζημιές από τη μεταφορά των κόκκινων δανείων στην κεντρική εταιρεία διαχείρισης.
Το άλλο «αγαπημένο» σενάριο, αυτό των συγχωνεύσεων, έχει αποκλειστεί από την Ευρώπη, τουλάχιστον για το ορατό μέλλον. Οσο και να θέλουν ορισμένοι να συντηρούν τέτοια σενάρια, η δέσμευση της κυβέρνησης να εφαρμοστεί η πιο αποτελεσματική στρατηγική για τις τράπεζες είναι ξεκάθαρη.
Ο μεγάλος γρίφος αυτή τη στιγμή είναι τα δάνεια που βρίσκονται σε μορατόριουμ και εκτιμώνται σε 20 δισ. ευρώ. Η ΕΚΤ έχει ξεκαθαρίσει στις τραπεζικές διοικήσεις ότι είναι υποχρεωμένες να ακολουθήσουν συντηρητική πολιτική για να μη δημιουργηθεί μία νέα γενιά προβληματικών δανείων, τα οποία θα ακυρώσουν τις προσπάθειες τόσων ετών και θα θέσουν σε κίνδυνο τους μετόχους των τραπεζών.
Την ίδια ώρα, όμως, οι τράπεζες πρέπει να δώσουν δάνεια για να στηρίξουν τους πελάτες τους και την πραγματική οικονομία. Με κλειστές τις στρόφιγγες των τραπεζών η οικονομία θα πέσει σε τέλμα και θα δυσκολευτεί να ανακάμψει, αφού ούτε οι συνθήκες ρευστότητας θα βελτιώνονται ούτε θα μπορέσουν να προχωρήσουν έργα πνοής για την ανάπτυξη της οικονομίας, μία πτυχή που ανέδειξε ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, Φωκίων Καραβίας, στην Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση της τράπεζας.
Το μέλλον των συνεταιριστικών τραπεζών
Όσο για τις συνεταιριστικές τράπεζες, ο μετασχηματισμός της Παγκρήτιας Τράπεζας σε Ανώνυμη Εταιρεία δείχνει τον δρόμο για τον εκσυγχρονισμό του πολύπαθου κλάδου. Οσες περιφερειακές τράπεζες καταφέρουν να λειτουργήσουν στο νέο μοντέλο και ακολουθήσουν το μονοπάτι της εξέλιξης και της επέκτασης εργασιών θα έχουν θέση στην επόμενη ημέρα. Στόχος είναι να βγουν οι συνεταιριστικές τράπεζες από την αφάνεια, στηρίζοντας με ακόμη περισσότερα εργαλεία τις τοπικές οικονομίες και προσφέροντας λύσεις leasing, factoring κ.λπ.
Χρονοδιάγραμμα και αγκάθια
Τα ανοιχτά τραπεζικά μέτωπα είναι πολλά. Από τα παλαιά και νέα κόκκινα δάνεια και το θέμα της bad bank μέχρι τη χρηματοδότηση της οικονομίας, είτε πρόκειται για τη στήριξη των επιχειρήσεων -και κυρίως των μικρομεσαίων- είτε για αναπτυξιακά έργα. Πρώτο στη λίστα είναι το ζήτημα των κόκκινων δανείων και ο προβληματισμός αντικατοπτρίζεται ξεκάθαρα στην αδυναμία των μετοχών τους να ανακάμψουν από τις ιστορικά χαμηλές τιμές του φετινού Μαΐου, διαθέτοντας σήμερα συνολική κεφαλαιοποίηση μόλις 3,7 δισ. ευρώ.
Οι ελληνικές τράπεζες πήραν παράταση έως τον Μάρτιο του 2021 για να καταθέσουν νέα πλάνα μείωσης του ποσοστού κάτω από το επίπεδο του 10%. Σε αυτό το πλαίσιο, το ιδανικό θα ήταν οι όποιες αποφάσεις για τις τράπεζες να έχουν ληφθεί πριν από τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Που σημαίνει ότι αμέσως μετά το καλοκαίρι θα πρέπει να γίνει το πρώτο βήμα, με την προώθηση ή μη του σχεδίου της ΤτΕ για την bad bank.
Πολλά θα κριθούν από το απόθεμα των δανείων, το οποίο δείχνει τάση να καταστεί μη εξυπηρετούμενο, όμως το εν λόγω θέμα έχει πολλές προεκτάσεις, οικονομικές και πολιτικές. Σε οικονομικό επίπεδο, ενώ οι εκτιμήσεις στην τραπεζική αγορά κάνουν λόγο για 7-10 δισ. ευρώ νέα κόκκινα δάνεια, η αβεβαιότητα είναι μεγάλη. Η πανδημία χτύπησε τις ελληνικές τράπεζες στο πιο κρίσιμο σημείο, καθώς είχαν καταφέρει για πρώτη φορά να ρίξουν το ποσοστό των NPEs κάτω από το 40% και ετοιμάζονταν για τις τιτλοποιήσεις του «Ηρακλή».
Η ΕΚΤ τάραξε ελαφρώς τα νερά, αναφέροντας ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να είναι έτοιμες να στηρίξουν τις τράπεζες και να αποτρέψουν μια πιστωτική κρίση ακόμη και με ανακεφαλαιοποίηση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Υπενθυμίζεται ότι θεωρητικά ισχύει ο κανόνας του bail-in και η στήριξη των τραπεζών με κρατικά κεφάλαια μπορεί να γίνει μόνο μετά από κούρεμα ομολογιούχων, μετόχων και καταθετών. Πηγές με γνώση των διεργασιών σε Φρανκφούρτη και Βρυξέλλες αναφέρουν στον «Φ» ότι αυτή τη στιγμή «ισχύουν όλα και τίποτα» στην Ευρώπη, θέλοντας να επισημάνουν τις πρωτόγνωρες συνθήκες που βιώνει η γηραιά ήπειρος.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο του σαββατοκύριακου 8-9 Αυγούστου.
