Του Νίκου Γιαννή
Αξιότιμο μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΛΚ-Ν.Δ.)
Την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2018 πρόκειται να ψηφίσετε σχετικώς με τη μείωση του συνολικού αριθμού των ευρωβουλευτών από 751 σε 705 μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ με τη διαδικασία της νομοθετικής πρωτοβουλίας. 27 έδρες προτείνεται να ανακατανεμηθούν μέσω της δημιουργίας «υπερεθνικών» ψηφοδελτίων που θα καλύπτουν ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ. Η ανακατανομή αυτή θα εφαρμοσθεί μόνο εφόσον το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει από την ΕΕ.
Επίσης θα κληθείτε να επαναλάβετε το αίτημά για ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του ευρωπαϊκού εκλογικού νόμου από τις κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών κρατών, προκειμένου να δημιουργηθεί η νομική βάση για την εισαγωγή των πανευρωπαϊκών ψηφοδελτίων. Πρόκειται να ζητήσετε από το Συμβούλιο να βάλει τέλος στο αδιέξοδο που έχει επικρατήσει στις προηγούμενες συζητήσεις για τον εκσυγχρονισμό του ευρωπαϊκού εκλογικού νόμου. Στις 11 Νοεμβρίου 2015, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκανε χρήση του δικαιώματός του βάσει του άρθρου 223 (παράγραφος 1) των Συνθηκών της ΕΕ ζητώντας τη μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού εκλογικού νόμου, ο οποίος ισχύει από το 1976 και πρωτοεφαρμόσθηκε το 1979. Η πρόταση του Κοινοβουλίου για τη μεταρρύθμιση του εκλογικού νόμου εξετάζεται τώρα από το Συμβούλιο, το οποίο θα πρέπει να αποφασίσει ομόφωνα. Η ομόφωνη απόφασή του θα χρειαστεί στη συνέχεια να εγκριθεί από το ΕΚ.
Βεβαίως και η τελική απόφαση σχετικά με τη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο χρειάζεται να λάβει την ομόφωνη στήριξη των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ. Η απόφαση-πρόταση σας για δημιουργία τώρα «υπερεθνικών» ψηφοδελτίων που θα καλύπτουν ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ, θα έχει βαρύνουσα πολιτική σημασία, την οποία το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν θα μπορεί να αγνοήσει, ειδικώς δεδομένης της υψηλής δημοκρατικής ευαισθησίας που έχει το συγκεκριμένο θέμα για το Κοινοβούλιο σας και την ορθή και δημοκρατική εκπροσώπηση των Ευρωπαίων πολιτών. Σε κάθε περίπτωση η συμβολική σημασία αυτής της πρότασης σας θα είναι μεγάλη και αξιοπρόσεκτη από τους Ευρωπαίους πολίτες, που ειδικώς στην Ελλάδα παραμένουν υπό συνθήκες μιας οικονομικής κρίσης άνευ προηγούμενου, προσβλέπουν στην ΕΕ και περιμένουν από εσάς να αρθείτε στο ύψος των περιστάσεων και της αποστολής σας, προτείνοντας λύσεις βελτίωσης της δημοκρατίας και της λογοδοσίας στην Ε.Ε. για τα θέματα και τις αποφάσεις που τους αφορούν.
Το Ε.Κ. ήταν ανέκαθεν στην εμπροσθοφυλακή της ευρωπαϊκής ενοποίησης και αξιοποίησε κι άλλες φορές στο έπακρο τις αρμοδιότητες που του προσφέρουν οι συνθήκες εκτείνοντας την εξουσία του με άλματα, προάγοντας τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα της ΕΕ. Η δημιουργία υπερεθνικών ψηφοδελτίων θα είναι ένα τέτοιο ποιοτικό άλμα, με το οποίο ο Ευρωβουλευτής συναντά κατευθείαν τον Ευρωπαίο πολίτη ο οποίος τον εκλέγει, όσον αφορά τα θέματα αρμοδιότητας της ΕΕ. Εξάλλου τα εθνικά Κοινοβούλια και οι Βουλευτές τους είναι αποκλειστικώς υπεύθυνα για τα θέματα εθνικής αρμοδιότητας και επιπλέον διαθέτουν ορισμένες δυνατότητες συμμετοχής στις ευρωπαϊκές αποφάσεις.
Έτσι θα ξεπεραστεί εν μέρει μία από τις βασικότερες αδυναμίες των Ευρωεκλογών, ότι δηλαδή μέχρι τώρα αυτές διεξάγονται με εθνοκεντρικούς όρους, χωρίς έναν πανευρωπαϊκό διάλογο για τα κοινά προβλήματα που μας αφορούν και κατ' επέκταση χωρίς μια ευρωπαϊκή δημόσια σφαίρα και έναν ευρωπαϊκό δήμο. Η ΕΕ οφείλει να συμβάλλει στη δημιουργία αυτού του ευρωπαϊκού δήμου και τη διεθνική-ευρωπαϊκή συναντίληψη των προβλημάτων και των προτεινόμενων λύσεων και εσείς είσθε οι πρώτοι αρμόδιοι γι' αυτόν τον σκοπό.
Επίσης τα ευρωπαϊκά ψηφοδέλτια θα δώσουν τη δυνατότητα σε όλους τους πολίτες να ψηφίσουν κόμματα τα οποία δεν εκπροσωπούνται στις χώρες τους. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται καλύτερη αντιστοιχία μεταξύ των ψηφοφόρων και των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, μειώνοντας το δημοκρατικό έλλειμμα, αναδεικνύοντας την ευρωπαϊκή ταυτότητα και το κοινό συμφέρον αλλά και ενισχύοντας το αίσθημα δημοκρατικής νομιμοποίησης.
