«Σε καταριέμαι να ζήσεις σε ενδιαφέροντες καιρούς», λέει μια κινεζική παροιμία. Αυτή την καταραμένη και τόσο ενδιαφέρουσα περίοδο, που κινείται μεταξύ του τέλους εποχής που έχει ήδη συμβεί και της νέας σελίδας που δεν έχει ακόμη γραφτεί, βιώνουμε τώρα με την ανεξέλεγκτη μεταδοτικότητα του κορονοϊού απ' άκρου σ' άκρο της γης.
Όσο κι αν αυτή τη στιγμή είναι δύσκολο να το ονειρευτούμε, είναι σίγουρο ότι κάποια στιγμή, σύντομα ή λιγότερο σύντομα, οι επιστήμονες θα βρουν τα «όπλα» για να εξολοθρεύσουν «τον εχθρό». Και τότε, θα ξεκινήσει σταδιακά η επιστροφή σε κάποιας μορφής κανονικότητα, η οποία, ωστόσο, θα έχει επιφέρει τεράστιες αλλαγές στην παγκόσμια κοινωνία, την Ευρώπη, την Ελλάδα, τον καθέναν από μας. Στη νέα πραγματικότητα θα μεταβληθούν η συλλογική και η ατομική συνείδηση, οι προτεραιότητες, οι δυνατότητες, τα όρια και τα οράματα. Η μετατροπή του φόβου, γενικώς και αορίστως, θα έχει μετατραπεί σε κατακτημένη εμπειρία. Οι γενικόλογοι αφορισμοί θα υποχωρήσουν μπροστά στη σκληρή πραγματικότητα. Η οδύνη και ο σπαραγμός θα ηττηθούν από την αρχέγονη δύναμη του ανθρώπου να επιβιώνει και να αναπροσαρμόζεται.
Και τότε, πολιτικά συστήματα, κυβερνήσεις, θεσμοί και πολίτες θα πρέπει να συνεργαστούν, όπως για πρώτη φορά το έκαναν στη μάχη για την καταπολέμηση του κορονοϊού, χωρίς προκαταλήψεις, και κυρίως με εμπεδωμένη τη σπουδαία έννοια της αλληλεγγύης που τόσο έχει λησμονήσει ο σύγχρονος κόσμος.
Μια έννοια, που σε όλες τις προηγούμενες κρίσεις, η Ευρώπη, «το κοινό μας σπίτι» αγνόησε επιδεικτικά. Ίσως, γιατί εκείνες οι κρίσεις, με χαρακτηριστικότερη την τελευταία οικονομική κρίση, αφορούσαν αποκλειστικά ή κυρίως τα λιγότερο ισχυρά κράτη, τους οικονομικά πιο ευάλωτους και άρα τους πολιτικά πιο αδύναμους.
Η Ευρώπη βγήκε από την προηγούμενη κρίση βαθιά λαβωμένη. Τα «σπλάχνα της» μολύνθηκαν από τον ευρωσκεπτικισμό που με τη σειρά του «μόλυνε» ταχύτατα αρκετές κοινωνίες και δημιούργησε τις συνθήκες για να μπολιαστούν οι ακραίες αντιλήψεις και ο λαϊκισμός στην ευρωπαϊκή κοινότητα.
Τώρα που ο κίνδυνος είναι κοινός, που δεν κάνει καμία απολύτως διάκριση, οικονομική, φυλετική, γεωγραφική, θρησκευτική, πολιτισμική, η Ευρώπη αποφάσισε να δράσει πιο συντονισμένα.
Αποφάσισε την άρση των αυστηρών όρων του Συμφώνου Σταθερότητας, την χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων για το χρέος και την πραγματοποίηση μίας γενναίας ένεσης ρευστότητας στην ευρωπαϊκή οικονομία ύψους 750 δις ευρώ δια της ΕΚΤ. Τα μέτρα αυτά είναι ένα πρώτο βήμα - και σίγουρα εξαιρετικά σημαντικό - για την Ελλάδα, η οποία για πρώτη φορά εντάσσεται, αναντίρρητα, στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης QE.
Προφανώς, όμως, δεν αρκούν. Η κρίσιμη πρωτοβουλία 9 Ευρωπαίων ηγετών, μεταξύ των οποίων και του Κυριάκου Μητσοτάκη για την έκδοση ευρωομολόγου δείχνει να προσκρούει στην αντίσταση της Γερμανίας. Αν επιμένει σε αυτή την άρνηση, θα πρόκειται όχι απλώς για ένα ακόμα λάθος, αλλά για πολιτικό και κοινωνικό έγκλημα που εκκινεί από μια δογματική, αναχρονιστική αντίληψη και μπορεί να οδηγήσει σε πραγματικό όλεθρο ολόκληρη την Ευρώπη.
Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία, ο αντίκτυπος του Μαύρου Θανάτου, της επιδημίας της πανούκλας, που ξεκίνησε από τη Φλωρεντία και γονάτισε ολόκληρη την Ευρώπη, επέφερε ριζική αλλαγή στην κοσμοθεωρία όχι μόνο των Ιταλών του 14ου αιώνα, αλλά υπήρξε και ένας από τους σημαντικούς σταθμούς που οδήγησαν στην Αναγέννηση.
Δυστυχώς, και η σύγχρονη Ευρώπη χρειάστηκε μία τόσο δραματική και ανελέητη πανδημία για να αφυπνιστεί και να θυμηθεί την αξία της αλληλεγγύης και της συνεργασίας – δύο από τα βασικότερα στοιχεία της ιδρυτικής της διακήρυξης. Οφείλουμε να παλέψουμε όλοι μαζί για να μετατραπεί αυτός ο όλεθρος σε σπίθα ελπίδας προς μία Ευρώπη της συνοχής και της αλληλεγγύης, με επίκεντρο τον άνθρωπο. Να διαμορφώσουμε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο που θα εκδημοκρατίσει την Ευρωζώνη και θα εξασφαλίσει αξιοπρεπή διαβίωση για τους καταταλαιπωρημένους, πλέον, πολίτες της.
