Το Σαββατοκύριακο είδαμε στα σόσιαλ-μήντια σχόλια που έδειχναν (και μάλλον ήταν) ενορχηστρωμένα και τα οποία μετέφεραν ένα κλίμα απαξίωσης προς όσους χαροπαλεύουν στις ΜΕΘ ανεμβολίαστοι, ως επί το πλείστον. Ένα «καλά να πάθουν» και «δεν πρέπει να τους λυπόμαστε καθόλου», πλανιόταν πάνω από την ψηφιακή δημόσια σφαίρα.
Μόνο που οι κοινωνίες δεν λειτουργούν έτσι κι αν κάτι μας δίδαξε αμέσως η πανδημία είναι ο βαθμός που η υγεία μας, συχνά και η ζωή μας η ίδια εξαρτάται από τους άλλους.
Κλειστήκαμε στα σπίτια μας για τους άλλους, φοράμε μάσκα για τους άλλους και κυρίως εμβολιαζόμαστε για τους άλλους. Όσοι λοιπόν δείχνουν να μην ακολουθούν τις συλλογικές αποφάσεις δεν βλάπτουν μόνο τον εαυτό τους: τις περισσότερες φορές κάποιος άλλος πέφτει θύμα της δικής τους στάσης.
Χρέος μιας σύγχρονης, δημοκρατικής κοινωνίας, λοιπόν είναι να εξαντλήσει τις προσπάθειες πειθούς όσων διστάζουν να εμβολιαστούν. Η Κοινωνική Ψυχολογία τοποθετείται σε αυτό κατηγορηματικά: Είναι ερευνητικά διαπιστωμένο ότι η τιμωρία είναι ο πιο αναποτελεσματικός τρόπος πειθούς κυρίως γιατί οι αντιδράσεις του ατόμου στο οποίο επιβάλλεται μια τιμωρία είναι απρόβλεπτες πόσο μάλλον όταν αυτό αφορά τον εμβολιασμό που απαγορεύεται να γίνει δια της βίας.
Στη συνέντευξη που έδωσαν χθες στην Αλεξία Σβώλου για το Liberal τα μέλη της επιτροπής εμπειρογνωμόνων Χ. Γώγος και Αθ. Εξαδάκτυλος ορίζουν, πολύ εύστοχα, τρεις στρατηγικούς άξονες για να προχωρήσει η εμβολιαστική εκστρατεία: Κίνητρα σε εμβολιασμένους, υποχρεωτικούς εμβολιασμούς συγκεκριμένων ομάδων (των υγειονομικών) και εκστρατεία πειθούς.
Θα σχολιάσουμε τους δύο στρατηγικούς άξονες μιας και εμπίπτουν στο αντικείμενο της επικοινωνίας.
Η κυβέρνηση πρέπει να γίνει πολύ τολμηρή στα κίνητρα για τους εμβολιασμένους και να μην περιοριστεί στη δυνατότητα πρόσβασης που θα έχουν οι εμβολιασμένοι σε μαζικούς χώρους και χώρους διασκέδασης αν και ειδικώς για το ποδόσφαιρο η δυνατότητα πρόσβασης στο γήπεδο είναι πολύ ισχυρό κίνητρο για τους πραγματικούς φιλάθλους.
Ας σκεφτεί να εισάγει και την έννοια του παιχνιδιού. Στις ΗΠΑ, στις Πολιτείες όπου καταγράφεται μικρή, σχετικά, προσέλευση στον εμβολιασμό, έχουν επιστρατευθεί ιδιωτικές εταιρείες που χορηγούν δώρα μέσα σε εμβολιαστικά κέντρα, σε όσους προσέρχονται για να εμβολιαστούν.
Καλό κίνητρο έχει αποδειχθεί η λοταρία, τύπου λαχείο, όπου μεγάλα χρηματικά ποσά ή και δωρεάν αεροπορικά εισιτήρια κληρώνονται μεταξύ αυτών που έχουν εμβολιαστεί. Αλλά αυτό το ξέραμε ήδη από τα λεγόμενα συμπεριφορικά οικονομικά και η κλασική βιβλιογραφική τεκμηρίωση είναι το «Nudge:Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness» των Richard Thaler (νομπελίστας Οικονομικών) και Cass Sunstein. Όσοι θέλετε να διαβάσετε το συναρπαστικό αυτό βιβλίο να περιμένετε μέχρι τον Αύγουστο που θα εκδοθεί η αναθεωρημένη του έκδοση.
