Η βάση της στρατηγικής της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας είναι η αναθεώρηση του καθεστώτος στο Αιγαίο με διμερείς συνεννοήσεις. Επιδίωξη της Τουρκίας είναι να παρακαμφθούν οργανισμοί οι οποίοι επιλύουν διαφορές κρατών με βάση το ισχύον διεθνές δίκαιο, ώστε να υπάρξουν νέες τοπικές ρυθμίσεις ως προϊόν ελληνοτουρκικών συμφωνιών.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη κρατήθηκε ως τώρα μακριά από τον επικίνδυνο αυτό εναγκαλισμό. Σταθερή επιδίωξη της Ελλάδος υπήρξε ο καθορισμός της ΑΟΖ και των ορίων της υφαλοκρηπίδας με κοινή προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης. Οι ενέργειες της κυβέρνησης στον Έβρο, τις συμφωνίες με την Ιταλία και την Αίγυπτο και την εμπλοκή του Ισραήλ και της Γαλλίας στα ζητήματα της ανατολικής Μεσογείου κινήθηκαν προληπτικά έναντι της Τουρκίας.
Δυστυχώς η Ελλάδα δεν επωφελήθηκε ακόμα από τις αμερικανικές εκλογές ώστε να ενημερωθεί η ομογένεια για την πολιτική της Τουρκίας από πανεπιστημιακούς των ΗΠΑ και της Ελλάδας. Μία τέτοια ενημέρωση θα καθιστούσε δύσκολες τις φιλικές αναφορές του Αμερικανικού Προέδρου προς τον Τούρκο ομόλογο του.
Δεν είναι σίγουρο ότι ακόμα και αν εκλεγεί ο Τζο Μπάιντεν, οι ΗΠΑ θα επανέλθουν σε θέατρα επιχειρήσεων της Μέσης Ανατολής, δεδομένης της σημερινής ενεργειακής επάρκειας της υπερδύναμης. Παράλληλα η μεγαλύτερη ανεξαρτησία της ΕΕ από το πετρέλαιο υποβιβάζει την στρατηγική σημασία της αραβικής χερσονήσου για τη Δύση και αναγκάζει τη Ρωσία να αναζητάει φιλικότερες ρυθμίσεις με την Γαλλία και τη Γερμανία. Καθώς το κύριο σημείο σύγκλισης Ρωσίας - Τουρκίας υπήρξε η υπονόμευση του ΝΑΤΟ, η αναζήτηση ενός νέου οργανισμού ασφάλειας από την Ευρώπη είναι πιθανό να αλλάξει τις διαπλοκές και στην Μεσόγειο.
Οι Τούρκοι της Γερμανίας αποτελούν μεν χρήσιμο χαρτί για τον Ερντογάν, όμως το όποιο κέρδος αντισταθμίζεται και από την αντίπαλη παρουσία των Κούρδων στις επιδιώξεις της Τουρκίας.
Η τουρκική αγορά τεσσάρων γερμανικών υποβρυχίων που θα πραγματοποιηθεί τα ερχόμενα τρία χρόνια, προσθέτει έναν ακόμη λόγο συνεργασίας της Γερμανίας με την Τουρκία.
Ποια θα έπρεπε να είναι η πολιτική της Ελλάδας στην ΕΕ το διάστημα αυτό; Η αναζήτηση ενός ευρωπαϊκού οργανισμού ασφάλειας που θα αντικαταστήσει σταδιακά το ΝΑΤΟ, ίσως θα ήταν καλό να περιλάβει και την Ρωσία η οποία επιδιώκει την βελτίωση των σχέσεων με την Δύση, κυρίως λόγω Ουκρανίας.
Η απομάκρυνση άλλωστε της Ρωσίας από την συνεργασία με την Τουρκία θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη για την Ελλάδα ιδιαίτερα ως προς την τουρκική δραστηριότητα στην Λιβύη και την Συρία. Η σχέση με Αίγυπτο και Ισραήλ θα συνεχιστεί.
Η Ελλάδα θα πρέπει να προετοιμάζεται για μία παρατεταμένη ισλαμική αφύπνιση και την προώθηση της «γαλάζιας πατρίδας» στο θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου. Εξυπακούεται ότι η σχέση με την ΕΕ αποτελεί τον κύριο πυλώνα της πολιτικής μας στην περιοχή, αλλά και η ενδεχόμενη συνεργασία με την Ρωσία στα βόρεια Βαλκάνια.
*O κ. Θάνος Μ. Βερέμης είναι Ομότιμος Καθηγητής του ΕΚΠΑ