Ένα ακόμα ισχυρό επιχείρημα υπέρ της θέσπισης πανευρωπαϊκών ψηφοδελτίων, είναι ότι μέσω αυτής της διαδικασίας θα επιτευχθεί μια αναμόρφωση των ευρωπαϊκών πολιτικών ομάδων, αναγκάζοντας τα να μετατραπούν σιγά-σιγά σε πραγματικά ευρωπαϊκά κόμματα με μέλη, διαδικασίες και όργανα, οι αποφάσεις των οποίων θα γίνονται αποδεκτές από όλα τα αντίστοιχα εθνικά κόμματα, αντί να παραμένουν ένα άθροισμα εθνικών κομμάτων όπως συμβαίνει σήμερα.
Η Ελλάδα, καθώς συγκαταλέγεται μεταξύ των σχετικώς μικρότερων κρατών της ΕΕ και ειδικώς υπό τις σημερινές συνθήκες που βιώνει σε πολλά πεδία πολιτικής και καθημεριινότητας, έχει περισσότερο ανάγκη τη συγκρότηση υπερεθνικών πολιτικών δομών στην ΕΕ, οι οποίες κάμπτουν την υπεροπλία των μεγάλων κρατών, μειώνουν τον διμερή διακρατικό χαρακτήρα της ενδοευρωπαϊκής αλληλεγγύης και τη διακυβερνητικότητα της ευρωπαϊκής συνεργασίας που λειτουργεί διαπιστωμένα υπέρ των ισχυρών και αυξάνουν την ευρωπαϊκή δημοκρατική λογοδοσία, αλλά και την ευαισθησία υπέρ των πλέον αδυνάτων.
Το φθινόπωρο ο Πρόεδρος της Ευρ. Επιτροπής Ζ.-Κ.Γιούνκερ και ο Γάλλος Πρόεδρος Ε.Μακρόν ανέπτυξαν το όραμά τους για το μέλλον της Ευρώπης. Και οι δύο αναφέρονται στην ενίσχυση της δημοκρατικής συμμετοχής ως απαραίτητη προϋπόθεση για την περαιτέρω επιτυχία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Και οι δύο συμφωνούν σε δύο βασικά σημεία: α) την ανάγκη για συνέχιση και εδραίωση της ανάδειξης ως Προέδρου της Ευρ. Επιτροπής εκείνου του Επικεφαλής της πολιτικής ομάδας που θα λάβει τις περισσότερες ψήφους στις Ευρωεκλογές και β) την εκλογή ενός αριθμού Ευρωβουλευτών από ένα κοινό πανευρωπαϊκό ψηφοδέλτιο. Το δεύτερο αποτελεί πρόταση της Ένωσης Ευρωπαίων Φεντεραλιστών από τον Ιούνιο 2017.
Σε κάθε περίπτωση θα μπορούσε να ξεκινήσει μία νέα συνταγματική φάση για μία πολιτικά ενωμένη, θεσμικά αξιόπιστη και βαθειά δημοκρατική ΕΕ, με αφορμή την εκλογή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 2019, μεταξύ των κρατών και των λαών που θα το επιθυμούν, με την εκλογή ενός 'Κογκρέσου' που θα λάβει τη δημοκρατική εντολή να επεξεργασθεί έναν Θεμελιώδη Νόμο για μία μελλοντική ομοσπονδιακή Ευρωπαϊκή Δημοκρατία (θεσμική - συνταγματική μετεξέλιξη της ΕΕ), ο οποίος κατόπιν θα υιοθετηθεί δημοκρατικά με ένα πανευρωπαϊκό δημοψήφισμα. Η εκλογή ενός περιορισμένου αριθμού Ευρωβουλευτών διαμέσου των υπερεθνικών ψηφοδελτίων θα μπορούσε να υπηρετεί ακόμη και αποκλειστικώς αυτόν τον σκοπό.
Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι η Ε.Ε. έχει ανάγκη από ένα γενναίο «δημοκρατικό άλμα προς τα εμπρός», έναν ευρωπαϊκό δήμο. Η αντιμετώπιση του δημοκρατικού ελλείμματος είναι προτεραιότητα. Η δημοκρατία δεν αποτελεί μια πολυτέλεια, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για την εξασφάλιση ενός ευρωπαϊκού χώρου ελευθερίας, δικαιοσύνης, ασφάλειας και ευημερίας, για έναν νέο ρόλο της Ευρώπης στον κόσμο. Τα πανευρωπαϊκά ψηφοδέλτια θα συμβάλλουν σε αυτό το άλμα.
Ζητώ να λάβετε υπόψη σας αυτά τα επιχειρήματα και να ψηφίσετε θετικά αυτήν την πρόταση, όπως θα πράξει ένας πρωτοφανώς μεγάλος αριθμός συνάδελφων σας από ένα ευρύτατο φάσμα, ευρωπαϊκών και εθνικών πολιτικών κομμάτων, κρατών, περιοχών και προελεύσεων, με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον των Ευρωπαίων πολιτών και την προώθηση και εμβάθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής ενότητας που αποτελεί πλέον επείγουσα ιστορική προτεραιότητα.
* Ο Νίκος Γιαννής είναι Δρ. Ευρωπαϊκών Σπουδών, ιδρυτής των «Ευρωπαϊκή Έκφραση-ιδρυτής (Ελλάδα) και του «Ευρωπαϊκός Δήμος» (Βέλγιο) και μέλος της Ομοσπονδιακής Επιτροπής της Κίνησης Ευρωπαίων Φεντεραλιστών (UEF)