Και το πιο τολμηρό αλλά αληθινά ζωτικό το διαβάσαμε χθες στο διεθνή Τύπο. Η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας ξεκίνησε επαφές με τις εταιρείες που έχουν αναπτύξει τα δημοφιλή application γνωριμιών, όπως το Tinder, το Hinge και το Bumble που με μια απλή διασταύρωση στοιχείων, θα επιτρέπουν σε όσους εμβολιασμένους αναζητούν στις πλατφόρμες αυτές ερωτικό σύντροφο, να δηλώνουν στο προφίλ τους ότι είναι εμβολιασμένοι. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, ειδικά για τους νέους που είναι η ομάδα που εμφανίζει τη μεγαλύτερη κινητικότητα και ειδικά τώρα, στο «ερωτικό, ελληνικό καλοκαίρι».
Η κυβέρνηση να τολμήσει χωρίς ταμπού και ψευδαιδημοσύνες και να αναζητήσει έξυπνα και ελκυστικά κίνητρα για τον εμβολιασμό κι ας μην περιοριστεί στη φιλοσοφία των απαγορεύσεων.
Οι απαγορεύσεις δεν θα λειτουργήσουν καλά, τώρα το καλοκαίρι. Είμαστε βέβαιοι ότι η αγορά προϊόντων, οι μεγάλες εταιρείες θα ανταποκριθούν αμεσως στο αίτημα να συμβάλλουν στην «Επιχείρηση Ελευθερία» χορηγώντας δώρα στους εμβολιασμένους.
Στο θέμα της πειθούς τα πράγματα είναι πιο σύνθετα.
Βλέπουμε μια ευκαιρία στο να επιστρατευτούν οι Ιατρικοί Σύλλογοι της χώρας. Είναι ανεκδοτολογικό αλλά απολύτως αληθινό: Δεν είναι λίγοι αυτοί που μας έχουν μεταφέρει ότι οι ηλικιωμένοι συγγενείς τους πείστηκαν από τον γιατρό που εμπιστεύονταν περισσότερο ως επιστήμονα. Και ο γιατρός αυτός μπορεί να ήταν ο...οδοντίατρος. Σε άλλες περιπτώσεις ακούσαμε ότι τους έπεισε ο φαρμακοποιός της γειτονιάς τους.
Ο καθένας μας έχει κάποιον στο περιβάλλον του που τον επηρεάζει πολύ κι αυτή είναι μια παρατήρηση που δεν χρειάζεται να έχεις σπουδάσει Κοινωνική Ψυχολογία για να την έχεις κάνει.
Οι Ιατρικοί Σύλλογοι της χώρας πρέπει να «βάλουν πλάτη». Η κυβέρνηση να τους παρακαλέσει να συστήσουν στα μέλη τους να αναλάβουν την πρωτοβουλία να επικοινωνήσουν εκείνα με τους σταθερούς πελάτες- ασθενείς που παρακολουθούν, να τους ρωτήσουν εάν εμβολιάστηκαν κι αν όχι γιατί διστάζουν.
Υπάρχουν τρόποι. Στις κοινωνίες η πειθώ που είναι η μέθοδος που αποφέρει τα περισσότερα οφέλη, χρειάζεται την κινητοποίηση των πολλών.
Κι εμείς οι πολίτες, έχουμε ρόλο στην εκστρατεία. Ο καθένας από εμάς να ευαισθητοποιηθεί. Να συζητήσει με το περιβάλλον του το θέμα του εμβολιασμού, να τολμήσει να ρωτήσει, με ύφος φιλικό πάντα και σε καμία περίπτωση επικριτικό, «Εμβόλιο κάναμε;» κι όταν διαπιστώσει άρνηση ή δισταγμό, να ενθαρρύνει τον φίλο, τον γείτονα να ζητήσει τη συμβουλή του γιατρού του.
Η εμβολιαστική εκστρατεία είναι μια πορεία, μια Έξοδος στην ελευθερία που αν γίνει υπόθεση όλων θα μας βγάλει «απέναντι» όχι απλώς πιο ασφαλείς και θωρακισμένους αλλά πιο δυνατούς και πιο ενωμένους.
